سؤالی به قدمت مجلس هشتم

گروه سیاسی: نمایندگان مجلس هشتم در حالی به استقبال نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی می‌روند که در یک روند طولانی و کشدار، طرح سؤال از رئیس جمهور را از ماه‌های آغازین عمر مجلس هشتم کلید زده و در ماه‌های پایانی عمر آن به مرحله اعلام وصول رساندند تا به زعم خود تابوی سؤال از رئیس جمهور در این دوره از مجلس شکسته شود اما از سوی دیگر هراس از همین تابوشکنی موهوم موجب شد تا حضور رئیس جمهور را به روزهای پایانی سال و بعد از فروکش کردن تب و تاب انتخابات موکول کنند.
نخستین زمزمه‌های طرح سؤال از رئیس جمهور در مجلس هشتم از سه ماه بعد از آغاز به کار مجلس به گوش رسید؛ از زمانی که به دنبال بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیأت دولت که هم تأییدی بر کارنامه دولت نهم بود، هم الگویی از تعامل را در اختیار مجلسی‌ها قرار می‌داد، 224 نماینده با صدور بیانیه‌ای حمایت خود را از بیانات معظم له و دولت اعلام داشتند، در همین حال بر مبنای این الگوی تعامل، طرح استیضاح وزیر وقت آموزش و پرورش نیز منتفی شده بود، در همین زمان بود که سؤال از رئیس جمهور از سوی علی مطهری نماینده تهران به بهانه اظهارات اسفندیار رحیم مشایی طراحی شد.
مطهری در نخستین اقدام خود در این زمینه توانست امضای 74 نفر را با خود همراه کند، اما بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه 29 شهریور ماه سال 87 نمایندگان امضاهای خود را پس گرفتند و نخستین طرح سؤال از رئیس جمهور در مجلس هشتم منتفی شد.
اما مطهری در همان زمان با اعلام این‌که موضوع سؤال منتفی شده است اما پرونده سؤال را باز نگه داشت و با اشاره به بیانات رهبری گفت: «ایشان فرمودند این مسئله را دیگر ادامه ندهید، ما نیز سؤال از رئیس جمهور در این قسمت را دیگر دنبال نخواهیم کرد. البته ممکن است بعداً سؤالاتی در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و غیره که لازم باشد از رئیس جمهور پرسیده شود، داشته باشیم.»
یک سال بعد و در شهریور سال 88 بار دیگر مطهری بهانه‌ای یافت تا طرح سؤال از رئیس جمهور را زنده کند. انتصاب مشایی به معاون اولی رئیس جمهور و به دنبال آن اعلام حکم رهبر معظم انقلاب مبنی بر ملغی اعلام شدن این انتصاب سوژه دیگری شد تا علاقه‌مندان به سؤال از رئیس جمهور بار دیگر این موضع را پیگیری کنند اما پاسخ به این مطالبه رهبر انقلاب از سوی رئیس جمهور خط بطلانی بر این تلاش‌ها کشید و این بار مطهری نتوانست افرادی را در مجلس با خود همراه و امضایی را پای طرح سؤال خود ثبت کند.
چوبی که دائماً بالا بوده است
از این تاریخ تا مرداد سال 89 که بار دیگر مطهری موضوعی دیگر برای طرح سؤال دست و پا کند، چوب سؤال از رئیس جمهور از سوی برخی دیگر از نمایندگان بویژه اعضای فراکسیون اقلیت همچنان بالا نگه داشته شد اما هیچکدام آنقدر جدی نبود که بتواند به عنوان طرح در کارنامه مجلس هشتم ثبت شود.
سوژه‌یابی‌های علی مطهری که از ابتدای مجلس تلاش خود را معطوف به طرح سؤال از رئیس جمهور کرده بود همچنان ادامه داشت. او بالاخره در مردادماه سال گذشته موفق به تدوین این طرح شد؛ وجه اشتراک این دوره از طرح سؤال با دوره اول، اظهارات یکی از اطرافیان رئیس جمهور بود البته این بار نحوه اجرای طرح عفاف و حجاب، عدم اجرای صحیح اصل 44 و پرداخت سهام عدالت و اظهار نظر رئیس جمهور درباره در رأس امور نبودن مجلس هم از سوی وی مطرح شده بود.
اتفاقی که در این دوره افتاد این بود که علی‌رغم ادعای مطهری مبنی بر نزدیک به نصاب بودن امضاها، نمایندگانی که اسامی آنها به عنوان امضا‌کننده در رسانه‌ها منتشر می‌شد به اتفاق آن را تکذیب می‌کردند. در همین روزها بود که احمد توکلی، به یاری مطهری شتافت و گفت که باید تابوی سؤال از رئیس جمهور در مجلس شکسته شود!
عدم اجرای قانون اعطای تسهیلات به متروی تهران، شکایت از رئیس جمهور به کمیسیون اصل 90 و طرح موضوعاتی همچون تأخیر دولت در تشکیل وزارت ورزش همچنان موضوعاتی بود که مطهری و برخی نمایندگان برای زنده کردن طرح سؤال خود مطرح می‌کردند اما همچنان طرح سؤال موضوع حاشیه‌ای بود.
اما آخرین باری که مطهری کاغذ و قلم برداشت و سؤال از رئیس جمهور را نوشت بعد از موضوع استعفای وزیر اطلاعات در خردادماه سال‌جاری بود. این بار اما عددی که مطهری به آن رسیده بود، دیگر عدد رؤیایی‌اش 72 یعنی یک‌چهارم مجلس نبود و او توانسته بود بعد از سه سال به 100 امضا در این زمینه برسد که البته با بازگشت رئیس جمهور و اظهارات انقلابی وی از تعداد این امضاها کاسته شد.
معادله به هم می‌ریزد
طراحان سؤال از رئیس جمهور پنجم تیر ماه سال 90 طرح خود را به هیأت رئیسه ارائه کردند، اما نکته‌ای که در این میان معادله را بر هم زد استقبال دولت از طرح سؤال بود تا آنجا که پیش‌بینی لابی‌های گسترده از سوی نمایندگان پارلمانی دولت برای بازپس‌گیری امضاها محقق نشد و این بار اعضای هیأت رئیسه بودند که سؤال را به انحای مختلف معطل نگه داشتند.
بعد از کش و قوس‌های مختلف و در حالی که هیأت رئیسه مجلس بارها تعداد امضاهای سؤال از رئیس جمهور را در وضعیت نامشخصی اعلام می‌کردند و باهنر هم در صحن علنی و هم در سخنرانی هایش در خارج از مجلس اعلام کرده بود که تعداد امضاها به 69 مورد رسیده و سؤال منتفی است، بالاخره هیأت رئیسه در روزهای پایانی مهرماه باهنر را مسئول ارزیابی این موضوع نمود که تعداد امضاهای طرح به حد نصاب لازم رسیده یا خیر.
این مأموریت در حالی آغاز می‌شد که یک ماه بعد زمانی که برخی امضا کنندگان سؤال تذکر در این زمینه در صحن علنی را خواستار می‌شدند لاریجانی اعلام کرد: این مشکل حادی نیست و می‌توان این مسئله را پیگیری کرد. مسئولان هیأت رئیسه این اوراق را دارند و نمایندگانی امضاهایشان را پس گرفته‌اند. در ادامه توضیحات لاریجانی از سوی یک عضو هیأت رئیسه هم تعداد امضاها 69 مورد اعلام شد اما سؤال کنندگان اصرار داشتند که از 100 نفر تنها 14 نفر امضای خود را پس گرفته‌اند.
تعلل هیأت رئیسه در تعیین تکلیف وضعیت طرح سؤال از رئیس جمهور موجب شد تا مطهری، نخستین طراح سؤال در اعتراض به این روند هیأت رئیسه تهدید به استعفا کند و البته چنین هم شد و در زمان اعلام وصول استعفای مطهری بنابر اعلام هیأت رئیسه تعداد امضاها به 60 مورد کاهش یافته بود.
مطهری که در مهر ماه تهدید کرده بود اگر طرح سؤال از رئیس جمهور اعلام وصول نشود استعفا می‌دهد بالاخره استعفایش را تقدیم هیأت رئیسه کرد و 11 آبان‌ این استعفا در صحن علنی طرح شد و رأی نیاورد. او در سخنرانی آن روز خود از تلاش‌های هیأت رئیسه برای تحت فشار قرار دادن نمایندگان و بازپس‌گیری امضاها خبر داد و به نکته‌ای کلیدی اشاره کرد که ترس از بیان مطالبی شبیه آنچه که در مناظرات انتخاباتی رخ داد عامل عزم راسخ هیأت رئیسه بر عدم به جریان افتادن این سؤال بوده است.
علی مطهری بعد از رأی نیاوردن استعفای خود همچنین در مصاحبه‌ای از تشکیل کمیته‌ای برای پیگیری طرح سؤال از رئیس جمهور و همچنین برگزاری جلسه‌ای خبر داد که قرار بود امضاکنندگان طرح سؤال در آن برای پس نگرفتن امضاها هم قسم شوند. بالاخره بعد از 6 ماه از نخستین ارائه طرح سؤال به مجلس، هیأت رئیسه اعلام کرد که سؤال با 79 امضا به آنها رسیده و به 6 کمیسیون تخصصی ارجاع شده و کمیسیون‌های مذکور ظرف یک هفته باید طرح سؤال از رئیس جمهور را بررسی و گزارش آن را ارائه دهند.
ترفند بی‌حاصل
این مرحله از طرح سؤال هم البته آرام و بی‌حاشیه نگذشت و برخی کمیسیون‌ها در دستور کار هفتگی خود در حالی از حضور رئیس جمهور خبر داده بودند که رئیس جمهور در همان هفته سفر به امریکای لاتین را در برنامه‌های خود داشت. این ترفند اما با پاسخ معاون پارلمانی رئیس جمهور ناکام ماند و میرتاج‌الدینی از حضور نمایندگان رئیس جمهور در کمیسیون‌ها خبر داد و در عین حال آمادگی رئیس جمهور برای حضور در صحن علنی را اعلام کرد.
در نهایت طرح سؤال از رئیس جمهور که از ماه‌های آغازین مجلس هشتم کلید خورده بود آنقدر کشدار شد تا اعلام وصول آن به آخرین روزهای کاری مجلس پیش از انتخابات رسید و در عین حال از سوی نایب رئیس مجلس نیز اعلام شد که رئیس جمهور نیمه دوم اسفند و بعد از انتخابات برای پاسخگویی به مجلس دعوت می‌شود.مجلسی‌ها پیش از انتخابات 10 محور را از تریبون صحن علنی مجلس به عنوان سؤال از رئیس جمهور مطرح کردند و خود به تعطیلات سه هفته‌ای رفتند.
10 محوری که در رأس آنها عدم اجرای قانون تسهیلات ارزی برای مترو تهران بود و تمامی محورهای سه سال گذشته را نیز در برداشت. به اعتقاد برخی تحلیلگران مهمترین دلیل طراحی چنین زمان‌بندی همان نکته‌ای است که علی مطهری به آن اشاره کرده و به عنوان ترس از بیان مطالبی شبیه آنچه که در مناظرات انتخاباتی رخ داد از آن یاد کرد.
با این حال رئیس جمهور از آغاز هفته جاری آماده بود تا برای پاسخ به سؤالات نمایندگان در مجلس حضور یابد و این اعلام آمادگی از سوی معاون پارلمانی وی اعلام شد. از سوی دیگر، نمایندگان مجلس این روزها در حالی از تابوشکنی طرح سؤال از رئیس جمهور به عنوان دستاورد این دوره در نطق‌های انتخاباتی خود سخن می‌گویند که حاضر نیستند پیش از انتخابات مجالی برای حضور رئیس جمهور و پاسخ یک ساعته او در مجلس فراهم شود.