عربستان و توطئه‌های بی‌شمار برای منطقه (بخش سوم و پایانی)

سرویس خارجی: همزمان با گذشت نزدیک به 3 ماه از تجاوز بی حاصل عربستان و ائتلاف عربی - آمریکایی به یمن، سعودی ها برای برون رفت از این بحران دست به دامن روس‌ها شدند و روس‌ها نیز که همواره به دنبال فرصت برای حضور در معادلات منطقه و جهانی هستند، این امر را مغتنم شمرده و سعی در ماهی گیری از این آب گل‌آلود دارند.روسیه از همان آغاز جنگ آل سعود علیه یمن، بر ضرورت از سرگیری روند گفتگوها در یمن برای حل وفصل این بحران تاکید و اقدام عربستان در یمن را مساله ای بسیار خطرناک توصیف کرد.

وزارت امور خارجه روسیه با شروع تجاوز جنگنده های عربستان و ائتلاف عربی - آمریکایی به یمن در بیانیه ای نگرانی شدید خود را از حوادث یمن ابراز داشت و همه طرف های مناقشه را به پایان دادن به اقدامات نظامی دعوت کرد.مسکو همچنین درخواست کرده بود که نشستی اضطراری در شورای امنیت برای بررسی توقف حملات به یمن به منظور ارائه کمک های انساندوستانه به مردم مظلوم یمن برگزار شود که رئیس دوره‌ای شورای امنیت در همان زمان و در پاسخ به درخواست روسیه اعلام کرده بود که اعضای این شورا برای بررسی پیشنهاد روسیه درباره توقف حملات به یمن برای ارائه کمک‌های انساندوستانه به زمان بیشتری نیاز دارند.

روسیه یمن را دوست خود می داند و تاکنون هیات هایی از سوی نیروهای انقلابی یمن برای رایزنی با مقامات روس درخصوص جنگ یمن به مسکو سفر کرده‌اند، اما عربستانی ها نیز بی‌کار ننشسته و با وجود روابط سرد حاکم میان ریاض – مسکو محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی 18 ژوئن (برابر با 28 خرداد) با هیاتی راهی مسکو شد.

هیات 500 نفره عربستان سعودی در سه هواپیمای اختصاصی به روسیه سفر کرد که این امر نشانگر اهمیت فراوان سفر و ماموریت این هیات عربستان سعودی به روسیه بود. آل سعود که هم اکنون در باتلاق یمن در حال دست و پا زدن است برای پیدا کردن راه نجاتی بن سلمان را راهی روسیه کرد تا به نحوی از کمک های پوتین بهره­ مند شود، اما عربستانی‌ها این نکته را نمی‌دانند که اگر از روسیه می خواهند که در این شرایط سخت دستشان را بگیرد باید قبلا برای روس‌ها کاری انجام می دادند.

به همین دلیل به نظر می‌رسد پوتین دل خوشی از سعودی‌ها ندارد، (به ویژه در قضیه ارزان کردن قیمت نفت که سعودی ها برای ضربه زدن به ایران و روسیه و به دستور آمریکا این کار را کردند) چراکه در ابتدا قرار بر این بود که هیات سعودی در مسکو و در کاخ کرملین با پوتین ملاقات کند، که این دیدار سیاسی بطور غیرمنتطره به همایش بین المللی اقتصادی در سن پترزبورگ موکول شد اما به هر حال روس‌ها همواره ثابت کرده‌اند که اهل معامله هستند و هر چقدر سود بیشتری دستشان بیاید آنها نیز پای میز مذاکره محکم تر می نشینند.

آیا ریاض می تواند شریک راهبردی مسکو شود؟

سفیر سابق روسیه در عربستان در پاسخ به این سئوال می گوید،روابط میان مسکو - ریاض به سرعت به سوی همکاری راهبردی پیش می رود.

اندریه بکلانوف که در حال حاضر مشاور معاون رییس شورای اتحادیه روسیه (اتاق عالی پارلمان) است، معتقد است که روابط مسکو - ریاض تاریخی است و روسیه در زمان اتحاد شوروی اولین کشوری بود که عربستان سعودی را به رسمیت شناخت .

این کارشناس مسائل عربستان می گوید،سفر بن سلمان به روسیه در برهه زمانی مهم و پیچیده انجام شد، زیرا درگیری های خونین چندین کشور منطقه را درگیر کرده است.بکلانوف درباره توافقنامه های هسته ای بین دو کشور نیز گفت: این فقط آغاز کار است و امضای چنین توافقنامه ای به وضوح نشان دهنده حرکت روابط دو کشور به سوی همکاری راهبردی با صرف نظر از اختلاف در مواضع سیاسی در قبال مسایلی مانند برنامه هسته ای ایران و بحران یمن و سوریه است.این توافقنامه اولین همکاری دو کشور در زمینه هسته‌ای به صورت گسترده است و شامل پژوهش‌های هسته‌ای، طراحی، ساخت و راه اندازی نیروگاه‌های هسته ای و تربیت نیروهای متخصص است.

درخواست سعودی‌ها از مقامات روس چیست؟

هیات پرشمار (500 نفره) سعودی به روسیه از سفر به روسیه اهداف مختلفی را دنبال می کند که به تعدادی از آنها اشاره می شود :

- درخواست کمک برای حل قضیه یمن به طور آبرومندانه از سوی روسیه

- خرید تکنولوژی هسته ای

- خرید تسلیحات پیشرفته نظامی

- دهن کجی به آمریکا در مقابل توافق احتمالی غرب با ایران درباره پرونده هسته ای

حضور هیات پرشمار عربستان در روسیه نشان می?دهد که آل سعود در حال گزینش مسیر جدید سیاست اقتصادی و خارجی خود است و این مسیر به سمت روسیه رسیده است؛ از طرف دیگر این گزینه فشاری است به غرب و آمریکا، بنابراین سفر بن سلمان و هیات همراهش به روسیه بسیار مهم بوده است.

با دقت در تعاملات مسکو - ریاض می توان دید که مسکو و ریاض نمی توانند از نظر استراتژیک به هم نزدیک شوند چرا که عربستان منافع روسیه را در آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه به چالش کشیده و مسکو به آل سعود اطمینان ندارد.(به ویژه به خاطر قضیه قیمت نفت و حمایت از اسلامگرایان تندرو در قفقاز)

اما از سوی دیگر روسیه منافع زیادی در همکاری با عربستان دارد اما این به معنای جایگزینی ایران با عربستان در سیاست منطقه?ای این کشور نخواهد بود؛ بدیهی است روسیه سیاستش را با ایران با وجود قراردادها و توافقنامه های مختلف ادامه خواهد داد اما به توسعه روابط با عربستان سعودی هم توجه خواهد کرد.

با نگاهی به قرارداد هسته ای میان تهران - مسکو و طولانی شدن زمان اجرای آن و همچنین قرار داد تحویل موشک های اس 300 می بینیم که مسکو شریک راهبردی مطمئنی برای هیچ کشوری نیست؛ لذا سعودی ها بهتر است به جای این که پای روسیه را پرونده یمن باز کنند، باید تجاوز غیر انسانی خود به مردم مسلمان و مظلوم یمن را خاتمه دهند.

عربستان، کره شمالی را فروشنده سلاح هسته‌ای می‌بیند؟

در حالی که مقامات عربستان اخیرا با سوار شدن بر موج مانور کشورهای غربی علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران، اعلام کرده‌اند همه گزینه‌ها روی میز است!، بازار گمانه زنی‌ها درباره میل سعودی‌ها به دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای داغ است و این‌بار علاوه بر پاکستان یک پایگاه خبری آمریکایی توضیح داده است که عربستان برای دستیابی به سلاح هسته‌ای متوسل به کره شمالی خواهد شد.پایگاه اینترنتی نشنال اینترست آمریکا، مقاله‌ای را به قلم «زاخاری کک» منتشر کرده که در آن نوشته شده است:

مقامات عربستان نه تنها به دنبال رفع نگرانی درباره تلاش خود برای دستیابی به سلاح هسته‌ای نبودند بلکه به جای آن بارها این موضوع را تکرار کردند. تقریبا همه کسانی که نگران دستیابی عربستان به سلاح‌ هسته‌ای هستند تصدیق می‌کنند که ریاض خودش به دنبال ساختن بمب اتمی نخواهد بود و به جای آن این اتفاق نظر وجود دارد که عربستان از پاکستان سلاح هسته‌ای می‌خرد با این حال نگرانی‌ها درباره پیمان هسته‌ای محرمانه میان عربستان و پاکستان چیز جدیدی نیست و حتی به دهه‌های 1970 و 1980 برمی‌گردد اما در یک دهه گذشته بیش از هر زمان برجسته شده است.

من در این مقاله استدلال می‌کنم که این مفهوم دور از ذهن است. با وجود آنکه عربستان تمایل به خرید زرادخانه هسته‌ای از پاکستان دارد اما اسلام آباد دلیلی برای آنکه سلاح هسته‌ای به ریاض بفروشد، ندارد. قبل از هر چیز باید گفت که پاکستان از این بابت نگران است که زرادخانه هسته‌ای‌اش به منظور تاب آورن در مقابل حملات هند یا آمریکا بیش از حد لازم کوچک تر است.

از طرف دیگر فروش سلاح هسته‌ای به عربستان منجر به واکنش منفی بی‌سابقه اکثر کشورهای جامعه بین‌الملل به ویژه آمریکا و چین که حامیان مهم پاکستان هستند، خواهد شد. این کار همچنین باعث خشم ایران می‌شود و ایران از جایگاه خوبی برای تلافی کردن اقدام پاکستان از راه‌های مختلف برخوردار است.

در ماه آوریل هنگامی که اسلام آباد از شرکت دادن سربازان خود در کمپین نظامی عربستان علیه یمن امتناع کرد نگرانی‌ها درباره فروش سلاح هسته‌ای از سوی پاکستان به عربستان کمرنگ شد.اگر پاکستان از فرستادن حتی یک مجموعه نیروی نمادین برای مشارکت در حملات تحت رهبری عربستان علیه یمن خودداری می‌کند مطمئنا ارزشمندترین دارایی‌های نظامی‌اش را به ریاض نخواهد داد.

اما باید گفت ، در حالی که عربستان قادر به خرید سلاح هسته‌ای از پاکستان نیست اما شانس بیشتری دارد تا این سلاح را از کره شمالی بخرد. دلایل متقنی وجود دارند برای آنکه باور کنیم کره شمالی چنین درخواستی را خواهد پذیرفت. کره شمالی سابقه زیادی در گسترش تکنولوژی هسته‌ای از جمله در خاورمیانه دارد. پیونگ یانگ به ساخت راکتور هسته‌ای سوریه که اسرائیل در حملات هوایی در سال 2011 از بین برد کمک کرده است.

همچنین کره شمالی در کارنامه خود فروش تکنولوژی نظامی پیشرفته نظیر موشک‌های بالستیک به چند کشور جهان را دارد. از طرف دیگر عربستان می‌تواند یک حامی بسیار باارزش برای کره شمالی باشد. کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی تلاش دارد تا اقتصاد این کشور را به ویژه برای نخبگان کره شمالی تقویت کند تا این مساله باعث افزایش حمایت از حکومتش شود. با این حال این تلاش از زمانی که چین به دنبال رسیدن شی جین‌پینگ به ریاست جمهوری در سال 2012 موضعی سرسختانه علیه کره شمالی اتخاذ کرد، با دشواری بسیاری رو به رو شد.

پیونگ یانگ به دنبال آن است تا جایگزین‌های مناسبی برای چین پیدا کند اما تاکنون شانس چندانی در این زمینه نداشته است. اگرچه روسیه به نظر می‌رسد که خواهان تقویت روابط با کره شمالی است اما مشکلات مالی روسیه توانایی آن برای کمک اقتصادی به کره شمالی به منظور جبران از دست دادن کمک‌های چین را محدود ساخته است. در این میان کره جنوبی نیز متمایل به محدود کردن روابط اقتصادی خود با کره شمالی در غیاب امتیازات چشمگیر پیونگ یانگ در زمینه برنامه هسته‌ای خود است. عربستان هیچ یک از این محدودیت‌ها را ندارد.

عربستان برخلاف کره جنوبی از سوی برنامه هسته‌ای کره شمالی آشکارا تهدید نمی‌شود و برخلاف روسیه نیز با مشکلات مالی بزرگ رو به رو نیست. در حقیقت عربستان آکنده از دلارهای نفتی است که موجب شده مقام سومین ذخیره بزرگ ارز جهان را پس از چین و ژاپن کسب کند.اگرچه عربستان از این دلارها برای تخفیف اثر کاهش قیمت نفت استفاده می‌کند اما همچنان 708 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد که مطمئنا برای حمایت چشمگیر از کره شمالی کافی است.

عربستان همچنین می‌تواند از کره شمالی دیگر حمایت‌های ارزشمند را به عمل آورد به عنوان مثال کارگران خارجی بالغ بر نیمی از نیروی کارگری عربستان را تشکیل می‌دهند و کارگران کره شمالی در صورت کار کردن در عربستان می‌توانند یک منبع مهم ارز خارجی برای این کشور باشند. در حقیقت این یکی از تاکتیک‌های ارجح حکومت کیم جونگ اون برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی بوده است.

موسسه مطالعات سیاسی اسان توضیح داده است: درآمدهای این کارگران در قالب حواله فرستاده نمی‌شوند بلکه توسط دولت تخصیص پیدا کرده و در قالب پول نقد حجیم به این کشور باز می‌گردد که این نقض فاحش تحریم‌های سازمان ملل است.

برخی برآوردها حاکی از آن هستند که بالغ بر 65 هزار کارگر کره شمالی در خارج از این کشور در 40 کشور مختلف مشغول به کار هستند و از زمان به قدرت رسیدن کیم جونگ اون این رقم دو برابر یا حتی سه برابر شده است.با این حال به گفته موسسه اسان، عربستان حتی جزو 10 کشور اول به کار گیرنده نیروی کار کره شمالی نیست. تغییر این مساله باعث تقویت چشمگیر حکومت کیم جونگ اون خواهد شد.