قتل‌های زنجیره‌ای ‌به‌خاطر تغییر مسیر ‌وزارت اطلاعات بود

نخستین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران قتل‌های زنجیره‌ای زمان دولت اصلاحات را ناشی از تغییر مسیر در وزارت اطلاعات آن مقطع زمانی خواند.

آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری در گفت‌وگوی تفصیلی با فارس در پاسخ به این پرسش که، پس از انتخابات ریاست جمهوری در سال 88، کشور با فتنه‌ای روبه‌رو شد که شما در طول سال‌های ابتدایی انقلاب با برخی از مسببان آن آشنایی از نزدیک داشتید و با هم کار کردید، تحلیل شما از این ماجرا چیست؟ گفت: در همان ایام و در یکی از سخنرانی‌هایم ‌گفتم که تجربه این نظام نشان داده هرکس در مقابل نظام و رهبری بایستد، عاقبت به خیر نخواهد شد. این افراد می‌توانستند کار را به اینجا نرسانند و طبق فرمایش مقام معظم رهبری در قالب قانون اعتراض خود را پیگیری کنند اما اعتراض که از چارچوب قانون خارج شد، مفاسدی دارد که این مفاسد کمابیش تا الان نیز ادامه پیدا کرده است.

با موسوی صحبت کردم ولی اثر نداشت

وی همچنین در پاسخ به اینکه چرا موضع‌گیری شما علیه جریان فتنه کمی با تأخیر صورت گرفت خاطر‌نشان می‌کند: البته در ابتدا امیدوار بودم که آنها از مواضع خود عدول کنند. من بلافاصله با آقای موسوی صحبت کردم و نامه نوشتم، اما هر کاری کردم که مشکل حل شود، نشد.

نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم اما به هر حال ولایت فقیه، ستون فقرات نظام اسلامی است که با ضربه دیدن آن، کل نظام ضربه می‌خورد. من کمتر وارد مسائل سیاسی می‌شوم، مگر اینکه ضرورتی داشته باشد و ورود به این موضوع نیز در حد ضرورت بود.

البته درخصوص موضوعاتی نظیر نقش خواص در بزنگاه‌ها، بنده به تفصیل در مقدمه کتاب دانش‌نامه امام حسین (ع) بحث کرده‌ام.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم افزود: بحرانی‌ترین شرایط پس از انقلاب بحران قائم‌مقام رهبری بود. چون اگر آن اتفاق می‌افتاد و این بحران مهار نمی‌شد، مسیر انقلاب را عوض می‌کرد. هیچ کس ��اور نداشت که بتوان با این حرکت مقابله کرد و بنده تقریباً هیچ کس را در آن زمان کمک کار خود نمی‌دیدم. به ما می‌گفتند (البته از سر دلسوزی و مصلحت اندیشی) که شما این کار را نکن. این شخص (آیت‌الله منتظری) رهبر می‌شود و بعد تو باید از ایران بروی. من در دلم می‌خندیدم و می‌گفتم این وظیفه شرعی من است و باید آن را انجام دهم.

آیت الله ری شهری درباره مباحث مربوط به تأسیس وزارت اطلاعات که به نحوه اداره آن به شکل وزارتخانه یا یک سازمان مستقل مطرح بود، بیان داشت: بنده در اواخر مسئولیتم در وزارت اطلاعات به این نتیجه رسیدم که این مجموعه باید زیرنظر بالاترین مقامات نظام باشد و حضرت امام(ره) هم حرفی نداشتند و استدلال‌هایی هم وجود داشت اما برخی این موضوع را به مصلحت نمی‌دانستند و می‌خواستند وزارت اطلاعات زیرمجموعه دولت بماند.

در هیچ نظامی، سیستم اطلاعاتی زیرنظر دولت نیست و فراتر از دولت‌ها است زیرا دولت‌ها می‌آیند و می‌روند و سیستم اطلاعاتی باید فراتر از آنان باشد و زیرنظر عالی‌ترین مقام کشور اداره شود.

حضرت امام(ره) هم این موضوع را پذیرفته بودند، اما مسائلی پیش آمد که نمی‌خواهم باز کنم و نشد که این کار بشود و در حال حاضر نیز شرایطی وجود دارد که عملاً این امر محقق نمی‌شود.

ما در وزارت اطلاعات زیر نظر امام(ره) کار می‌کردیم

وی ادامه داد: این نکته را هم عرض کنم که در آن زمان، وزارت اطلاعات و بنده عملاً زیر نظر خود حضرت امام(ره) کار می‌کردیم و در مسائل اساسی، مستقیماً از ایشان رهنمود می‌گرفتیم و طبق نظر ایشان عمل می‌کردیم. هر کس هم در سیستم اطلاعاتی در این سال‌ها آمده و با من مشورت کرده، عرض کرده‌ام که رهبری باید از این مجموعه راضی باشد و ما باید با رهبری هماهنگ باشیم. در همه نظام‌ها نیز همین طور است.

اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی درباره اینکه چرا در ایام مسئولیت‌شان در وزارت اطلاعات، فعالیت سیاسی را در این وزارتخانه ‌حرام اعلام کردید و چقدر توانسته‌اند جلوی سیاسی بودن این وزارتخانه را بگیرید، تصریح کرد: البته حضرت امام(ره) این حرمت را فرمودند. همزمان با انتخاب بنده و هفته دولت، خدمت حضرت امام(ره) رفتیم. بعد از پایان جلسه، بنده دست ایشان را بوسیدم و قصد رفتن داشتم که حاج احمد‌آقا اشاره کردند و گفتند شما بنشینید. من ابتدا متوجه نشدم اما ایشان مجدداً گفتند که امام می‌‌فرمایند شما بنشینید.

بعد امام(ره) تعبیری به کار بردند و فرمودند: «اینجایی که شما هستید، وزارت اطلاعات است و وزارت کشاورزی نیست. حواست را جمع کن. کسانی را که می‌خواهی بیاوری با فلانی و فلانی و فلانی مشورت کن و خودت تصمیم نگیر.»

من گفتم مشورت می‌کنم اما این افرادی که فرمودید، شاید نظرات مختلفی داشته باشند و چون مسئولیت با بنده است، من خودم باید تصمیم بگیرم تا جوابگو باشم.

امام(ره) فرمودند بله. همینطور است و بعد به آقایان گفتم که ما به امام(ره) چنین چیزی گفتیم و قرار شد خودمان تصمیم بگیریم. تا زمانی هم که بنده در وزارت اطلاعات حضور داشتم، هیچ دخالتی در عزل و نصب‌ها وجود نداشت.

وزارت اطلاعات «هفت خط» بود

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم خاطرنشان کرد: به حضرت امام(ره) عرض کردم و گفتم در حال حاضر اطلاعات «هفت خط» است. یک خط از سپاه می‌آید که آن هم خودش دو خط است. یک خط از نخست‌وزیری، یک خط از کمیته یک خط از کجا و. . . تعبیر من این بود که این تشکیلات در حال حاضر «هفت خط» است و اگر من با یکی از این خط‌ها ببندم، بقیه مخالفت می‌کنند.

خدمت امام(ره) گفتم بدانید از این به بعد ممکن است خیلی پشت سر ما حرف بزنند و بعد هم در جلسه دیگری به حضرت امام(ره) پیشنهاد کردم که ایشان توصیه بفرمایند کارمندان این وزارتخانه وارد جناح‌های سیاسی نشوند، به دنبال این پیشنهاد بود که ایشان حضور جناح‌ها و احزاب سیاسی را در وزارت اطلاعات تحریم کردند.

وی گفت: البته ممکن است برخی افراد تمایلات سیاسی مختلفی داشته باشند اما هیچ کس نباید عضو جناح سیاسی باشد و دیدگاه سیاسی خود را در کارها اعمال کند.

چینش نیروها طوری بود که هیچ‌گاه کسی نتوانست دیدگاه سیاسی خاصی را اعمال کند. نظر ما این بود که هرچه امام(ره) می‌گوید عمل شود و پس از آن نیز هرچه رهبری بگوید چون ولی فقیه، مسئول اصلی کشور است.

آیت‌الله ری‌شهری در تشریح این نکته که بعدها چطور این مصونیت از کارهای سیاسی باقی ماند، افزود: بعدها مشکل پیدا شد اما به قول مولوی: شرح این هجران و این خون جگر، این زمان بگذار تا وقت دگر. . .

قتل‌های زنجیره‌ای نتیجه تغییر مسیر در وزارت اطلاعات بود

وی در تبیین اینکه چطور موضوعاتی نظیر قتل‌های زنجیره‌ای به جایگاه وزارت اطلاعات ضربه زد بیان داشت: بله این نشان‌دهنده آن بود که مسیر تغییر کرده است.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم در پاسخ به این سؤال که یکی از فعالیت‌های سیاسی شما در دهه 70 تشکیل جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی بود که با شعار فراجناحی پا به عرصه سیاسی گذاشت، دلیل تعطیلی این جریان در سال 77 چه بود؛ آیا حقیقتاً کثرت مسئولیت‌ها و اشتغال مسئولان حزب دلیل تعطیلی شد یا دلایل دیگری داشت، بیان کرد: پس از مدت کوتاهی که وارد آن کار شدم، دیدم کارهای سیاسی اقتضائاتی دارد که با روحیه من نمی‌سازد، یعنی من از لحاظ روحی، جسمی و فکری لوازم و شرایط فعالیت سیاسی به این صورت را نداشتم.

مبنای آن حرکت این بود که ما با مطلق‌گرایی مخالف بودیم. چه در حوزه فردی و چه جریانات سیاسی. هر فرد یا جریان سیاسی، خوبی‌هایی دارد و بدی‌هایی که باید خوبی‌های آن را تقویت کنیم و ضعف‌هایش را کاهش دهیم.

مطلق‌گرایی خلاف اسلام است و ما می‌خواستیم یک جریان حق‌گرا ایجاد کنیم که زورمان نرسید.

مهم است که اعتدال را چگونه معنا کنیم

آیت‌الله ری شهری همچنین بیان داشت: بحث اعتدال نبود، حق‌گرایی بود. البته اعتدال یک مسئله اسلامی است و یکی از مبانی اسلام در زمینه‌های مختلف، اعتدال است اما مهم است که اعتدال را چگونه معنا کنیم.

آنچه در تفسیر آن اختلاف نظر وجود دارد، اعتدال سیاسی است که نمی‌توان درباره آن به وحدت نظر رسید.

اعتدال به معنی کوتاه آمدن از ارز‌ش‌ها نیست

اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران توضیح داد:  باید ببینیم خط معصوم چیست. نه از آن جلوتر برویم و نه عقب‌تر بمانیم. در زمان غیبت معصوم، مبنا ولایت فقیه و رهبری است. اگر مبنا رهبری باشد، مشکل تفسیرهای مختلف حل می‌شود.

اعتدال به معنای کوتاه آمدن از ارز‌ش‌ها نیست. اعتدال در هر زمینه‌ای معنای خاص خودش را دارد و برای اعتدال سیاسی نمی‌توان یک معنای کلی ارائه داد.

در برخوردهای سیاسی باید زمانی تند رفت، زمانی کند و زمانی میانه. فقط باید محور تعیین کرد و محور اصلی که حجت شرعی است، رهبری است. جایی که ولی فقیه گفت تند برو، تند می‌رویم و اگر نظر ایشان چیز دیگری بود، باید به همان عمل کرد.  وی در توضیح این پرسش که، چه شد که از دنیای سیاست کناره‌گیری کردید، گفت: من کناره‌گیری نکردم. تنها نخواستم به عنوان رهبر یک جریان سیاسی فعالیت داشته باشم اما سیاست ما جزو دیانت ماست.

آنچه در سال‌ها قبل به خبرنگاری گفتم که «سیاست را سه طلاقه کردم»، به این معنا نیست که در امور سیاسی دخالت نمی‌کنم. همه ما باید فدا شویم تا نظام سیاسی الهی جمهوری اسلامی بماند و در هر صحنه‌ای که به ما نیاز باشد باید حضور پیدا کنیم تا به یاری خدا این نظام به نظام حضرت مهدی (عج) متصل شود.