وحدت جهان اسلام در اندیشه امام خمینی(ره)

نویسنده: جواد نظری‌مقدم
شخصیت بی بدیل امام خمینی (ره)، به عنوان یکی از بزرگ ترین اصلاحگران اجتماعی تاریخ می تواند از جهات و ابعاد مختلفی قابل بررسی و مطالعه قرار گیرد.اما اگر از منظر یک احیاگر اجتماعی و دینی جهان اسلام به این چهره مشعشع و تابنده در تاریخ نگریسته شود متوجه عمق بینش و آگاهی ایشان از مفاهیم والا و حیاتبخش اسلام عزیز وحقایق ناب و جامعه ساز آن خواهیم شد.لذاست که محققان و دانش پژوهان اسلامی جهت فهم دقیق ابعاد و زوایای اسلام ناب محمدی(ص)باید در جهت واکاوی و بازشناسی ادبیات دینی و سیاسی امام(ره) و شخصیت الهام بخش ایشان گام برداشته تا از این راه زمینه هر چه بیشتر توسعه و تعمیق آموزه های عمیق الهی و نهادینه شدن آن در جوامع اسلامی فراهم گردد.
امام(ره) از همان روزهای آغاز حرکت انقلابی و اصلاحی خویش در صدد بیداری و تجمیع همه نیروها و جمعیت های اسلامی در جهان علیه حاکمیت ظلم و امپریالیسمی برآمد که در اقصی نقاط عالم با شیوه ها و اشکال مختلف بر سر ملت های مظلوم و بی دفاع فرود آمده بود و از سرمایه ها و ذخایر سرشار آنان توشه برمی گرفت و موجبات جهالت و بی خبری و استثمار و بهره کشی قدرت های جهانی از دول مختلف و به ویژه کشورهای اسلامی را فراهم آورده بود.
مهم ترین استراتژی امام (ره)،همان وحدت کلمه گروهها و مذاهب و ملت های مختلف اسلامی بر اساس توحید و یگانگی ذات حق متعال و نفی شرک و ظلم از صحنه جامعه جهانی بود .لذا بر پایه این استراتژی بزرگ، تلاش نمود تا امتی یکپارچه و مستحکم پدیدآورده و همه دسته ها و ملت ها را به همگرایی و پرهیز از تفرقه و جدایی دعوت نماید. امام در سال 1344 در جمع علمای نجف اینگونه می گوید: " اگر این ها توحید کلمه کنند،دیگر یهود به فلسطین طمع نمیکند ،دیگر هندو به کشمیر طمع نمی کند. این برای این است که نمی گذارند شما متحد بشوید.بدانند آنها - می دانند هم- دسته ایی که می خواهند منابع شما را از دستتان بگیرند ، می خواهند ثروت شما را به رایگان ببرند،می خواهند ذخایر تحت الارضی و فوق الارضی شما را به یغما ببرند ،آنها نمی گذارند کشورهای اسلامی با هم وحدت کلمه پیدا کنند، نخواهند گذاشت. "(1)
امام با آگاهی عمیقی به دنبال محو و زدودن همه مرزها و فاصله هایی بود که به واسطه شرایط سیاسی فرهنگی دنیای امروز و مناسبات دیپلماتیک جهانی، میان امت اسلامی در جهان ایجاد شده بود و همواره اندیشه یک جامعه اسلامی بزرگ را در ابعاد گسترده جهانی در سر می پروراند و سعی داشت تا دول اسلامی همه برادرانه در زیر یک پرچم و هویت اسلامی و قرآنی در کنار هم باشند و دولتی واحد و جهانی را خلق نمایند تا از این راه ، باری دیگر جامعه آرمانی پیغمبر(ص) با همان ویژگی ها و ساختار اجتماعی صدر اسلام پدیدار گردد. "دولت های اسلامی باید به منزله یک دولت باشند ،کأنه یک جامعه هستند "(2)
این سخن امام گویای این حقیقت بزرگ است که عقیده به باورهای ناب اسلامی ، شاخص حقیقی و تعیین کننده مرز سیاسی اجتماعی میان کشورهای اسلامی است. بر پایه این اندیشه، عوامل زیست محیطی ،ژنتیکی ، سیاسی و..نمیتواند در مرزبندی میان کشورهای اسلامی مدخلیتی داشته باشد. دراین دولت یکپارچه همه امت اسلام ، هدف و درد مشترکی دارند ،مسأله فلسطین مسأله گروهی خاص در محدوده جغرافیایی کوچکی از جامعه عرب نخواهد بود و مسأله فلسطین، مسأله جهان اسلام قلمداد خواهد شد. "من امیدوارم که همه ملت های اسلام که به واسطه تبلیغاتی که ،فعالیت هایی که از اجانب شد و اینها را از هم متفرق کردند و مقابل هم قرار دادند،بیدار بشوند و همه با هم بشوند. یک دولت بزرگ اسلامی،یک دولت زیر پرچم لااله الاالله تشکیل بدهند و این دولت بر همه دنیا غلبه بکند.. " (3)
بنیانگذار بزرگترین انقلاب اجتماعی در سده های اخیر، خودباوری و بازشناسی هویت دینی از جانب امت های اسلامی را یکی از بزرگترین عوامل حرکت وپویایی اجتماعی و در نتیجه رفع ودفع مظالم و ستم هایی که بر جامعه جهانی حاکم است می داند و تأکید می کند "ما تا نفهمیم که خودمان هم یک شخصیتی داریم ،مسلمان ها هم یک گروهی هستند و شخصیتی دارند و می توانند خودشان هم کار انجام بدهند،تا نخواهیم یک کاری را،نمی توانیم و تا بیدار نشویم ،نمی خواهیم ما را در غفلت و در خواب نگه داشتند. " (4)
یکی از مهمترین موانع بیداری اسلامی جوامع مسلمین و وحدت و یکپارچگی ملت های اسلامی، سران سرسپرده و خودکامه و منفعت طلبی هستندکه با تمام وجود، تسلیم اراده دول ابرقدرت و امپریالیستی شدند که ذخایر و سرمایه های انسانی و غیرانسانی کشورهای اسلامی را به سود خویش مصادره نموده و جوامع اسلامی را مبتلا به درد وابستگی و حقارت و ضعف کرده اند. امام(ره) با تیزبینی دقیق خویش آگاهانه به دنبال برنامه ریزی جهت رفع این مانع بزرگ و بیدار نمودن آنانی بود که در خواب غفلتی عمیق به سر می بردند و همه آمال و آرزوهای دست نایافتنی خویش را در غرب و به خصوص آمریکا جستجو می کردند. "سران مسلمین اینها را ما از آنها شکایت داریم و باید فریاد بزنیم از دست اینها که خودشان را طرفدار اسلام معرفی می کنند و بر خلاف نص قرآن کریم و برخلاف سنت رسول الله اعظم عمل می کنند و بر خلاف مصالح کشورهای زیردست خودشان عمل می کنند.مشکل مسلمانها این حکومت هایی است که بر آنها دارند حکومت می کنندو این اختلافاتی است که با دست خود آنها در بین خودشان ایجاد می شود. "(5)
خیزش بزرگ ملت های مسلمان علیه ظلم و بی عدالتی و تبعیض وحاکمیت زر و زور و تزویر، زمانی تحقق می یابد که سران دولت های اسلامی از منافع و مقاصد نازل خویش و سرسپردگی و احساس ضعف در برابر قدرت های سیاسی دنیا دست برداشته و به فکر مصالح اسلام عزیز بوده و اختلافات و تنش های فرقه ای و داخلی دنیای اسلام که همواره دچار آن بوده ایم را برای هدفی بزرگ تر و متعالی تر، که همان تشکیل جامعه نمونه اسلامی و امت واحده مسلمان در جهان است به کناری نهند و ملت ها را برای این منظور بسیج نمایند تا زمینه انقلاب جهانی اسلام دراقصی نقاط عالم فراهم گردد. " بر عموم دولتهای ممالک اسلامی و خصوص دول عربی لازم است که.....از اختلافات و نفاقهای خانمان سوز و ذلت بار دست برداشته ،دست برادری به هم داده ،صفوف خود را فشرده و متشکل سازند.از قدرت پوشالی مدافعان صهیونیسم و اسرائیل نهراسند... و فقط با فداکاری و پایداری و اتحاد دولت های اسلامی می توان از شر این کابوس سیاه استعمار رهایی یافت.. "(6)
فرق بزرگ امام خمینی (ره) با دیگر رهبران و سران جنبش ها این بود که امام (ره) اهل شعار نبود و همواره سعی می نمود تا با تکیه بر احکام اسلام فکر کند و بر اساس آن نیز عمل کند و گروههای مسلمان را از شعار و اکتفا به ظواهر اسلام برحذر دارد. چرا که تجربه وتاریخ به او ثابت کرده بود که بسیاری از سران دول اسلامی تنها با پوشش اسلامی و دینی و من جمله در ایران محمد رضای پهلوی، جنایت های بسیاری بر اسلام و مسلمین رواداشتند "سران ممالک اسلامی هم با اینکه ما مسلمان هستیم و با اسم اسلام بلکه چه جنایاتی که نمی کنند.شما دیدید که محمد رضا در این جا اظهار اسلامیت می کرد و قرآن طبع می کرد و اظهار تعبد به اسلام می کرد مع ذلک با اسلام آنطور کرد که همه دیدید. "(7)
با این وجود امام، رمز موفقیت و تحقق جامعه آرمانی اسلام را در بیداری ملت ها و خیزش تک تک مسلمانانی می دانست که در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی به سر می برند و همه مردم و ملل جهان اسلام را به حرکت علیه نابرابری و حکومت های ظلم فرامی خواند تا این خیزش و قیام، یک قیام همگانی باشد و فرد فرد مسلمانان، خود را در برابر سرنوشت جامعه خویش و بلکه همه بشریت، مسئول بدانند و از قدرت ظاهری و پوشالی سران استکبار هراسی به دل راه نداده و عظمت اسلام و مسلمانان را به رخ همه جهانیان بکشند.امام(ره) معتقد بود که برای نیل به این هدف بزرگ و متعالی باید به اسلام راستین و نخستین بازگشت و به راستی که آینده روشن جهان اسلام تنها و تنها در گرو بازشناسی و بازگشت به اسلام نخستین است.
"ما نباید بنشینیم که حکومت های ما کاری برای ما انجام بدهند .حکومت های ما برای خودشان هستند. این حکومت هایی که در بلاد مسلمین هست ،اینها به اسلام هیچ کاری ندارند.اگر یک دفعه اسلام بگویند برای این است که شما را بازی بدهند. ما تا به اسلام بر نگردیم اسلام رسول الله تا به اسلام رسول الله برنگردیم مشکلاتمان سرجای خودش هست نه می توانیم قضیه فلسطین را حلش کنیم و نه افغانستان را و نه سایر جاها را.ملتها باید برگردند به صدر اسلام.اگر حکومت ها هم با ملتها برگشتند که اشکالی نیست و اگر برنگشتند ملتها باید حساب خودشان را از حکومت ها جدا کنند و با حکومت ها آن کنند که ملت ایران با حکومت خودش کرد تا مشکلات حل بشود. "(8)