لندن محور تنش

ساعت 14 بعدازظهر روز سه‌شنبه هشت آذر؛ در حالي كه چند روز از مصوبه مجلس در خصوص كاهش سطح روابط با انگليس و تاييد آن از سوي شوراي نگهبان نگذشته بود، گروهي از دانشجويان با همراهي گروه‌هايي از مردم در سالگرد ترور شهيد مجيد شهرياري همزمان در مقابل سفارت انگليس در تهران و باغ قلهك تجمع كردند و در دو مرحله وارد سفارت‌خانه شدند.

دانشجويان با شعارهايي همچون «حسين حسين شعار ماست، شهادت افتخار ماست»، «مرگ بر بي‌بي‌سي»، «انگليس مرگ به نيرنگ تو»، «مرگ بر سه محور تروريسم؛ آمريكا، اسرائيل، انگليس» و «دانشجو بيدار است از صهيونيسم بيزار است» در حالي كه پرچم‌هاي يا حسين و پرچم ايران را در دست گرفته بودند، از يكسو خشم خود نسبت به سياست‌هاي دولت انگليس را ابراز داشتند و از سوي ديگر حمايت قاطع خود از اخراج سفير انگليس در تهران را اعلام كردند.
دانشجويان و تجمع‌كنندگان، پلاكاردهايي در دست داشتند كه روي آنها جملاتي همچون «خاورميانه باتلاقي براي آمريكا و انگليس»، «هشت آذر 90 مساوي با 13 آبان 58»، «الله اكبر»، «درخواست دانشجويان قطع رابطه با انگليس»، «مرگ بر روباه پير»، «بي‌بي‌سي دروغ نگو» و «دانشجوي مسلمان اتحاد اتحاد» به چشم مي‌خورد. دانشجويان سپس با سر دادن شعارهايي، خشم خود را از اقدامات انگليس اعلام كردند.

خواجوي، دانشجوي دانشگاه علم و صنعت با حضور پشت تريبون گفت: «امروز ضعف مستكبران است كه مي‌خواهند دانشمندان ما را از ما بگيرند. ما امروز جمع شده‌ايم كه بگوييم اي استاد شهيد ما راه تو را ادامه خواهيم داد. انگليس بداند حركت ما از سال 57 آغاز شده و متوقف نخواهد شد. ما انتقام خون استاد شهيدمان را خواهيم گرفت.»

در ادامه اين تجمع، دانشجويان در حالي كه شعار مي‌دادند «مي‌كشم مي‌كشم آنكه برادرم كشت»، «مرگ بر انگليس»، «سفير روباه پير اخراج بايد گردد»، پرچم انگليس را به آتش كشيدند. اين دانشجو همچنين گفت: «ما بايد پرچم انگليس را از اين ساختمان پايين بكشيم.» علي جمشيدي، از اعضاي انجمن اسلامي مستقل دانشگاه‌ها نيز گفت: «انگليس خبيث بداند كه 30 سال است به فتنه‌انگيزي خود ادامه مي‌دهد. ايران، ايران گذشته نيست، بايد بداند ما اين جاسوس‌خانه را بر سرشان خراب مي‌كنيم.» دانشجويان فرياد زدند: «مرگ بر آمريكا»، «مرگ بر انگليس».

اين دانشجو افزود: «دانشمند ما را كشتند و امروز مي‌گويند ما نبوديم، اگر آنها نگفته‌اند براي جلوگيري از پيشرفت هسته‌اي ايران بايد كار اطلاعاتي و امنيتي بكنيم، انگليس بداند همه ما نظير شهرياري هستيم.

دانشجويان فرياد زدند: «لبيك يا حسين»

جمشيدي گفت: «20 سال پيش ريشه آمريكا را خشكانيديم، امروز نوبت انگليس است، ديگر نمي‌گذاريم حادثه 88 و كوي دانشگاه تكرار شود. ما امروز با فرياد «الله اكبر» خود، اينجا را به آتش مي‌كشيم و اين جاسوس‌خانه را با خاك يكسان مي‌كنيم.»

آنها در حالي كه شعار الله اكبر سر مي‌دادند، به سمت سفارت سنگ پرتاب كردند و سپس به سمت سفارت يورش بردند. هجوم دانشجويان و مردم خشمگين به سمت سفارت موجب درگيري آنها با نيروي انتظامي شد. پس از اين اتفاق و با وجود تلاش‌هاي نيروي انتظامي، دانشجويان معترض وارد سفارت انگليس شدند.

تعدادي از معترضان با بالا رفتن از ديوار سفارت انگليس، پايين كشيدن پرچم انگلستان و برافراشتن پرچم‌هاي ياحسين(ع) و جمهوري اسلامي خشم خود نسبت به سياست‌هاي انگلستان را نشان دادند و خاطره تسخير لانه جاسوسي آمريكا در تهران را تداعي كردند. دانشجويان همچنين در اعتراض به برخي اخباري كه بي‌بي‌سي منتشر مي‌كند، ماهواره‌هاي نصب شده در اين سفارتخانه را پايين آوردند. اينها همه در حالي بود كه نيروهاي امنيتي حاضر در برابر سفارت انگليس در تهران به شدت سعي در كنترل مراسم داشتند.
اما عده‌اي از دانشجويان وارد سفارت انگليس شده بودند و مشغول قرائت زيارت عاشورا بودند. در همين حال بود كه نيروي انتظامي از تجمع‌كنندگان درخواست كرد جلوي در سفارت را خالي كنند تا كساني كه وارد آن شده‌اند، بتوانند خارج شوند. در ادامه تجمع‌كنندگان شعارهايي همچون «مرگ بر آمريكا»، «مرگ بر انگليس»، «مرگ بر اسرائيل»، «حسين حسين شعار ماست، شهادت افتخار ماست»، «سفارت انگليس تعطيل بايد گردد»

پس از دقايقي دانشجويي كه پشت تريبون بود، اعلام كرد كه اين تجمع پايان يافته؛ اما تعدادي از تجمع‌كنندگان همچنان در محل حضور داشتند.

پس از اينكه اين دانشجو پايان تجمع را اعلام كرد، سردار حسين ساجدي‌نيا، فرمانده انتظامي تهران نيز با حضور در ميان تجمع‌كنندگان از آنها خواست به تجمع خود پايان دهند. اين در حالي بود كه تعدادي از دانشجويان در داخل سفارت بودند و نيروي انتظامي اعلام كرد كه اگر دانشجويان بيرون سفارت متفرق نشوند به آنان اجازه خروج نخواهد داد. اينگونه بود كه دانشجويان به تدريج از مقابل سفارت متفرق شدند و به سمت شمال خيابان ميدان فردوسي حركت كردند.
البته در اين ميان درگيري‌هايي نيز در مقابل سفارت انگليس رخ داد. پس از اين درگيري‌ها تعدادي از دانشجوياني كه داخل سفارت انگليس بودند از اين سفارتخانه خارج شدند. نيروي انتظامي نيز به تدريج اوضاع را تحت كنترل خود درآورد. يك اتوبوس نيز مقابل درب اصلي سفارت انگليس توقف كرده بود. در اثناي اين اتفاقات بود كه علي لاريجاني، رئيس مجلس مصوبه كاهش سطح روابط با انگلستان را به دولت ابلاغ كرد.

اما اين پايان اتفاقات روز سه‌شنبه گذشته نبود؛ در حالي كه ساعتي از اين اعلام عمومي نگذشته بود، دانشجويان معترض براي دومين بار وارد سفارت انگليس شدند. اما نيروي انتظامي بار ديگر درب اين سفارتخانه را بست و تلاش كرد دانشجويان معترضي كه وارد سفارتخانه انگلستان در تهران شده بودند را از اين مكان خارج كند.

در همين اثنا، تعدادي از معترضان اقدام به بيرون ريختن كاغذها و اسنادي از سفارت‌خانه كردند. دانشجويان و مردم تجمع‌كننده در مقابل سفارت انگليس در تهران، نماز مغرب و عشاء را به جماعت اقامه كردند. پس از درخواست نيروي انتظامي از تجمع‌كنندگان براي متفرق شدن، تعدادي از تجمع‌كنندگان متفرق شده و عده‌اي از آنان به اقامه نماز مقابل سفارت‌خانه پرداختند.

سردار رادان، جانشين فرمانده نيروي انتظامي نيز در جمع دانشجويان معترض مقابل سفارت انگلستان حاضر شد و از آنها خواست به تجمع خود پايان دهند.

ماموران نيروي انتظامي با توجه به حضور سردار رادان براي كنترل اوضاع و خارج كردن دانشجويان از سفارت انگليس، وارد اين سفارتخانه شدند و به دانشجويان معترض اولتيماتوم دادند تا هر چه سريعتر سفارت را ترك كنند. دانشجويان نيز با هدايت عوامل نيروي انتظامي از اين محل خارج شدند. البته پليس براي خارج كردن دانشجويان در برخي صحنه‌ها به زور متوسل شد و تعدادي از دانشجويان مورد ضرب و شتم ماموران پليس قرار گرفتند. بر اين اساس، نيروي انتظامي با دانشجويان حاضر در سفارت انگليس به شدت برخورد كرد و چندين گاز اشك‌آور نيز به سمت آنها شليك شد.

در اين برخورد، از يكسو تعدادي از دانشجويان حاضر در سفارت انگليس در تهران مصدوم شدند و از سوي ديگر، چند تن از ماموران نيروي انتظامي در درگيري با دانشجويان زخمي شدند. دانشجويان پس از خروج از محل سفارت انگليس، بيانيه‌اي صادر كردند كه در آن خواستار قطع كامل روابط با انگليس شدند. دانشجويان معترض به سياست‌هاي ضد ايراني انگليس كه خود را «شوراي متحصنين لانه فتنه‌گري روباه پير» ناميدند، در آخرين بيانيه خود با ناكافي خواندن مصوبه كاهش روابط با رژيم انگليس خواستار قطع كامل رابطه ايران با اين رژيم شدند.
در اين بيانيه آمده است: «شوراي متحصنين لانه فتنه‌گري روباه پير با استعانت از روح پاك شهداي انقلاب اسلامي ايران كه قرباني اقدامات تروريستي مدعيان حقوق بشر از جمله رژيم سلطنتي انگليس است، از دولت و مجلس مي‌خواهد به فعاليت ديپلماتيك سفارت انگليس در تهران پايان داده و به كاهش روابط بسنده نكند.» در نهايت با تلاش نيروي انتظامي تجمع مقابل سفارتخانه انگليس در تهران پايان يافت.

اما در باغ قلهك نيز اتفاقي مشابه حادثه سفارت انگلستان رخ داد. دانشجويان پس از تلاش فراوان وارد اين باغ شدند و تعدادي از كارمندان انگليسي را گروگان گرفتند. ساعتي بعد اما با ورود ماموران نيروي انتظامي، اين دانشجويان از باغ قلهك خارج شدند و گروگان‌هاي انگليسي را تحويل پليس دادند. در اين ميان، 12 دانشجو از سوي ماموران نيروي انتظامي دستگير شدند.

سردار ساجدي‌نيا، فرمانده انتظامي تهران بزرگ پس از پايان اين دو تجمع از دستگيري تعدادي از دانشجويان كه وارد سفارت انگليس شدند، خبر داد.

او با بيان اينكه تعدادي از كساني كه وارد سفارت شدند، توسط پليس دستگير شده و تحويل مراجع قضايي خواهند شد، در عين حال خاطرنشان كرد كه تحقيقات درباره اين حادثه ادامه دارد.

واكنش وزارتخانه انگليس

ساعتي بعد، وزارت خارجه انگليس در بيانيه‌اي نسبت به تجمع دانشجويان ايراني در برابر سفارت اين كشور واكنش نشان داد.

اين وزارتخانه در بيانيه خود مدعي شد: «حمله‌اي توسط بخش قابل توجهي از تظاهركنندگان به ساختمان سفارت انگليس در تهران انجام و املاك ما در تهران تخريب شده است. توسط اين حركت به ما تعرض شده كه اين غير قابل قبول است و آن را محكوم مي‌كنيم.» وزارت خارجه انگليس افزود: «طبق قوانين بين‌المللي شامل كنوانسيون وين، دولت ايران بايد وظيفه مشخصي در جهت حمايت از ديپلمات‌ها و سفراي ما در اين كشور داشته باشد و ما انتظار داريم آنها به سرعت وارد اقدام شده و وضعيت را تحت كنترل خود درآورده و امنيت كاركنان و املاك ما را تامين كنند.»

واكنش وزارت امور خارجه ايران

وزارت خارجه ايران نيز در بيانيه‌اي اعلام كرد: «در پي تجمع اعتراض‌آميز دانشجويان در مقابل سفارت انگليس در تهران كه منجر به تظاهرات خارج از كنترل گرديد، وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران از برخي رفتارهاي غير قابل قبول معدودي از معترضان كه به رغم تلاش نيروي انتظامي و تقويت نيروهاي حفاظت‌كننده از سفارت صورت پذيرفت، ابراز تاسف كرده و از مسئولان امر خواسته شده است تا اقدامات و بررسي‌هاي فوري و ضروري را در اين رابطه به عمل آورند.» در اين بيانيه همچنين تاكيد شده است: «وزارت امور خارجه ضمن احترام به قوانين و مقررات بين‌المللي و با تاكيد بر مصونيت اماكن ديپلماتيك، بر تعهد دولت جمهوري اسلامي ايران به حفاظت و صيانت از اماكن و ماموران ديپلماتيك تاكيد مي‌نمايد.
بديهي است از طريق مجاري قانوني و مبادي ذي‌ربط موضوع مورد پيگيري قرار خواهد گرفت.» سردار رادان نيز اعلام كرد كه سردار احمدي‌مقدم، فرمانده نيروي انتظامي با حضور در سفارت در جمع سفير و مسئولان سفارتخانه اعلام كرد امنيت آنها تامين است و از آنها خواست كه نگران امنيت خود نباشند. بر اين اساس، سفير و مسئولان سفارت انگليس از اقدامات نيروي انتظامي در دستگيري افرادي كه وارد سفارت اين كشور شده بودند تقدير و تشكر كردند. اما تجمع اعتراض‌آميز دانشجويان مقابل سفارت انگليس در تهران واكنش‌هاي بين‌المللي به همراه داشت. خبرگزاري رويترز به نقل از منابع ديپلماتيك اعلام كرد كه انگليس تمامي كاركنان ديپلماتيك خود را از ايران خارج كرد.

واكنش‌ها به ماجراي سفارت

شوراي امنيت سازمان ملل ورود معترضان به سفارت انگليس را محكوم و در بيانيه‌اي اعلام كرد: «اعضاي شوراي امنيت ضمن ابراز نگراني عميق از چنين حملاتي از مقامات ايران خواستند از اموال و پرسنل ديپلماتيك و كنسولي حفاظت كند.» ديويد كامرون، نخست‌وزير انگليس نيز آنچه «قصور دولت ايران در حفاظت از سفارت انگليس در ايران» خواند را محكوم كرد. او كه پس از نشست اضطراري كميته امنيتي دولت انگليس درباره تجمع در مقابل سفارت انگليس در تهران صحبت مي‌كرد، تاكيد كرد دولت ظرف چند روز آينده تدابيري را كه بايد اتخاذ كند، بررسي خواهد كرد. كامرون گفت: «حمله به سفارت انگليس در تهران غير قابل دفاع است.
ما دولت ايران را براي قصور غير قابل پذيرش در حفاظت از ديپلمات‌ها در راستاي حقوق بين‌الملل مسئول مي‌دانيم.» كامرون همچنين گفت كه دولت ايران بايد فورا از ايمني كاركنان سفارت اطمينان حاصل كند و تمامي اموال را باز گرداند و محوطه سفارت را ايمن كند. ويليام هيگ، وزير خارجه انگليس نيز گفت براي اعتراض شديد در خصوص اين حادثه با وزير امور خارجه ايران صحبت كرده و افزود: «در حالي كه او (صالحي) گفت براي آنچه رخ داده متاسف است، اما اين موضوع همچنان قصور بسيار جدي دولت ايران است و كاردار ايران در لندن به وزارت امور خارجه احضار شد.» وزير خارجه انگليس گفت اين مساله «پيامدهايي جدي» خواهد داشت و به اتباع اين كشور توصيه كرد جز در موارد ضروري به ايران سفر نكنند.
بان‌كي‌مون، دبير كل سازمان ملل نيز گفت كه از اين حادثه شوكه شده و به خشم آمده است. اتحاديه اروپا نيز اين اقدام را محكوم كرد. باراك اوباما، رئيس‌جمهور آمريكا نيز در دفاعي آشكار از متحد ديرينه خود، از اين موضوع ابراز نگراني كرد و مدعي شد: «اينكه به ويژه آشوب‌طلبان بتوانند وارد سفارت شوند و آن را به آتش بكشند، نشانه آن است كه دولت ايران تعهدات بين‌المللي‌اش را جدي نمي‌گيرد.» در عين حال وزارت امور خارجه روسيه نيز با صدور بيانيه‌اي ضمن «غير قابل پذيرش» خواندن اين حادثه آن را محكوم كرد. چين هم موضعي مشابه اتخاذ كرد. گيدو وستروله، وزير خارجه آلمان نيز اعلام كرد سفير ايران در برلين به وزارت امور خارجه احضار شده است.
وي افزود كه آلمان به عنوان شريك اروپايي با انگليس اعلام همبستگي مي‌كند. كاترين اشتون، رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز از ايران خواست به تعهدات بين‌المللي‌اش براي حفاظت از سفارت‌ها عمل كند و اين حادثه را «غير قابل پذيرش» خواند. سفارت نروژ در تهران نيز از سوي دولت اين كشور تعطيل شد. علي لاريجاني، رئيس مجلس در نطق پيش از دستور خود در واكنش به بيانيه شوراي امنيت گفت: «اقدام عجولانه در شوراي امنيت براي محكوم كردن اقدام دانشجويان براي سرپوش گذاشتن بر جنايات گذشته انگليس و آمريكاست.» او تصريح كرد: «مجلس ضمن دعوت به آرامش و ايجاد نظم و اجراي قانون، رفتار عجولانه آمريكا و انگليس را در ماجراجويي پيرامون اين اقدام دانشجويان، فرصت‌طلبي و سوء استفاده آنها از اين مساله مي‌داند.»
حوادث چند روز گذشته در دو سطح رخ داده؛ سطح اول مربوط به مجلس شوراي اسلامي است كه طرح اخراج سفير بريتانيا را تصويب كرد و در پي آن تجمع دانشجويان به تصرف چند ساعته اين سفارتخانه انجاميد. دولت ايران بلافاصله از اين اتفاق ابراز تاسف كرد و دانشجويان اقدام خود را غير مرتبط با نهادهاي دولتي عنوان كردند، اما با اين حال دولت انگليس سعي كرد از فضاي موجود سوء استفاده كند و سفراي خود و برخي كشورهاي اروپايي را به بهانه مشورت از ايران خارج كند.
اين اقدام به شدت شتاب‌زده و تبليغاتي است و پرده از ماهيت خبيث انگليس برمي‌دارد و به نوعي انگليس را در كنار اسرائيل و آمريكا با عنوان محور تنش و شرارت معرفي مي‌كند. خشم مردم ايران از بريتانيا ريشه در تاريخ دارد و به همين جهت مردم همواره به دولت بريتانيا بدبين هستند و اين واكنش‌ها ريشه در اين نگرش دارد. با اين حال اگر دولت بريتانيا به همراه غرب بخواهد همين روش را ادامه دهد، مطمئنا با موضع سخت ايران مواجه خواهد شد و آنگاه راهي براي بازگشت نخواهد داشت.