جنگ نيابتي داعش عليه ملت عراق (بخش نهم)

«مايک لودرز»، کارشناس مسائل خاورميانه بر اين باور است که نگراني از گسترش خشونت‌هاي داعش در منطقه باعث شده تا عربستان در قبال اين گروه يک راهبرد به شدت متضاد در پيش بگيرد.

مايک لودرز در مصاحبه‌اي با شبکه خبري دويچه وله آلمان در پاسخ به اين سوال که اخبار جديد حاکي از آن است که عربستان 30 هزار سرباز در مرز با عراق مستقر کرده گفت: به نظر مي‌رسد که اين خبر صحت داشته باشد و حتي اقدامات و تحرکات گسترده ارتش عربستان را مي‌توان از طريق ماهواره رصد کرد. وي با اشاره به دلايل استقرار نيروهاي عربستاني ادامه داد: دولت رياض خواهان حفاظت از خود در مقابل رويدادهاي عراق است و نگراني گسترده‌اي از اين مسئله وجود دارد که تروريست‌هاي داعش در عراق به سمت جنوب، يعني مرزهاي عربستان حرکت کنند بنابراين استقرار سربازان سعودي در مرز با عراق يک اقدام پيش‌گيرانه با هدف حمايت از مرزهاي عربستان از حملات داعش محسوب مي‌شود.

اين کارشناس مسائل خاورميانه درباره اينکه چقدر احتمال پيشرفت‌هاي بعدي تروريست‌هاي داعش وجود دارد، افزود: در اين زمينه فقط مي‌توان احتمالات را بررسي کرد. در حال حاضر تروريست‌ها مشغول انجام اقداماتي براي بسط تاثير و گسترش نفوذ خود در عراق و سوريه هستند اما اين کاملا قابل درک است که عربستان به خاطر اقدامات داعش احساس خطر کند. بنياد راديکالي تروريست‌هاي داعش احتمالا عليه عربستان دست به اقداماتي مي‌زند همانطور که اسامه بن لادن رهبر سابق القاعده عليه رياض وارد عمل شد. عراق نيازمند کمک خارجي براي مواجهه و مقابله با داعش است.

مايکل لودرز در پاسخ به اين سوال که چرا سربازان عراقي براي مقابله با داعش کافي نيستند و سربازان عربستاني در مرزهاي اين کشور با عراق مستقر شده‌اند، ادعا کرد: گزارش‌هاي متفاوتي درباره آنچه که براي سربازان عراقي رخ داده است، وجود دارد. از قرار معلوم به آنها دستور داده شده که به بغداد بازگردند. اين اتهامي است که عليه نوري مالکي نخست وزير عراق مطرح مي‌شود مبني بر اينکه هدف وي بين المللي ساختن درگيري‌هاي عراق است. هر زمان که سربازان سعودي در مرز با عراق مستقر شوند اين درگيري از منظر بين المللي مورد توجه قرار مي‌گيرد و پيام مالکي در اين باره کاملا روشن و واضح است.

او گفته که تلاش‌ها براي اعمال فشار بر وي موفق نخواهد بود‌. وي ادامه داد: شاخص‌هايي وجود دارد که آمريکا خواهان استعفاي مالکي است.هم اکنون مالکي در حال انتقال مسئوليت دفاع از عراق به عربستان است و گفته که آنها بهتر از سربازان عراقي مي‌توانند از عهده مقابله با تروريست‌هاي داعش برآيد. او گفته که نيروهاي عراقي براي مقابله با اين تروريست‌ها کافي نيستند و عراق به تنهايي نمي‌تواند از عهده مبارزه با آنها برآيد. مالکي به دنبال کمک گرفتن از کشورهاي همسايه است.

اين کارشناس مسائل خاورميانه در پاسخ به اينکه عربستان از حمايت از تروريست‌هاي سنتي در عراق امتناع کرده و اينکه آيا استقرار سربازان سعودي در سراسر مرز با عراق به اين معناست که اقدامات رياض درباره داعش غيرقابل سرزنش است، گفت:‌ اين مسلئه صحت ندارد. عربستان زماني که با تروريست‌هاي داعش روبرو مي‌شود از استراتژي متضادي استفاده مي‌کند.

دولت رياض به طور مستقيم از داعش حمايت نمي‌کند اما تجار ثروتمند سعودي براي تروريست‌هاي داعش پول مي‌فرستند که مقدار اين کمک‌هاي مالي مشخص نيست و آنچه را که ما مي‌توانيم ارزيابي کنيم اين است که اعراب در ساير کشورهاي حوزه خليج فارس نيز چنين کاري را انجام مي‌دهند.دولت عربستان کاملا نگران اين مسئله است که خشونت‌هاي تروريستي داعش به سمت عربستان بازگردد.

اين در حالي است که، با کشته شدن يک نظامي سعودي و انفجارهاي انتحاري در جنوب عربستان، گروه‌هاي تروريستي زنگ خطر را براي حکام سعودي نيز به صدا درآورده اند. داعش در سوريه منطقه الرقه را در کنترل خود گرفته و اين گروه به خونريزي و اقدامات خشونت بار معروف است.با نگاهي به تحرکات اين گروهک متوجه مي‌شويم که اين گروهک به تنهايي و بدون حمايت خارجي نمي‌توانند چنين اقدامي انجام دهند. هنگامي که سناريوي سرنگوني نظام سوريه زده شد برخي کشورهاي منطقه از جمله سعودي‌ها حمايت همه جانبه اي از تروريست‌ها به عمل آوردند.

در عراق آل سعود از زمان سقوط رژيم صدام رابطه خصمانه‌اي با دولت بغداد داشت و نه تنها رياض از برقراري روابط ديپلماتيک با عراق خودداري کرد بلکه در راستاي بي ثبات کردن اين کشور گام برداشت.سعودي‌ها از نفوذ و پول خود در ميان عراقي هاي سني که با دولت مرکزي مشکل داشتند استفاده کردند. اخبار مربوط به کشف خودروهايي با شماره پلاک سعودي به خوبي نمايانگر همکاري سعودي ها با تروريست ها در عراق است.

هر چند که گروهک داعش منابع مالي خود را از راه فروش نفت و وضع ماليات در مناطق تحت کنترل خود و سرقت اموال مردم تامين مي‌کند اما حمايت‌هاي خارجي نيز در اين ميان بي‌تاثير نبوده است. هنگامي که داعشي‌ها استان نينوا و بخش هايي از صلاح الدين را به اشغال خود درآوردند بيش از هر طرفي سعودي ها خرسند شدند زيرا خواسته‌هاي آنها براي ضربه زدن به دولت عراق محقق شده بود. آنها دلخوشي از نوري مالکي که قبل از برگزاري انتخابات 30 آوريل چندين بار به آنها حمله کرده بود نداشتند. مالکي در هشتم مارس 2014 عربستان و قطر را مسئول بي ثباتي عراق دانست.

هنگامي که داعشي ها مناطقي از عراق را اشغال کردند ديگر به دولت اسلامي عراق و شام راضي نشدند و داعيه خلافت اسلامي را در سر پروراندند. در نقشه بلند پروازانه آنها مناطق زيادي از جمله اندلس و اروپاي شرقي و شمال آفريقا وجود دارد. تروريست هاي داعش اخير گذرنامه هاي خلافت اسلامي را در موصل صادر کرده‌اند. آرام آرام گروهک داعش از اهداف خود در اردن خبر داد و برخي از اتباع اردني فعال در داعش عبدالله دوم را تهديد کردند. به دنبال آن داعش گذرگاه‌هاي مرزي عراق با همسايگان را اشغال کرد هر چند که مقامات عراقي اين موضوع را تکذيب کردند. به دنبال آن اخباري درباره استقرار 30 هزار نظامي سعودي در مرز با عراق مخابره شد.

هر چند که به اعتقاد برخي تحليلگران روابط محکمي که ميان سرکرده‌هاي اين گروه تروريستي با حاکمان سعودي و دستگاههاي اطلاعاتي آنها وجود دارد اين احتمال که داعش به عربستان سعودي حمله کند را ضعيف مي کند اما حوادثي که اخير در عربستان رخ داده است نشان دهنده تهديد گروهاي افراطي ضد سعودي‌هاست‌. نکته قابل تامل به ويژه پس از کشته شدن يک نظامي سعودي در گذرگاه مرزي الوديعه با يمن که وزارت کشور عربستان آن‌ را تاييد کرد و انفجارهاي انتحاري در داخل ساختمان دولتي در شروره در جنوب اين کشور در واقع بازگشت سحر به ساحر است.

ابوتراب المقدسي يکي از تروريست‌هاي وابسته به داعش در شبکه اجتماعي توييتر خود از تصميم براي ويراني خانه کعبه پس از حمله به عربستان خبر داد. منصور الترکي سخنگوي وزارت کشور سعودي چندي قبل اعلام کرد: عربستان از سوي تروريست‌ها تهديد مي‌شود ما مراقب جواناني که بر روي ديوارها شعار مي‌نويسند و تصاوير خود را در شبکه‌هاي اجتماعي قرار مي‌دهند در حالي که پرچم‌هاي گروههاي افراطي را در دست دارند هستيم.

بلومبرگ نيز در تحليلي بيان کرد: سعودي‌ها همه گروه‌هاي مرتبط با تروريسم را تهديد و خطري براي خود مي‌دانند. يک مسئول امنيتي سعودي که نامش را فاش نکرد از تحقيق درباره اقدام افراد ناشناس در توزيع اعلاميه‌هايي در برخي مناطق رياض در حمايت از داعش خبر داد.

بلومبرگ مي‌نويسد: داعش از شبکه‌هاي اجتماعي به ويژه توييتر و يوتيوب براي جذب جوانان سعودي استفاده مي‌کند. اين موضوع زماني جدي‌تر مي‌شود که به يادآوريم که همه کشورهاي غربي که اتباع آنها در کنار گروه‌هاي تروريستي در سوريه حضور دارند از بازگشت اين تروريست‌ها به کشورهاي خود نگران هستند و تدابيري نيز انديشيده‌اند.

السومريه عراق در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: حوادث امنيتي اخير که در عربستان رخ داد و طي آن يک نظامي سعودي کشته شد و انفجار عوامل انتحاري در جنوب اين کشور جاي هيچ ترديدي باقي نمي گذارد که تروريسم ابزار مناسبي براي استفاده از آن براي فشار به کشورهاي ديگر يا تحقق خواسته هاي سياسي نيست و آن آتش سوزاني که اگر شعله ور شود خاموش کردن آن بسيار دشوار است.

گروهک داعش و بقيه گروه‌هاي افراطي در کودتا عليه حاميان خود درصورتي که فرصتي بيابند دريغ نمي‌کنند زيرا در انديشه تاسيس خلافت فرا مرزي و قاره اي هستند.

احسان الشمري يکي از تحليلگران سياسي گفت: رژيم سعودي از تير رس گروههاي مسلح افراطي وابسته به القاعده و داعش در امان نيست. اشتباهات رژيم سعودي فضاي مناسبي را براي رشد اين گروههاي افراطي به وجود آورده است.

الشمري مي افزايد: سعودي‌ها قبلا از اين گروه‌ها حمايت کرده اند اما اين گروه‌‌ها به سرعت عليه حاميان خود اقدام مي‌کنند به ويژه که اقدامات آنها عليه کشورها و سازمان هاي حامي آنها سابقه قبلي دارد.

وي تاکيد کرد: داعش و ديگر گروه‌هاي افراطي به دنبال تاسيس خلافت اسلامي هستند و بنابراين ايجاد بي ثباتي امنيتي و سرنگوني رژيم سعودي در برنامه‌هاي آنها قرار دارد. در واقع وجود هسته‌هاي مخفي تروريستي در عربستان گواه آن است که آنها در تير رس گروه‌هاي مسلح تروريستي قرار دارند.

يک مسئول سياسي ديگر عراقي اعلام کرد: حمايت از داعش به نفع احدي نيست و اين فاجعه اي است که ظرف 20 سال آينده همه حتي سعودي‌ها را تهديد مي‌کند. سعودي ها گرچه دلخوشي از نوري مالکي ندارند اما در مرزهاي شمالي از گزند تروريست‌ها در امان نخواهند بود.

حسن هاني زاده کارشناس مسائل خاورميانه در اين باره مي گويد:داعش اساسا محصول مشترک عربستان، رژيم اسرائيل و آمريکاست و خطري براي رژيم اسرائيل و عربستان تلقي نمي شود. برآيند گزارش ها نشان مي دهد انديشه تشکيل گروهک تروريستي از سال 2007 و پس از پيروزي درخشان حزب الله بر ارتش رژيم صهيونيستي در جنگ 33 روزه توسط بندر بن سلطان رئيس سابق دستگاه اطلاعاتي عربستان مطرح شد.

بندر بن سلطان در جريان ديدار با مقامات بلند پايه موساد و سيا در فلسطين اشغالي براي مقابله با جنبش هاي مقاومت و کشورهاي ضد صهيونيستي موضوع تشکيل جنبش‌هاي به ظاهر اسلامي را به عنوان تنها راهکار ضربه زدن به همگرايي شيعي و سني مطرح کرد. بندر بن سلطان اعتقاد داشت که تشکيل گروهک‌هاي تروريستي با رويکرد تکفيري تقابل ميان شيعه و سني در منطقه را تشديد خواهد کرد لذا ابتداد ابوبکر البغدادي سرکرده گروهک تروريستي داعش به مدت دو سال زير نظر افسران سازمان سيا و موساد آموزش جنگ نرم و جنگ شهري را طي کرد.

وي مي‌‌افزايد: به نظر مي‌رسد با توجه به وابستگي مالي داعش به عربستان احتمال کمتري وجود دارد که اين گروهک به عربستان حمله کند اما با توجه به وجود اختلاف ميان داعش و ساير گروهک‌هاي تروريستي به نظر مي رسد که داعش در دراز مدت مانند القاعده با عربستان دچار اختلاف خواهد شد. از آنجايي که نگرش سرکرده هاي داعش کاملا تکفيري و سلفي است لذا اين مجموعه با شيوه هاي حکومتي پادشاهي مخالفند و ممکن است در آينده مسير خود را از عربستان جدا کنند.

به هر حال با نگاهي به حوادث پرشتاب منطقه به خوبي مي توان دريافت که گروهک داعش گرچه از حمايت‌هاي گسترده سعودي ها برخوردار است اما با توجه به اينکه تفکر اين گروهک به گونه‌اي است که تفکر مخالف را بر نمي تابد و دوست و دشمن نمي شناسد و به دنبال توسعه منطقه نفوذ خود است بنابراين سعودي‌ها نيز مانند ديگران از گزند اين گروهک در امان نيستند به ويژه که در خطوط مقدم داعش اتباع سعودي قرار دارند که سوداي بازگشت به عربستان را دارند.

عربستان هم اکنون در دايره خطر قرار گرفته است. داعشي‌ها که هم اکنون از نظر مالي بسيار قوي شده اند به دنبال خريد سلاح و جذب تروريست‌هاي بيشتر براي توسعه منطقه نفوذ جغرافيايي خود هستند که بدون ترديد منطقه تحت حاکميت حاميان مالي و تسليحاتي سابق دور از نگاه آنها نيست.

اگر از منظر نظريه بازي‌ها بخواهيم کنش و رفتار گروه‌هاي تروريستي به طور عام و داعش به طور خاص را مورد ارزيابي و بررسي قرار دهيم نمي توان ماتريس مشخصي به مانند يک کشور(دولت-ملت) براي آن متصور شد. به اين معنا که وقتي بخواهيم با چنين گروههاي وارد يک بازي و يک کنش(جنگ، مقابله يا حتي همراهي) شويم براي اين گروه‌ها نمي‌‌توان به سادگي "سود" و "زيان" تعريف کرد و بر اساس آن نوع کنش و واکنش خود را تعريف کرد. براي نمونه اين گروهها سرزمين خاص و مشخصي ندارند که در محاسبات خود آن‌را لحاظ کنند و نگران از اين باشند که احياناً سرزمين آنها مورد تهديد يا هجمه قرار گيرد.

از اين‌رو وقتي يک بازيگر در مقابل يا حتي در مقام همراهي و دوستي با آنها قرار مي‌گيرد نمي‌تواند به درستي بر اساس محاسبه سود و يا زيان ارزيابي درستي از نوع کنش و واکنش آنها برآورد کند.

بر اين اساس اگر بازي شطرنج را مثال بياوريم اگر يک طرف بازي گروه‌هاي تروريستي باشند نبايد توقع داشت که حرکت اسب يا سرباز مطابق قواعد شطرنج باشد. اين گروه‌ها ممکن است مهره اسب يا سرباز را بردارند و به جاي حرکت دادن ببلعند!

لذا طرفي که حتي در مرحله اي با اين گروه‌ها همراهي داشته در صورت بر‌هم خوردن مناسبات با چنين گروههايي از خطرات آنها در امان نخواهد بود.          ادامه دارد...