رسوایی بزرگ برای دولت پاکستان

حسین خلیلی

گروه بین‌الملل: کشته شدن اسامه بن‌لادن، رهبر گروه تروریستی القاعده در دوم می 2011 به دست نیروهای آمریکایی در خاک پاکستان، پرسش‌های فراوانی را در ذهن مردم این کشور و دیگر کشورهای جهان ایجاد کرد.

برای بسیاری این پرسش به وجود آمده بود که بن لادن از چه راهی وارد پاکستان شده، چگونه و چه مدت در منطقه ابیت آباد در نزدیکی آکادمی ارتش سکونت داشته و چگونه با حمله ناگهانی تفنگداران آمریکایی کشته شده است؟

وجود چنین پرسش ها و ابهاماتی بود که باعث شد کمیسیون پنج نفره ای در پاکستان برای بررسی این موضوع تشکیل شود. حال با گذشت دو سال از این حادثه، این کمیسیون اولین گزارش خود را در اختیار رسانه ها قرار داده است؛ گزارشی که نوک پیکان انتقادهایش بیش از همه به سمت دولت و مقامات عالی رتبه پاکستان نشانه رفته است.

ریاست این کمیسیون تحقیق را جاوید اقبال، قاضی پیشین دیوان عالی به عهده داشت و یک سپهبد ارتش پاکستان، قاضی پیشین دادگاه عالی، رئیس پلیس و سفیر پیشین این کشور در آمریکا نیز وی را در این راه همراهی می کردند.

به گزارش منابع خبری، نخستین نشست این کمیسیون در جولای 2011 دو ماه پس از حمله نیروهای ویژه آمریکایی برگزار شد و برای تهیه گزارش 52 جلسه استماع و هفت بازدید میدانی به انجام شد.

گفته می شود برای تهیه این گزارش از 201 نفر از مقامات اطلاعاتی پاکستان و زنان بیوه بن لادن مصاحبه به عمل آمده است. احمد شجاع پاشا، رئیس پیشین سازمان اطلاعات پاکستان از افراد مهمی بود که در تحقیق این کمیسیون مورد پرسش قرار گرفت.

گرچه گزارش این کمیسیون شش ماه پیش به پایان رسید، اما مقامات پاکستان جلوی انتشار آن را گرفتند تا این که روز دوشنبه یک نسخه افشا شده از آن از سوی شبکه خبری الجزیره منتشر شد.

الجزیره این گزارش را که متشکل از 336 صفحه است در وب سایت خود منتشر و اعلام کرد یک صفحه مربوط به شهادت یکی از مقامات اطلاعاتی پاکستان در توصیف جزئیات همکاری امنیتی پاکستان با آمریکا حذف شده است. البته چند ساعت پس از انتشار این گزارش، شرکت نظارتی مخابرات پاکستان دسترسی به وب سایت الجزیره در داخل این کشور را مسدود کرد.

اهمال و سستی دولت پاکستان

یافته های این کمیسیون در توصیف ناتوانی پاکستان در دستگیری بن لادن بیشتر از آن که بر دسیسه چینی تاکید کند، بر ناتوانی و بی کفایتی دولتمردان پاکستانی اشاره دارد. این گزارش درباره برخی از شهادت های مقامات دولت پاکستان ابراز تردید کرده و گفته است برخی پرسش های کلیدی بی پاسخ مانده اند و این احتمال به وجود آمده که مقامات امنیتی به طور پنهانی به بن لادن کمک کرده باشند.

این گزارش برخی بخش های دولتی و امنیتی پاکستان را به باد انتقاد گرفته است که برخی از آنها عبارتند از: کوتاهی مقامات پاکستان برای پیدا کردن بن لادن پیش از حمله نیروهای آمریکایی، بی کفایتی مقامات مرزبانی که به یکی از همسران بن لادن اجازه عبور از مرز و ورود به ایران را دادند، بی کفایتی مقامات شهرداری که نتوانستند ساخت وساز غیرمعمول در خانه بن لادن را شناسایی کنند و کوتاهی مقامات بلندپایه پلیس در انجام وظایف شان. این گزارش همچنین اعلام می کند بن لادن در اواسط سال 2002 وارد پاکستان شده و پیش از اقامت در منطقه ابیت آباد در سال 2005، شش بار تغییر مکان داده است.

این کمیسیون با مقامات ارتش پاکستان که نتوانستند ورود بالگردهای آمریکایی به حریم هوایی پاکستان را شناسایی کنند نیز مصاحبه و عنوان کرده در شب دوم می 2011 اولین جنگنده پاکستانی درست 24 دقیقه پس از آن که آمریکایی ها پاکستان را ترک کردند، به آسمان برخاسته است. مقام های پاکستانی گفته اند جت های این کشور برای حمله به بالگردهای آمریکایی گسیل شدند، اما دیگر دیر شده بود.

در این گزارش تاکید شده است: ابعاد بی کفایتی در میان مقامات پاکستانی اگر نخواهیم اغراق کنیم، شگفت آور است. سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان کاملا در تعقیب اسامه بن لادن کوتاهی کرد.

این گزارش اعلام می کند که چگونه همسایگان، نیروهای پلیس، امنیتی و اطلاعاتی نسبت به بزرگی، شکل عجیب، سیم های خاردار و نبود رفت و آمد از اقامتگاه بن لادن مشکوک نشدند.

این گزارش حمله یکجانبه نیروهای آمریکایی به خاک پاکستان را اقدامی غیرقانونی و غیراخلاقی خوانده و آن را اقدامی جنگی علیه پاکستان معرفی کرده است.

نکاتی از زندگی خصوصی بن‌لادن

گزارش کمیسیون تحقیق به گوشه ای از زندگی خصوصی بن لادن طی مدت اقامتش در پاکستان نیز اشاره کرده است. بنابه گفته بستگان بن لادن، او مال و اموال کمی داشته و در زمان آمدن به آخرین مخفیگاه خود فقط سه لباس تابستانی و سه لباس گرم همراه داشته است. در این میان اما آنچه نظرها را به خود جلب کرده است کلاه گاوچرانی بن لادن بوده است. گفته می شود رهبر القاعده زمانی که برای هواخوری به حیاط می آمده از این کلاه برای جلوگیری از شناسایی به وسیله تصاویر هوایی و گشت زنی هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می کرده است.

در گزارش کمیسیون تحقیق به نقل از مریم، همسر یکی از مشاوران ارشد بن لادن آمده است که رهبر پیشین القاعده یک بار در مسیر حرکت به بازار به دلیل سرعت غیرمجاز از سوی پلیس متوقف شده است. همراهان بن لادن توانسته اند ماجرا را حل و فصل کنند. در گزارش مشخص نشده که ماموران پلیس رشوه دریافت کرده اند یا نتوانسته اند بن لادن را شناسایی کنند. بر اساس گزارش کمیسیون تحقیق پاکستان، بن لادن در خانه به نوه هایش درس می داده و بر بازی و اوقات آنها نظارت داشته است. بن لادن به کاشت سبزیجات در باغچه خانه علاقه داشته و بین نوه هایش برای بهترین شخم زدن باغچه مسابقه برگزار می کرده است.

گزارش ها نشان می دهد بن لادن زمانی که کشته شد، حال جسمی مناسبی نداشته است. گفته می شود او دچار نارسایی کلیه بوده و حتی در زمان فرارش عمل پیوند کلیه انجام داده است.در گزارش دولت پاکستان آمده، بن لادن هر وقت احساس کسالت و خستگی می کرد، شکلات با سیب را به هر غذای دیگری ترجیح می داد.