آمریکا ، داعش و بازخوانی سیاست مهار مقاومت (بخش هفتم)

سران داعش بیشتر اوقات خود را درشهرهای مرزی ترکیه سپری می کردند و بعدها احزاب مخالف دولت ترکیه فاش کردند که رهبران این گروه چند نشست با سرویس اطلاعاتی این کشور و چند نشست مشترک با مقامات اطلاعاتی ترکیه، عربستان و قطر هم داشته اند.

از شهریور 91 تا آذر 1392 هجری شمسی برای داعش 15 ماه طلایی و فرصت مناسب بود تا برای عملیات بزرگش در عراق آماده شود. آنها از زمستان 91 آرام آرام وارد عراق شدند و چادرهای تحصن الانبار بهترین مکان برای سازماندهی آنان در شمال عراق محسوب می شد.

داعش تحت پوشش جنجال سیاسی برخی جریان های سیاسی در عراق، کار خود را شروع کرد و همه چیز برای یک انفجار بزرگ آماده بود. آن هنگام خیلی ها از جمله نوری مالکی فریاد می زدند که این چادرها، نشانه اعتراضات مدنی نیست، بلکه پوششی برای تروریست ها جهت برنامه ریزی عملیات تروریستی و ایجاد بی ثباتی در عراق است.

داعش از زمستان 91 شمسی نیروهایش را به مناطق رقه، دیرالزور و حسکه منتقل کرده بود و مناطقی را که در اختیار النصره و ارتش آزاد بود، ابتدا از طریق مسالمت آمیز و بعدها به زور و در جریان نبردهای سخت از آنان گرفت. از این هنگام بود که اختلاف میان گروه‌های تروریستی در سوریه به نبردهای سخت میان آنان تبدیل شد و بسیاری از آنان کشته شدند.

این گروه در طول سال 2013 هر روز بر قدرت خود افزود و همین امر باعث شد تا نوری مالکی به آمریکا برود و درچارچوب توافقنامه امنیتی دو کشور که در 2008 امضا شده بود، درخواست کمک کند، اما آمریکایی با سردی وی را بدرقه و توصیه کردند که با جریان های مخالف خود به‌ویژه سنی ها تعامل کند.

درهمین دوره زمانی که جریان های سیاسی در مناطق سنی نشین به‌ویژه استان الانبار عراق تحصن هایی را سازماندهی کردند و داعش نیز سرگرم برنامه ریزی بود. این تحصن ها یک سال طول کشید و دولت عراق تمامی راه‌های غیر مسلحانه را برای جمع کردن این تحصن ها آزمود، از جمله پذیرش بخش هایی از مطالبات معارضان، مانند آزادی زندانیان ، اما هیچکدام از تلاش های دولتی پاسخ نداد.

موضوع چادرهای تحصن در الرمادی و فلوجه در الانبار دراواخر دسامبر 2013 حالت حاد به خود گرفت و در اولین روزهای 2014 به سقوط فلوجه و برخی شهرهای اطراف آن منجر شد و این حوادث نشان داد که حرکت و جنبش الانبار مدنی نبود و به رهبری داعش سازماندهی شده بود.

داعش در 20 خرداد در یک عملیات برق آسا موصل را گرفت و بخش هایی از استان های غربی و شمالی و شرقی عراق را تصرف و بهترین بخش از بدنه ارتش عراق را نابود کرد.

اما ، کشتارها، اعدام ها و آوارگی صدها هزار تن از مردم شمال عراق و نقض فاحش حقوق بشر آن هم نه به صورت پنهانی که به صورت کاملا علنی، هیچ واکنشی از آمریکایی ها را به دنبال نداشت. واشنگتن حتی یک قطعنامه به شورای امنیت نبرد.آمریکایی ها تنها بعد از آنکه اربیل را در خطر دیدند و گویا ماجرای النصره و خیانتش دوباره تکرار شده باشد، سراسیمه ضربات هوایی خود را آغاز کردند.

حملات هوایی آمریکا اما، تنها در دو سه روز اول که منجر به توقف حرکت داعش به سمت کردستان عراق شد، جدی و کوبنده بود و به گفته برخی منابع ، بعد از آن بیشتر نمایشی بوده است؛ گویی قطار داعش از ریل خارج شده بود و آن را به مسیر اصلی بازگردانده باشند.

هنوز معلوم نیست که ماموریت داعش از نظر آمریکایی ها پایان یافته یا نه؟، اما بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که تا پیش از تهدید اربیل و کردستان عراق داعش با آمریکایی ها در ماه عسل به‌سر می برد.

یک سوال که از نوع تعامل آمریکایی ها با داعش مطرح است، اینکه چرا آمریکا بعد از دو ماه از شروع بحران اخیر داعش در عراق، آماده حمله شد؟

و همچنین سئوال دیگر اینکه کشتن خبرنگار آمریکایی توسط داعش حاوی چه پیامی برای واشنگتن بود؟

آیا همانطور که با کشتن بن لادن، زهر القاعده را گرفتند و در سوریه النصره را شکستند، برای آمریکایی ها، زمان برای داعش رو به پایان است؟

یا اینکه آیا داعش بهانه ای برای حضور دوباره نظامی آمریکا در منطقه است و هنوز ماموریتش تمام نشده است؟

به هرحال شاید برای باز شدن پرونده داعش زمانی زیادی لازم باشد تا حقایق و پشت پرده های آن روشن شود، شاید هم روزی همین نزدیکی ها. باید منتظر روزهای آینده بود.

داعش از کجا حمایت می‌شود؟

درباره حمایت مالی که داعش از سوی هوادارنش به ویژه در کشورهای عرب خلیج فارس دریافت می‌کند تاکنون مطالب زیادی گفته و نوشته شده است.بخش اعظم این اتهام‌ها از طرف کسانی که در سوریه و عراق با دولت اسلامی می‌جنگند متوجه قطر، ترکیه و عربستان سعودی است. اما حقیقت در این باره اندکی پیچیده‌تر است و نیاز به تحقیق بیشتر دارد.

در همین رابطه،«مایکل استیونس» ، مدیر موسسه مطالعاتی رویال یونایتد (RUSI) در قطردر مطلبی که در سایت بی.بی.سی منتشر شده، نوشته است:این درست است که برخی افراد ثروتمند از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس گروه‌های بنیادگرا در سوریه را حمایت مالی کرده‌اند. در بخش اعظم سال ۲۰۱۲و ۲۰۱۳آنها این فرمول ساده را دنبال می‌کردند: با چمدان‌های پول به ترکیه می‌رفتند و به راحتی میلیون‌ها دلار در اختیار این گروه‌ها قرار می‌دادند.

اما اوضاع دیگر مثل قبل نیست و از آن زمان تاکنون چنین شکل حمایتی از گروه داعش رنگ باخته است. در سال ۲۰۱۴تنها بخش بسیار اندکی از درآمدهای این گروهک تروریستی از طریق چمدان‌های پول بوده است.همچنین عربستان سعودی و قطر بر این خیال خام هستند که بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، به زودی سقوط می‌کند و در این مسیر اسلام سیاسی سنی به مثابه عاملی مهم در تحقق اهداف سیاسی آنها در منطقه عمل کرده است زیرا گروه‌های شبه نظامی درگیر، همگی شناسنامه‌ای اسلامگرا دارند.

لواء التوحید، احرار الشام و جیش الاسلام تنها چند نمونه از این گروه‌ها هستند که همگی رابطه‌ای ضعیف با جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه، داشتند.

قطر به سبب ارتباط‌های مبهمی که با این گروه دارد تاکنون به طور ویژه‌ای هدف انتقادها بوده است.

ترکیه نیز هنگامی که آنکارا که اجازه داد تسلیحات و پول با حمایت قطر و عربستان سعودی به سوی سوریه سرازیر شود به نوبه خود سیاست سوال برانگیزی را در مناطق مرزی‌ خود در پیش گرفت.

آن زمان همه فکر می‌کردند که این کارها سقوط حکومت اسد را تسهیل می‌کند و با قطع حمایت ایران ، سوریه به عنوان قدرتی سنی در حاشیه مدیترانه سر بر می‌آورد.

اما از زمانی که رشد و پیشرفت گروه «دولت اسلامی(داعش) در سال ۲۰۱۳آغاز شد همه آن گروه‌ها یا به حاشیه رانده شدند یا تصمیم گرفتند که با در اختیار گذاشتن پول و سلاح خود، با گروه پیشرو داعش همراه شوند.

جبهه النصره تنها گروهی است که همچنان فاصله خود را قاطعانه با گروه داعش حفظ کرده است. هر چند که تخمین زده می‌شود در این مدت دستکم ۳۰۰۰شبه نظامی جبهه النصره به گروه داعش پیوسته‌اند.

آیا قطر از گروه تروریستی دولت اسلامی حمایت کرده است؟ در نگاه اول ،پاسخ مستقیم به این پرسش، منفی به نظر می‌رسد. اما به شکل غیرمستقیم، مجموعه‌ای از سیاست‌های نادرست قطر باعث شده که سلاح و پول از طرف این کشور در اختیار دولت اسلامی قرار گیرد.عربستان سعودی نیز در ظاهر به شکل مستقیم کاری برای حمایت از این گروه شبه نظامی انجام نداده اما، مثل قطر، تصمیمش برای برکناری بشار اسد باعث شده تا اشتباه‌هایی جدی در انتخاب متحدان تازه انجام دهد.

هر دو کشور باید با نگاه به گذشته، رفتار خود و آنچه را در این مدت در قبال سوریه انجام داده‌اند بررسی و تحلیل کنند. هر چند که بعید است قطر و عربستان سعودی نتیجه هرگونه بررسی در این باره یا اقدام به تصحیح اشتباه‌های خود را به شکل علنی اعلام کنند.

داعش؛ ثروتمندترین گروهک تروریستی

به عقیدۀ کارشناسان، گروهک تروریستی داعش به دنبال اشغال بخش های قابل توجهی از خاک سوریه و عراق و چپاول منابع مالی این مناطق، به ثروتمندترین گروهک تروریستی در جهان تبدیل شده است. ارزیابی ها درباره منابع مالی گروهک تروریستی داعش در سرزمین های تحت اشغال متفاوت است؛ به عقیده برخی از کارشناسان و مقامات مسئول، این گروهک تروریستی می تواند ماهانه 3 تا 5 میلیون دلار در مناطق تحت اشغال خود در سوریه و عراق به دست آورد، اما شماری از ناظران ارقام بسیار بالاتری را مطرح می کنند و بر این باورند که داعش می تواند فقط از درآمد میدان های نفتی که در اختیار دارد، روزانه بین 1تا 2 میلیون دلار درآمد داشته باشد.

بدین ترتیب با وجود اختلاف نظرهایی که در این زمینه وجود دارد، می توان نتیجه گرفت که این منابع می تواند داعش را به خودکفایی مالی برساند، به گونه ای که بدون تکیه به کمک های مالی خارجی، عملیات خود را گسترش دهد.

«هاشم الهاشمی» کارشناس امور گروه های تروریستی در گفتگو با خبرگزاری آناتولی می گوید: داعش با دستیابی به منابع مالی متعدد از جمله میدان های نفتی سوریه و عراق و قاچاق نفت از این میدان های نفتی توانسته است جایگزین هایی برای حمایت های مالی بین المللی فراهم کند. وی با اشاره به تعدد منابع مالی گروهک داعش، خاطرنشان می کند که این گروهک نزدیک به یک پنجم زمین های زیر کشت گندم عراق و تعداد زیادی از سیلوهای غله این کشور را نیز در اختیار خود گرفته و اقدام به تبدیل گندم به آرد در آسیاب های موصل کرده و آن را در بازارهای مختلف فروخته است.

همچنین تروریست های داعش با سیطره بر مراکز پرورش انواع ماهی در شهر بابل در جنوب بغداد که از مهم ترین مراکز پرورش ماهی عراق است، توانسته تا بخشی از هزینه های اقدامات تروریستی خود را تامین کند.

کارشناسان، انواع مالیات و خراج تحمیلی به شهروندان را یکی دیگر از منابع مالی داعش در عراق و سوریه عنوان کرده و می گویند: این گروهک تروریستی، خود را یک «دولت» تصور کرده و باور دارد که مانند هر دولت دیگری می تواند از شهروندان مالیات اخذ کند. الهاشمی در ادامه خاطرنشان می کند که داعش با تحمیل مبالغ کلان به کارگزاران و شرکت های تلفن همراه در موصل به عنوان حق امتیاز و نیز تحمیل جزیه به مسیحیان، کسبه و تاجرانی که این شهر را ترک نکرده اند، ماهانه حدود 850 هزار دلار به دست می آورد. وی می افزاید: داعش از محل این منابع مالی می تواند ماهانه بین 3 میلیون و 500 هزار تا 5 میلیون دلار درآمد کسب کند و در نهایت در تامین منابع مالی اقدامات تروریستی خود، به خودکفایی برسد و حتی از منابع مالی خارجی نیز بی نیاز شود.

«پل سالیوان» کارشناس امور خاورمیانه در دانشگاه جرج تاون واشنگتن نیز می گوید: گروه داعش توانسته از طریق باج گرفتن از شرکت های محلی مناطق تحت اشغال خود، ماهانه حدود 5 میلیون پوند(انگلیس) به دست آورد.

وی می افزاید: آدم ربایی نیز یکی دیگر از منابع کسب درآمد داعش است و این گروه در سال گذشته توانسته است حدود 40 میلیون پوند در مقابل آزادی گروگان‌های خارجی به دست آورد.علیرغم ارزیابی هایی که از خودکفایی مالی

تروریست های داعش حکایت می کند، اما کارشناسان اقتصادی می گویند که محاصره بین المللی این گروهک تروریستی به ویژه پس از صدور قطعنامه شورای امنیت مبنی بر قطع حمایت مالی این گروه، تروریست های داعش را برای جمع آوری مبالغ مالی کافی تحت تاثیر قرار می دهد.

«عباس الغالبی» کارشناس اقتصادی معتقد است که گروهک داعش با کشورها برای صدور نفت تعامل مستقیم ندارد، اما اغلب قاچاقچیان سوخت که با این گروه داد و ستد می کنند، به دنبال تصمیم دولت آمریکا برای دخالت نظامی در عراق، اینک می ترسند که محموله‌هایشان هدف حمله هوایی قرار گیرد. از سوی دیگر «مخلد محمد»، کارشناس سیاسی در گفتگو با خبرگزاری آناتولی در پاسخ به این سئوال که داعش چگونه می تواند منابع مالی خود را مدیریت کند و بدون گرفتار شدن در فیلترهایی که اغلب کشورها برای جلوگیری از پولشویی قرار داده اند، کمک های خارجی دریافت کند، می گوید: تحویل این کمک ها به داعش اغلب با نظارت سرویس‌های اطلاعاتی صورت می گیرد. وی می افزاید: یکی دیگر از علت های موفقیت گروه داعش در زمینه دستیابی به منابع مالی، استفاده از تجربه شخصیت ها و سرکرده های بازمانده از حزب منحله بعث عراق است.

سرقت وفروش منابع نفتی سوریه و عراق که توسط دلالان ترکیه ای انجام می شود یکی دیگر از منابع مهم درآمدی گروهک تروریستی داعش به‌شمار می رود.

گروهک تروریستی داعش حدود 80 درصد منابع نفتی کشور سوریه را در اختیار دارد و با فروش آن به رژیم صهیونیستی از طریق دلالان ترکیه ای به منابع هنگفتی دست یافته است.

یکی دیگر از منابع درآمدی تروریست های داعش از طریق فروش اعضای بدن قربانیان جنگ سوریه است که باز هم توسط دلالان فاسد ترکیه ای به رژیم صهیونیستی با مبالغ گزاف صورت می‌گیرد.          ادامه دارد...