رحمت خدا پاداش مهربانی با مردم

خداوند پیامبر(ص) را پیامبر رحمت معرفی فرموده است. رفتار پیامبر اسلام(ص) چه قبل از بعثت و چه بعد از آن منطبق بر همین موضع بوده است. در هر مصیبت و رنجی که به انسان‌ها می‌رسد، ایشان رنجیده می‌شوند و در هر شادی و خوشبختی برای انسان‌ها رسول خدا(ص) شادمان می‌شوند. سیره رسول خدا(ص) پر است از محبت و رحمت برای بندگان خدا که با نگاه به زندگی ایشان می‌توان به رحمت بی‌انتهای این رسول گرامی پی برد. هنگام ورود به مکه در سال هشتم هجری وقتی فردی شعار می‌داد: «اَلْیَوْمُ یَوْمُ الْمَلْحَمَةِ  اَلْیَوْمُ تُسْبی الْحُرَمَةُ»؛  امروز روز جنگ و خونریزی و اسارت است.(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج 17، ص 272) پیامبر خدا(ص) شدیدا غمگین شدند و فرمودند: «من آنچه را برادرم یوسف در مورد برادران ستمگر خود انجام داد، همان می‌کنم و همانند او می‌گویم: «لاَتَثْرِیبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللَّهُ لَکُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّ حِمِینَ»(یوسف/ 92) یعنی امروز ملامت و سرزنشی بر شما نیست، خداوند گناهان شما را می بخشد و او مهربان‌ترین مهربانان است. لحظه‌ای که ایشان مردم را در خوف از انتقام دیدند و حس کردند مسلمانان آمده‌اند تا خون‌ریزی راه بیندازند، فرمودند: «اَلْیَوْمُ یَوْمُ الْمَرْحَمَةِ»؛ یعنی امروز روز رحمت و محبت است و سپس فرمودند: «شما همشهریان خوبی برای من نبودید، شما مرا دروغ‌گو خوانده، از خانه‌ام بیرون کردید و به آن شهری که پناهنده شدم حمله نمودید، اما من از تمام جنایات و گناهان شما گذشتم.» آنگاه جمله معروفش را فرمود: «اِذْهَبُوا فَأنْتُمُ الطُّلَقاءُ»؛ به دنبال ادامه زندگی‌تان بروید که همه شما آزاد شده‌گانید.(بحارالانوار، ج 21، ص 132) این سخنان پیامبر(ص) را نباید یک شعار یا سیاست‌ورزی دانست. بیانات شریف ایشان برخاسته از وجود پر از مهر ایشان است و سرمشقی برای همه عالمیان در ایجاد مهر و محبت در میان مردم است. اسلام از روز نخست برمحور بخشش و رحمت پایه‌گذاری شد و هر رفتاری غیر از این موضوع رابطه‌ای با اسلام ندارد. سختی‌ها و رنج‌هایی که پیامبر(ص) تحمل فرمودند، برای نجات همه انسان‌ها تا قیامت بود تا هیچ درد و رنجی بر انسان‌ها تحمیل نشود. مردم هر زمانه در مواجهه با خصوصیات زندگی رسول خدا(ص) علاقه و عشق شدیدی به ایشان پیدا می‌کنند که این یعنی محبت و لطف پیامبر(ص) تمام اعصار را درنوردیده و در قلوب همه انسان‌ها جای گرفته است. امیرمؤمنان(ع) در این باره می‌فرمایند: «مَنْ تَألَّفَ النّاسَ اَحَبُّوهُ»؛ کسی که با مردم انس و الفت داشته باشد، مردم دوستش خواهند داشت.(14) محبت مردم به رسول‌خدا(ص) قابل انکار نیست و اگر نبودند بدخواهان و بدعت‌گران رحمت بی‌انتهای پیامبر(ص) هرگناهی را ذوب می‌کرد و عشق خداوند به واسطه عشق رسولش در قلوب تمام انسان‌ها تا قیامت جای می‌گرفت. همیشه از خود سؤال کردیم چه شد که آواز رحمت پیامبر(ص) در تمام زمان‌ها و عصرها پیچید؛ ولی دشمنانش هیچ جایگاهی ندارند و حتی با فشار و ارعاب دشمنان عشق آنها در دل مردم جای نگرفت؟ پاسخ روشن است، خودکامگی و خشم دشمنان دین مردم را از آنها بیزار کرده است. امام هادی(ع) فرمود: «مَنْ رَضِیَ عن نَفْسِه کَثُرَ السّاخِطونَ»؛(15) هر کسی که خودپسند باشد، خشمگینان [از او] بسیار خواهند بود. استاد مطهری به نقل از ابن ابی‌الحدید معتزلی می‌گوید: «کسی سخن رسول‌خدا(ص) را نمی‌شنید، مگر اینکه محبت او در دلش جای می‌گرفت و به او متمایل می‌شد. لهذا قریش مسلمانان را در دوران مکه «صُباة» (شیفتگان و دلباختگان) می‌نامیدند و می‌گفتند: «نَخافُ أنْ یَصبُوَ الْوَلیدُ بْنُ الْمُغَیْرَةِ إلی دینِ مُحَمَّدٍ»؛ بیم آن داریم که ولیدبن‌مغیرة دل به دین محمد[ص] بدهد. یعنی اگر ولید که گل سرسبد قریش است دل بدهد، تمام قریش به او دل خواهند سپرد.(18) قریش در مواجهه با ایشان می‌گفتند سخنانش اعجاز دارد و سحرانگیز است، در حالی‌که محبت خروشان رسول‌خدا(ص) حقیقت این اعجاز بود و برای حق‌‌‌بینان تجلی پیدا می‌کرد.  در واقع اگر انسان‌ها اسلام و پیامبرش را انتخاب و سخنان ایشان را عمل می‌کردند، بهترین زندگی را برای خود رقم می‌زدند، در حالی که در طول سال‌های پس از اسلام تاکنون مردم در جای دیگر به دنبال رفاه و آسایش بودند. ما باید به یکدیگر محبت کنیم تا زندگی‌مان سامان پیدا کند و اگر با رفتارهای‌مان دیگران را به سختی بیندازیم، از رحمت خدا دور می‌شویم. به عبارتی اگر در زندگی فقط به منافع‌مان و آسایش خودمان فکر کنیم و با این طرز تفکر زندگی دیگران را به سختی بیندازیم، رحمتی شامل حال ما نمی‌شود. علامه حلّی(ره) در رساله سعدیه از حضرت رسول اکرم(ص) نقل کرده است که فرمودند: «سوگند به آنکه جانم در دست اوست، رحمت خدا جز افراد مهربان را در برنمی‌گیرد.» اصحاب گفتند: ای رسول خدا! ما همه مهربانیم. فرمود: «مقصود کسانی نیستند که فقط نسبت به خود و خانواده‌شان مهربانند؛ بلکه مقصود کسانی هستند که به همه مسلمانان مهربانند. خدای متعال فرمود: اگر خواهان مهربانی [و بخشایش] من هستید، پس [نسبت به هم] مهربان باشید.»(سیره نبوی، دفتر سوم، ص 80)