خانه ‌تكاني در ١+٥

گروه ديپلماسي: مذاكرات هسته‌يي ايران با ١+٥ به مدت هفت ماه ديگر تمديد شد و در حال حاضر سايه اتفاق‌هاي بسياري بر اين تمديد سنگيني مي‌كند. طولاني شدن مذاكراتي كه گفته مي‌شد در يك سال قابل حل و فصل است مي‌تواند ذات دستيابي به توافق ژنو در نوامبر ٢٠١٣ را هم زير سوال ببرد. به نظر مي‌رسد تيم مذاكره‌كننده ايراني بايد منتظر خانه‌تكاني‌هايي در تركيب سياسي مقابل خود در چند هفته آتي باشد. گفته مي‌شود تيم‌مذاكره كننده ايران و ١+٥ براي نخستين‌بار پس از تمديد برنامه موقت ژنو در ماه جاري (دسامبر) با هم ديدار خواهند داشت اما سطح و مكان اين ديدار مشخص نيست.

در اين ميان برخي گمانه‌زني‌هاي خبري از احتمال تغيير كاترين اشتون و جايگزيني وي با نماينده جديد اتحاديه اروپا در سياست خارجي حكايت‌دارند. پايگاه خبري ‌اي. يو آبزرور در تازه‌ترين نوشتار خود در اين خصوص مي‌نويسد: با توجه به تمديد ٧ ماهه مذاكرات ايران و گروه ٣+٣ اكنون انتظار مي‌رود موگريني به جاي اشتون در مذاكرات حضور يابد. رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا براي چندين سال از ٢٠٠٦ نه‌تنها در مذاكرات سه كشور اروپايي با ايران بلكه در قالب مذاكرات ٣+٣ با ايران حضور داشته است. در حال حاضر اين مذاكرات به رياست كاترين اشتون برگزار مي‌شود، در حالي كه واقعيت اين است كه وي از پايان ماه اكتبر از سمت رياست سياست خارجي اتحاديه اروپا بركنار شده است.

اما حضور و ماموريت اشتون در مذاكرات هسته‌يي به دليل اينكه زمان كمي تا ضرب‌الاجل ٢٤ نوامبر براي دستيابي به توافق نهايي باقي مانده بود تمديد شد. اما اكنون اين ضرب‌الاجل تا ژوئن ٢٠١٥ تمديد شده است و به نظر مي‌رسد در اين دوره موگريني به عنوان رييس جديد سياست خارجي اتحاديه اروپا حضور داشته باشد. شايعاتي شنيده مي‌شود مبني بر اينكه اين بحث در ميان رييسان اتحاديه اروپا وجود دارد. برخي از رهبران اروپايي اعلام مي‌كنند كه اين جايگزيني بايد انجام گيرد، در غير اين صورت آنها با مباحث غيرضروري مبني بر اينكه اعتبار اتحاديه اروپا به عنوان يكي از نقش‌آفرينان در اين پرونده مهم از دست مي‌رود، مواجه مي‌شوند.

اين پايگاه خبري در ادامه با اشاره به اينكه كاترين اشتون به دليل جايگاهش به عنوان هماهنگ‌كننده گروه ٣+٣ با ايران در مذاكرات حضور دارد و اين به دليل مهارت‌هاي شخصي نيست، نوشت: وي اين سمت را در مذاكرات هسته‌يي از خاوير سولانا گرفت؛ كسي كه ابتكار عمل بيشتري براي حل مذاكرات از خود نشان داد. زماني كه ماموريت سولانا در اتحاديه اروپا به پايان رسيد وي همه مسووليتش را به اشتون واگذار كرد. اين تصميم درستي بود.

همزمان با شدت گرفتن زمزمه‌هايي در خصوص لزوم جايگزيني اشتو�� با موگريني يك مقام ارشد هماهنگ‌كننده سياست تحريم‌ها در وزارت امور خارجه آمريكا كه در تيم مذاكرات اين كشور با ايران حضور داشت نيز قرار است از اين تيم برود. به گزارش ايسنا به نقل از المانيتور، ماري هارف، سخنگوي وزارت امور خارجه آمريكا در گفت‌وگو با المانيتور روز چهارشنبه اعلام كرد كه ريچارد نفيو، تيم مذاكره‌كننده آمريكايي را به دليل سپري كردن زمان بيشتري با خانواده ترك مي‌كند. وي ادامه داد: تيم مذاكره‌كننده ما در هر زماني تغيير مي‌يابد. اما اين تيم به هر حال اهداف خود را دنبال كرده و سياست‌هاي اعمالي از سوي باراك اوباما رييس‌جمهور و جان كري وزير امور خارجه آمريكا را در مذاكرات هسته‌يي با ايران ادامه مي‌دهند.

هيچ يك از اين تغييرات سياست ما را تغيير نمي‌دهد، ما در همان جهت تعيين شده توسط پرزيدنت اوباما و وزير امور خارجه كري حركت مي‌كنيم. مهم نيست چه كساني در تيم حضور دارند. برخي از مقامات آمريكايي شامل بروك اندرسون و پيتر هارن مشاوران ارشد وندي شرمن و كري در امور تحريم‌ها در مذاكرات هسته‌يي با ايران قرار است تيم مذاكره‌كننده را ترك كنند. در شرايطي كه ايران و ١+٥ در حال تلاش براي تعيين زمان و مكان مذاكرات آتي هستند و گمانه‌زني‌هاي رسانه‌يي از احتمال برگزاري مذاكرات در مسقط خبر مي‌دهد،اتفاقاتي كه مي‌تواند اين مذاكرات را تحت‌الشعاع خود قرار دهد هر روز پررنگ‌تر از ديروز مي‌شود.

شش كشور مقابل ايران در مذاكرات هسته‌يي در يك سال گذشته مذاكرات بسيار فشرده و تنگاتنگي را با تهران پشت سر گذاشته‌اند و به نظر مي‌رسد كه دو طرف بيش از هر زمان ديگري براي رسيدن به توافق به هم نزديك شده‌اند. در اين ميان بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه در نتيجه هفت روز مذاكرات فشرده در وين كه منتهي به تمديد توافقنامه ژنو شد، مواضع حداكثري و حداقلي دو طرف مشخص شده و در دورهاي جاري دو طرف با مواضع واقعي يكديگر روبه‌رو هستند. در اين ميان جمهوريخواهان و مخالفان مذاكره در ايران كه تعداد آنها در كنگره ايالات متحده هم كم نيست بر تلاش‌هاي خود براي نظارت بيشتر بر مذاكرات افزوده‌اند.

شايد اگر مذاكرات هسته‌يي ايران با ١+٥ تا ژانويه به پايان رسيده بود احتمال تاثيرگذاري مستقيم كنگره بر اين مذاكرات كمتر شده بود. محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان تاكنون بارها تاكيد كرده است كه ايران با آمريكا به عنوان يك دولت واحد مذاكره مي‌كند و حل اختلاف‌هاي ميان كاخ سفيد و كنگره به شخص باراك اوباما، رييس‌جمهور دموكرات ايالات متحده مربوط است. با اين‌همه مجلس نمايندگان آمريكا روز پنجشنبه لايحه بودجه نظامي اين كشور را به تصويب رساند كه در بخشي از آن واشنگتن ملزم شده است تا در مورد روند مذاكرات هسته‌يي به كنگره گزارش دهد.

در بخشي از اين لايحه تصريح شده است كه دولت آمريكا بايد ظرف ٣٠ روز آينده، گزارشي درباره سازگاري اقدامات ايران با آنچه سال گذشته با عنوان «توافق اقدام مشترك» در ژنو سوييس، ميان ايران و گروه ١+٥ توافق شد، به كميته‌هاي مرتبط در كنگره ارايه دهد. اين كميته‌ها، نيروهاي مسلح و كميته روابط خارجي در كنگره و سنا را شامل مي‌شود.

«برنادت ميهان»، سخنگوي شوراي امنيت ملي در پاسخ به اين درخواست گفت: «كاخ سفيد هيچ مشكلي براي انجام اين كار ندارد و در واقع اين كاري است كه در حال حاضر در حال انجام است. ما در حال حاضر كنگره را در جريان سازگاري ايران با برنامه اقدام مشترك (JPOA) قرار داده‌ايم... ما به طور مرتب، در طول مدت تمديد (توافق) يا در صورت دستيابي به توافق نهايي، كنگره را در جريان سازگاري (اقدامات ايران با برنامه اقدام مشترك) قرار خواهيم داد.» گفته مي‌شود كه اين متمم، براي بار نخست، دولت اوباما را ملزم مي‌كند كه درباره مذاكرات پشت درهاي بسته، شفاف‌سازي كند».