استقبال آمریکا از تصمیم ترکیه

پروین طالبیان
گروه سیاسی ـ آمریکا از تصمیم ترکیه برای کاهش واردات نفت از ایران استقبال کرد. این تصمیم ترکیه، پس از سفر رجب طیب اردوغان نخست وزیر این کشور به تهران اتخاذ شده و خشنودی آمریکا را به همراه داشته است.
ترکیه خرید نفت از ایران را تا 20 درصد کاهش داده و به جای آن می خواهد مقادیر بیشتری نفت از لیبی خریداری کند. ترکیه تا پیش از این روزانه 200 هزار بشکه نفت از ایران وارد می کرد که 30 درصد نیاز داخلی این کشور را شامل می شود.
شرکت توپراس که شرکت ملی نفت ترکیه به شمار می رود در بیانیه ای که روز جمعه در اختیار رسانه ها قرار گرفته اعلام کرده است که به دنبال افزایش تحریم های غرب علیه ایران، واردات نفت از این کشور را به میزان 20 درصد کاهش داده است. تصمیم توپراس به دنبال کاهش واردات نفت از ایران در حالی اتخاذ شده است که این شرکت در ماه های اخیر رایزنی های گسترده ای با شرکت های نفتی عربستان سعودی داشته تا واردات نفت از این شرکت ها را افزایش دهد. هرچند مقامات این شرکت ارتباط این رایزنی ها با کاهش واردات نفت از ایران را تکذیب کرده بودند اما سرانجام همانگونه که کارشناسان پیش بینی کرده بودند، ترکیه نیز به جمع مشتریان نفتی ایران ملحق شد که در خرید نفتی خود از جمهوری اسلامی کاهش ملموسی ایجاد کرده‌اند.
از سوی دیگر بخش دیگری از تصمیم ترکیه نیز به قانون معافیت از تحریم های آمریکا باز می گردد. با وجود اینکه مقامات ترک تاکید کرده بودند که در تلاش برای بهره مندی از قانون تحریم های آمریکا نیستند اما کاهش 20 درصدی خرید نفت از ایران به آنها کمک می کند که مانند ژاپن و 10 کشور اروپایی از معافیت های تحریمی بهره مند شوند. طبق قانون معافیت از تحریم‌ها، کشور هایی که خرید نفتی از ایران را به طور ملموسی کاهش دهند، می توانند بدون دردسر به مدت 6 ماه روابط تجاری و مالی خود را با ایالات متحده ادامه دهند و در صورتی که همکاری آنها ادامه دار باشد، معافیت از تحریم ها نیز تمدید می‌شود.
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا روز یکشنبه از تصمیم ترکیه برای کاهش خرید نفت از ایران استقبال کرد.
وی در یک کنفرانس خبری در استانبول اظهار کرد: از شنیدن اعلام این خبر که ترکیه به اندازه چشمگیری واردات نفت از ایران را کاهش می‌دهد دلگرم شدم.
کلینتون افزود: مطمئنا ما از این خبر استقبال می‌کنیم.
خبرهای نفتی ایران در سال سپری شده خصوصا در ماههای پایانی از حجم قابل توجهی برخوردار بود و اینکه سرنوشت نفت کشور چه می شود، سوال بسیاری از ایرانیان است. عوامل مختلفی در ایجاد اتفاقات نفتی ایران تاثیر گذار بود، از دشمنی هسته ای امریکا وغرب گرفته تا ادعاهای عربستان از عوامل مهم این حوادث به شمار می‌آیند.
اصلی ترین ریشه اتفاقات نفتی، دشمنی هسته ای امریکا و متحدانش است. با اینکه ایران بارها و بارها اعلام کرد که به دنبال تکنولو‍ژی صلح آمیز هسته ای است ولی هیچگاه امریکا و متحدانش حاضر به باور آن نشدند و همواره بر فشارهای خود به منظور تعلیق هسته ای ایران افزوده‌اند.
امریکا در آخرین اقدام بازدارنده خود علیه ایران بانک مرکزی را تحریم کرد و به منظور افزایش محدودیت ها برای تحریم نفتی ایران، سراغ رایزنی با اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای آسیایی خریدار نفت ایران رفت.
به یکباره وقتی بانک مرکزی کشورمان از سوی امریکا تحریم شد، اتحادیه اروپا نیز بانک مرکزی را تحریم کرد و تمامی معادلات پرداختی نفت ایران را بهم ریخت.
در ادامه این اتفاقات 27 کشور عضو اتحادیه اروپا سوم بهمن ماه 1390 بر سر ممنوعیت هرگونه قرارداد جدید برای خرید و انتقال نفت ایران به توافق رسیدند و کشورهایی مانند یونان، اسپانیا و ایتالیا هم که از بزرگترین خریداران نفت ایران هستند با اجرای این طرح موافقت کردند.
ایران به 17 کشور به میزان تقریبی 2 میلیون 200 هزار بشکه نفت می فروشد که بیش از یک میلیون و 400 هزار بشکه آن به چهار کشور چین، ژاپن، هند و کره جنوبی فروخته می شود. همچنین اتحادیه اروپا خریدار 18 درصد نفت ایران است. با تحریم نفتی اتحادیه اروپا مقامات ارشد نفتی کشور نیز اعلام کردند که جایگزین های زیادی برای صادرات نفت به اتحادیه اروپا دارند و درحال حاضر فروش نفت به شرکت های انگلیسی و فرانسوی قطع شده است و این میزان نفت به مشتریان جدید تحویل داده می‌شود.
شایان ذکر است، یکی از مسببان اصلی قطعی شدن تحریم های نفتی علیه ایران از سوی اتحادیه اروپا، عربستان سعودی است. عربستان قبل از اعلام تحریم ها از سوی وزیر نفت خود گفته بود که این کشور بعد از خارج شدن نفت ایران از بازارهای جهانی آماده افزایش تولید دومیلیون بشکه ای نفت خود را دارد. علی النعیمی وزیر نفت عربستان تاکید کرد: این ظرفیت اضافی برای پاسخ به شرایط اضطراری در جهان و پاسخ به تقاضای خریداران ماست و ما به این کاری نداریم که چه کسی از تولید کنار می کشد بلکه به این توجه داریم که چه کسی بیشتر تقاضا می‌کند.
وی افزود: ما به آسانی می توانیم سقف تولید خود را تا 11 میلیون و 400 هزار یا 11 میلیون و 800 هزار بشکه در طول چند روز افزایش دهیم و این میزان افزایش تولید به معنای جایگزین شدن نفت ایران است.
بر اساس پیش بینی های صورت گرفته روسیه، عراق و عربستان از جمله کشورهایی هستند که در گزارش آژانس بین المللی انرژی از آنها به عنوان تامین کنندگان احتمالی نفت مورد نیاز اروپا و آسیا نامبرده شده است و باید اضافه شود که عراق ماهها پیش بر میزان تولید خود افزوده است ولی در طول این مدت اعلام کرد که به دنبال دستیابی جایگاه نفت ایران نیست.
مسئولان وزارت نفت ایران برای کاهش آثار تحریم ها سعی کردند پروژه های نفتی کشور را به شرکت های داخلی یا چینی واگذار کنند و در طول سال 90، سی و سه قرارداد نفتی امضا شد. مسوولان همچنین در ادامه تلاش های خود برای کاهش آثار تحریم ها به دنبال راه اندازی بورس نفت برای فروش آن در داخل رفتند که البته تاکنون موفقیت چندانی را در پی نداشته است. همانطور که پیش از این اشاره شد هند، چین، کره جنوبی و ژاپن از عمده خریدارن نفت ایران هستند. هند روزانه حدود 340 هزار بشکه معادل 10 درصد نفت مورد نیاز خود را از ایران می خرد و ایران دومین تامین کننده نفت آن است. هند به خاطر تحریم های اعمال شده بر روی بانک مرکزی پس از ماهها بالاخره توانست بدهی 5 میلیارد دلاری خود را با ایران تسویه کند و سرانجام وزارت نفت ایران نیز قبول کرد 45 درصد پول نفت را به روپیه بگیرد.
ژاپن و کره جنوبی هر یک روزانه 250 هزار بشکه و 240 هزار بشکه معادل شش و هفت درصد نیاز نفتی خود را از ایران وارد می کنند و هر دواین کشورها از سوی امریکا و اتحادیه اروپا تحت فشارند که واردات نفت از ایران را کاهش دهند.
تنها خریداری که امروز با وجود فشارها هنوز می گوید که نمی خواهد نفت ایران را تحریم کند چین است. البته چین تا قبل از این 20 درصد نفت ایران را می خرید ولی اکنون این میزان را کاهش داده و به 285 هزار بشکه در روز رسانده است. در حال حاضر بسیاری از پروژه های نفتی ایران با واسطه یا بی واسطه در اختیار پیمانکاران چینی است و حتی براساس اعلام های غیر رسمی این احتمال وجود دارد که به خاطر تحریم بانک مرکزی بسیاری از کالاهای چینی برای تسویه پول نفت ایران مبادله می‌شود.
در هر صورت بر طبق آخرین اعلام رسمی در سال گذشته میلادی چین به عنوان بزرگ ترین شریک تجاری ایران بیشترین قراردادهای نفتی را با ایران بسته است و میزان تجارت ایران و چین به 30 میلیارد دلار رسیده است و پیش بینی می شود در سال جاری میلادی حجم تجارت دوجانبه ایران و چین به رشد 50 درصدی یعنی به میزان 45 میلیارد دلار برسد.
براساس این گزارش تاکنون به خاطر تحریم های نفتی ایران توسط اتحادیه اروپا فروش نفت از سوی ایران به شرکت های انگلیسی و فرانسوی متوقف شده است و مقامات ایرانی تاکید دارند که صادرات نفت به هلند، اسپانیا، یونان و پرتغال قطع خواهند کرد.
در شرایط فعلی چین تنها خریدار و پیمانکار تقریبا بلامانع حوزه نفت ایران است رئیس سابق سازمان ملی انرژی چین با اشاره به اینکه تحریم نفتی ایران منجر به افزایش جهانی بهای نفت شده است، گفت که پکن به واردات نفتی خود از ایران بر اساس نیازهای خود و نه تحت تاثیر سیاست گذاری آمریکا ادامه می‌دهد.
به گزارش شبکه خبری “فاکس بیزینس”، “ژانگ گوبائو” رئیس سابق سازمان ملی انرژی چین در سخنرانی اخیر خود در مجمع آسیایی “بوآئو” ی سال 2012 میلادی در چین، اجلاسی با هدف حفظ پویایی اقتصاد آسیا، اعلام کرد که پکن بدون تاثیرپذیری از دستورهای صادرشده از سوی برخی کشورها (از جمله آمریکا) برای تحریم نفتی ایران، به صادرات نفت خام خود از ایران بر اساس نیازهای خود و نه بر اساس سیاست ادامه خواهد داد.
رئیس سابق سازمان ملی انرژی چین با اشاره به اینکه تحریم های اخیر آمریکا و اتحادیه اروپا در رابطه با واردات نفتی ایران شامل متوقف کردن روابط عادی تجاری با ایران نمی شود، اعلام کرد: درخواست اوایل سال جاری آمریکا از کشورها برای کاهش واردات نفت خام از ایران به افزایش جهانی بهای نفت منجر شده است و این امر می تواند برای اقتصاد جهانی آسیب‌رسان باشد.
گوبائو گفت: افزایش بیشتر بهای نفت با کاهش بیشتر رشد اقتصادی همراه خواهد بود و این امر به تقاضای نفتی نیز آسیب می رساند. رئیس سابق سازمان ملی انرژی چین در ادامه سخنرانی خود اعلام کرد: آزادسازی ذخایر نفتی استراتژیک از سوی کشورهایی مانند آمریکا نقشی در نظارت بر بهای نفت خام نخواهد داشت زیرا آزادی این ذخایر تنها می تواند برای کوتاه مدت روی بهای نفت تاثیرگذار باشد.
شبکه خبری “فاکس بیزینس” در ادامه خبر خود آورد: “فو چنگیو” رئیس شرکت مواد نفتی و شیمیایی چین موسوم به “سینوپک” اعلام کرده است که تحریم های نفتی ایران باعث افزایش هرچه بیشتر بهای نفت می شود و این امر برای بهبود و احیای نظام اقتصادی جهان نامطلوب است. فو در ادامه گفته است که درخواست “باراک اوباما” رئیس جمهوری آمریکا از کشورهای جهان برای آزادسازی و پخش ذخایر نفتی استراتژیک آنها صراحتا نشان دهنده تاثیر و فشارهای ناشی از تحریم های نفتی ایران است.
این اظهارات مقامات چینی درباره ادامه واردات نفت ایران درحالی گزارش می شوند که آمریکا تقریبا ده ها کشور را از فهرست تحریم های نفتی ایران معاف کرده است که در این بین چین جایی در این فهرست ندارد. به دلیل گزارش های اداره اطلاعات انرژی امریکا که اعلام کرده خارج شدن نفت ایران از بازار جهانی کمبود نفت در جهان را شش برابر خواهد کرد، باراک اوباما رییس جمهور امریکا در بیانیه ای اعلام کرد: تولید نفت جهان به اندازه‌ای است که تحریم نفت ایران لطمه‌ای به بازار و اقتصاد جهانی وارد نکند و ایالات متحده می‌تواند بانک‌ها و دیگر موسسه‌های مالی را که از ایران نفت می‌خرند، تحریم کند بدون آنکه بازار جهانی نفت آسیب ببیند.
انتظار می‌رود این اقدام باراک اوباما محدودیت دیگری به بخش نفت و انرژی کشور وارد کند، چرا که از این پس کشورهای خریدار نفت باید میان نفت ایران و تحریم‌های مجازات‌های یکجانبه آمریکا یکی را انتخاب کنند. اما از سوی دیگر تحریم های ایران، روی قیمت بنزین در آمریکا هم تاثیر می گذارد. پایگاه تحلیلی فیسکال تامیز آمریکا در گزارشی، رویکرد اوباما در قبال ایران را اشتباه توصیف کرد و نوشته: تحریم نفتی ایران، قیمت بنزین در آمریکا را به بیش از 4 دلار رسانده است. به هرحال برای اینکه بدانیم سرنوشت نفت ایران چه پایانی دارد باید منتظر پیامدهای این تصمیم تازه رییس جمهور آمریکا باشیم.