اینک در بهمن ماه که سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی را در بطن خود دارد ضرورت بیان دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی برای تقویت اعتماد به نفس ملی در مواجهه با خطرات و چالشهای فراروی انقلاب طی سنوات گذشته بدون اتکا و اعتماد به قدرتهای بیگانه ضرروی است.
در این گزارش تلاش شده است، با نگاهی اجمالی به وضعیت معیشتی اقتصادی و اجتماعی کشور قبل از انقلاب اسلامی و مقایسه آن با بعد از انقلاب، میزان رشد در هر زمینه با تکیه بر آمار و ارقام مستند موجود در سالنامه آماری 1382 سال انتشار یافته از سوی «سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور» بیان شود.
انقلاب اسلامی ایران سرآغاز بروز تحولات جدی و مهم نه تنها در داخل کشور بلکه در منطقه و جهان شد و بسیاری از معادلات سیاستمداران جهان را بر هم زد و خواب ابرقدرتها را آشفته ساخت.
از این رو تلاش برای از هم پاشی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران از سوی دشمنان متعدد آن به سرعت آغاز شد، هر چند که همه این تلاشها ناکام ماند و ملت بزرگ و سلحشور ایران اسلامی با سلاح ایمان، وحدت و همدلی تحت رهبری مدیرانه رهبر کبیر انقلاب امام خمینی (ره) توانست موانع و مشکلات را از پیش روی بردارد و سرافراز و استوار به پیش رود.
امروز نظام جمهوری اسلامی ایران پس از استقرار و طی حیات بیش از یک ربع قرن خود به رغم محدودیتها، تحریمها، فشارهای خارجی و سیاست مشغولسازی ایران به درگیریهای داخلی و تجزیهطلبانه غرب و به ویژه آمریکا تحمیل جنگ هشت ساله به ایران با هدف واژگونی نظام نوپای اسلامی ایران و تضعیف توانمندیهای آن از طریق استحاله و انزوای ایران و.... توانست استوار و سترگ بر جای بماند و خدمات ارزشمندی به ملت نستوه ایران ارائه دهد.
ارزیابیها نشان میدهد خدماتی که در نظام جمهوری اسلامی و در مدت کمتر از سه دهه برای کشور و جامعه ایران انجام شده بسیار بیشتر و فراتر از آنی است که در طول پنجاه سال رژیم پهلوی انجام شده بود.
پیش از برشمردن آثار و دستاوردهای انقلاب اسلامی شکوهمند ایران ضروری است که آرمانها و دستاوردهای انقلاب اسلامی دو مساله به هم پیوسته و مهماند که پرداختن به آنها در مباحث مربوط به انقلاب اسلامی ایران ضروری به نظر میرسد.
الف: آرمانهای انقلاب اسلامی ایران
«آرمانها» همان اهداف سلبی و ایجابی انقلابند که مردم به منظور دستیابی به آنها علیه رژیم پهلوی شوریدند و تا سرنگونی آن از پای ننشستند.
«دستاوردهای انقلاب» نیز آرمانهایی هستند که تحقق یافتهاند.
آرمانهای انقلاب اسلامی را از خلال شعارهای مردم در دوران پیروزی و پیامهای رهبران سیاسی و فکری به خصوص رهبری منحصر به فرد امام خمینی(ره) با استفاده از روش تحلیل محتوا میتوان شناخت.
این هدفها و آرمانها در روند نهضت اسلامی به صورت کلی و غیر شفاف بیان میشدند که پس از پیروزی انقلاب در کشاکش حوادث و رویدادها و نیز در قانون اساسی مصوب سال 1385 تا حدی به طور شفاف بیان شدهاند.
مهمترین آرمانهای انقلاب در حوزههای سیاست، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد عبارتند از:
آرمانهای سیاسی
مهمترین آرمانهای سیاسی انقلاب اسلامی عبارتند از:
1- براندازی نظام سلطنتی و ایجاد حکومتی دینی و مستقل
2- اداره امور کشور بر اساس شورا دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر
3- نفی هر گونه ستمگری، ستمکشی، سلطهگری و سلطهپذیری
4- امنیت داخلی و نفی تفتیش عقاید سانسور و تجسس مگر به حکم قانون
5- آزادی نشریات، مطبوعات اجتماعات و راهپیماییها و تامین آزادیهای سیاسی و اجتماعی در حدود قانون
6- اتکا به آرای عمومی در اداره کشور و مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت خویش
7- طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب
8- محو هرگونه استبداد و خودکامگی و انحصارطلبی
9- تقویت کامل بنیه دفاع ملی برای حفظ استقلال و تمایت ارضی نظام اسلامی
10-تنطیم سیاست خارجی کشور براساس معیارهای اسلام و تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بیدریغ از مستضعفان جهان
11-ایجاد روابط صلحآمیز متقابل با دولتهای غیرمحارب
12- حمایت از مبارزه حقطلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر نقطه از جهان، در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر.
موارد فوق برگرفته از اصول سه، شش، هفت، هشت، بیست و دو، بیست و سه، بیست و چهار، بیست و پنج، بیست و هفت، یکصد و پنجاه و دو و یکصد و پنجاه و چهار« قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» است.
آرمانهای فرهنگی و اجتماعی
مهمترین آرمانهای فرهنگی و اجتماعی انقلاب اسلامی عبارتند از:
1- ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا
2- مبارزه با مظاهر فساد و تباهی
3- بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانههای گروهی
4- آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی تا سر حد خودکفایی کشور
5- تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار از طریق تاسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان
6- رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای عموم در زمینههای مادی و معنوی
7- ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیرضرور
8- تامین حقوق همهجانبه افراد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای عموم و تساوی همه در برابر قانون
9- توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین مردم
10-تدوین قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی و سیاسی بر اساس موازین اسلامی
11- برقراری حقوق مساوی برای مردم بدون توجه به قوم، قبیله، رنگ، نژاد و زبان
12- برخورداری تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی، بیسرپرستی، حوادث و سوانح و خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی به صورت بیمه و غیره.
13- آزادیهای اجتماعی از جمله آزادی کار و حق دادخواهی برای هر فرد موارد فوق بر گرفته از اصول سه، چهار، نوزده، بیست و هشت، بیست و نه، سی و سی و چهار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است.
به موارد فوق میتوان از بین بردن مراکز و مظاهر فساد در جامعه، برچیدن ارتشا و تملق، احیای مفاهیم دینی هم چون جهاد و شهادت را نیز اضافه کرد.
آرمانهای اقتصادی
هر چند انقلاب اسلامی انقلابی اقتصادی نبوده و به هیچ وجه با الگوهای مارکسیستی قابل تفسیر نمیباشد، در عین حال آرمانهای آن شامل ابعاد اقتصادی نیز میشود:
1- جلوگیری از غارت بیتالمال توسط دربار و وابستگان شاه
2- حفظ ذخایر زیرزمینی
3- تلاش در راه پیشرفت صنعتی و تکنولوژیک کشور از طریق برنامهریزی اقتصادی، استفاده از علوم و فنون، تربیت افراد ماهر و...
4- استقلال و خودکفایی اقتصادی
5- تامین خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی
6- پیریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و بر طرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینههای تغذیه، مسکن، کار، بهداشت و تعمیم بیمه
7- ریشهکن کردن فقر و محرومیت
8- تامین نیازهای اساسی مثل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده
9- تامین شرایط برای ایجاد اشتغال کامل
10-تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در اداره کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.
11-عدم اجبار افراد به کار معین و جلوگیری از بهرهکشی از کار دیگری
12-منع اضرار به غیر، انحصار، احتکار و ربا
13-منع اسراف و تبذیر
14-جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور
15-تاکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی
16-عدالت اقتصادی و کم کردن فاصله طبقاتی
17-رسیدگی به روستاهای کشور و محرومیتزدایی از آنها.
- بعضی از موارد فوق برگرفته از اصول سه سی و یک و چهل وسه قانون اساسی است.
ب: دستاوردها
خدمات و فعالیتهای نظامی جمهوری اسلامی در ابعاد داخلی از گستره بسیار وسیعی برخوردار است که میتوان در چند حوزه آنها را تقسیمبندی کرد:
1- خدمات نظام در حوزه اقتصادی
2- خدمات نظام و دستاوردهای انقلاب در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی
3- خدمات نظام و دستاوردهای انقلاب در حوزه سیاسی
در این بخش از گزارش نگاهی گذرا به برخی دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران در بخش اقتصادی خواهیم داشت. (گزارش مربوط به سایر بخشها در روزهای آینده مخابره خواهد شد).
دستاوردها و خدمات اقتصادی
ملموسترین فعالیتهای نظام جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی را میتوان در بخشهای زیر خلاصه کرد:
نفت
صنعت نفت ایران نسبت به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با تحول عظیمی روبهرو بوده است. زیرا اکنون ایران اسلامی مالک منابع نفتی خود میباشد و کارشناسان ایران مدیریت اجرایی عملیات صنعت نفت در کلیه بخشها اعم از اکتشاف، حفاری، بهرهبرداری صادرات، پالایش و انتقال را بر عهده دارند.
این در حالی است که این صنعت پیش از انقلاب کاملا وابسته بود. از طرف دیگر فعالیتهای اکتشافی صنعت نفت بعد از پیروزی انقلاب با جهش چشمگیری همراه بوده است. طی یک دوره 20 ساله 1357 تا 1376حداقل 50 میلیارد بشکه نفت اکتشاف شد جالب اینکه فعالیتهای عملیاتی اکتشاف نیز توسط متخصصان داخلی صورت گرفته است.
گاز
حجم ذخایر گاز طبیعی شناسایی شده ایران در ابتدای سال 1381حدود 26/6 تریلیون متر مکعب برآورد شده که این میزان معادل 17 درصد از کل ذخایر جهان و 4/47 درصد از ذخایر منطقه خاورمیانه است. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فقط پنج شهر از نعمت گاز برخوردار بود که این رقم در پایان سال 1382 به 928 شهر افزایش یافته است و متجاوز از شش میلیون و 577 هزار و631 نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار میدهد. در واقع سبد انرژی کشور توسط گاز طبیعی به بیش از 43 درصد رسیده است.
پتروشیمی
میزان تولیدات پتروشیمی در سال1357 – 4/7 میلیون تن بود که با وجود تخریب آن توسط رژیم بعثی عراق در جنگ تحمیلی تاکنون بالغ بر 12/5 میلیون تن ظرفیت تولید ایجاد شده است. با اتمام طرح جدید تولیدات پتروشیمی درآمد کشور از این طریق از 1/6 میلیارد دلار در سال1380 به بیش از 7 میلیارد دلار در سال 1384 رسید.
فناوری هستهای و انرژی هستهای
جمهوری اسلامی ایران به رغم تحریمهای شدید امریکا و فشار کشورهای دیگر برای عدم همکاری در پروژه هستهای ایران توانست چرخه سوخت هستهای را با دستان دانشمندان داخلی به نقطه قابل ملاحظهای برساند تا جایی که تعجب جهانیان را برانگیزد. جمهوری اسلامی توانست با کشف و استخراج اورانیوم طبیعی در «ساغند» یزد و فراوری آن در «اردکان» یزد و سپس تبدیل آن به سه ماده هگزا فلوراید اورانیوم، اکسیداورانیوم و تترافلوراید اورانیوم در پایگاه هستهای اصفهان و سپس پایگاهی در نطنز از طریق به کارگیری دستگاههای سانتریفوژ بزرگترین گامها در چرخه سوخت هستهای را در بردارد.
این امر ایران را به ردیف دهمین کشور دارای فنآوری هستهای ارتقا داده است . علاوه بر این طراحی راکتور آب سنگین در اراک و به مرحله نهایی رساندن نیروگاه اتمی در بوشهر گامهای دیگری است که نشان میدهد مدیریت انقلابی میتواند نظام جمهوری اسلامی را به یک کشور پیشرفته تبدیل کند.
برق
برقرسانی را میتوان یکی از افتخارآمیزترین فعالیتهای اقتصادی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی قلمداد کرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوج فعالیتهای رژیم طاغوت فقط 1/3 میلیون مشترک برق (اعم از خانگی عمومی صنعتی و کشاورزی) در سراسر کشور وجود داشت در حالی که این رقم درسال1382 به 17میلیون و999 هزار و 18 مشترک افزایش یافت. نکته حائز اهمیت در برقرسانی بهرهمند شدن بسیاری از روستاهای کشور و دورترین نقاط از نعمت برق است.
آب
در سال 1357 میزان تولید آب 5/1 میلیارد متر مکعب و تعداد انشعاب آب 7/2 میلیون فقره بود اما این رقم در سال 1382 به پنج میلیارد و 125 میلیون و 900 هزار متر مکعب رسید و تعداد انشعاب آب به 11 میلیون و 536 هزار و 164 فقره افزایش یافت.
توسعه مخابرات و تلفن
آمار دقیق تلفنهای کشور در سال 1357 بالغ بر 850 هزار شماره، بود در حالی که این رقم در پایان سال1382 بالغ بر17میلیون664 هزار و640 خط تلفن منصوبه و مشغول به کار رسد.
تولید تجهزات مخابراتی تا پیش از انقلاب صرفا محدود به تولدی سوییچهای الکترونیکی EMD و دستگاههای تلفن رومیزی و برخی دستگاههای مخابراتی بود اما پس از انقلاب بخصوص از سال 68 به بعد تغییرات شگرفی در فناوری تولید تجهیزات مخابراتی صورت گرفت. شبکه «فیبر نوری، یکی از مهمترین این تحولات است».
در کنار توسعه و گسترش تلفنهای ثابت، ورود «تلفنهای همراه(موبایل) به شبکه مخابرات تحول در این حوزه را بیش از پیش افزایش داد. تعداد شمارههای واگذار شده تلفن همراه تا پایان سال1382 به سه میلیون و449 هزار و876 خط رسید.
علاوه بر موارد فوق راهاندازی شبکههای اطلاع رسانی و اتصال به بزرگراههای اطلاعاتی از جمله «اینترنت» نیز از مهمترین دستاوردهای انقلاب در بخش مخابرات کشور میباشد.
تحولات در بخش راه و ترابری
به اعتقاد کارشناسان پیشرفت در صنعت حمل و نقل کشور انقلابی در این بخش محسوب میشود، زیرا در 25 سال پس از پیروزی انقلاب90 هزار کیلومتر راه آسفالته و شوسه روستایی و 76 هزار کیلومتر جاده و راه اصلی و فرعی در شهرهای مختلف کشور احداث شد در حالی که در سال1357مجموع راههای اصلی و فرعی کشور حدود هزار کیلومتر بود.
در شبکه ریلی کشور نیز درحال حاضر 6100 کیلومتر شبکه اصلی و بیش از 2000 کیلومتر شبکه فرعی راه آهن وجود دارد و در واقع به همت متخصصان داخلی سالانه 600 کیلومتر راه آهن احداث میشود که در آینده نزدیک به هزار کیلومتر قابل افزایش است.
در بخش حمل و نقل هوایی نیز توسعه قابل ملاحظه صورت گرفت در سال 81 بالغ بر 20 میلیون و دویست هزار نفر از طریق فرودگاههای کشور جابه جا شدند. دستیابی متخصصان داخل به توانایی پیشرفتهترین سطح تعمیر اساسی (اورهال) هواپیماهای پهن پیکر یکی از موارد مهم پیشرفت در صنعت هواپیمایی است. ساخت هواپیمایی ایران 140 با هزینه هر فروند 8/5 میلیون دلار و توانایی ساخت 12 فروند در هر سال نمونه چشمگیری از پیشرفتهای به عمل آمده پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
ساخت هواپیماهای آموزشی بالگرد و هواپیمای بدون سرنشین از جمله هواپیماهای 4 نفره فجر3 از دیگر عملکردهای سازمان صنایع هواپیمایی است.
تاسیس فرودگاهها در نقاط دور افتاده و محروم کشور از امتیازات کشور پس از پیروزی انقلاب است.
بخش صنعت
به اعتقاد صاحبنظران خطمشیهای صنعتی به کار گرفته شده در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی دربر دارنده افزایش سهم ارزش افزوده صنعتی در اقتصاد کشور از طریق بازدهی سرمایهگذاریهای انجام شده، ارتقای نقش طراحی و مهندسی در تولیدات، افزایش صادرات، ارتقای بهرهروی و افزایش سهم دادههای داخلی در تولیدات به همراه فعال نمودن بخش خصوصی بوده است.
امروزه دامنه ظرفیتهای ایجاد شده یا بازسازی و نوسازی شده و تنوع محصولات جدید تا حدی است که در بسیاری از محصولات نه تنها نیاز داخلی کشور برطرف شده بلکه ظرفیت صادراتی نیز به وجود آمده است . با رشد صنایع واسطهای وابستگی صنعت به منابع خارج تا حد زیادی کاهش یافته و توجه به طراحی و ساخت قطعات و اجزای ماشینآلات و تجهیزات در کشور از یک سو و توجه به توسعه فعالیتهای طراحی و مهندسی از سوی دیگر موجب شده است که امروز اغلب طرحهای صنعتی و زیربنایی کشور چون پالایشگاهها، صنایع شیمیایی، صنایع سیمان، نیروگاه و تاسیسات برقی توسط کارشناسان و متخصصین ایرانی طراحی و توسط واحدهای صنعتی داخلی تولید شود.
میانگین رشد اقتصادی
دستیابی به میانگین رشد اقتصادی بیش از چهار درصد در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود فشارهای خارجی، تحریم، جنگ تحمیلی، تنشهای منطقهای و بینالمللی یک موفقیت چشمگیر به حساب میآید . با وجود آن که برخی کارشناسان برای کشور در حال توسعهای همچون ایران، تحصیل رشد اقتصادی سالانه بیش از شش درصد برای یک دوره بیست ساله را ضروری قلمداد میکنند تا آثار عقب افتادگیهای گذشته جبران و مسیر توسعه هموار شود، رشد اقتصادی ایران در نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی به حدود هشت درصد و در برنامه دوم به پنج درصد رسید انتظار میرود که در برنامه سوم توسعه و در اولین برنامه چهار ساله از چشمانداز بیست ساله مقام معظم رهبری میانگین رشد اقتصادی شش درصدی تحقق پیدا کند .
البته باید توجه داشت که با وجود پیشرفتهای حاصله در عرصههای مختلف علوم و فناوری، کشاورزی، صنعت ، خدمات و دیگر زمینهها، برنامه اصلاح ساختار اقتصادی کشور که از اواسط دهه به بعد بیش از گذشته مورد توجه بود همچنان با موانع جدی روبهرو است که باید با تدبیری کارشناسی شده به رفع آنها همت گمارد از جمله آنها وابستگی شدید اقتصاد ملی به نفت و صادرات آن است و دیگر اینکه در بخشهای مدیریتی و تصحیح زیر ساختهای کلان اقتصادی باید پیش از پیش کوشا بود.
دستیابی به آرمانهای انقلاب به ویژه در بخش اقتصادی، خدمات و دستاوردهای انقلاب اسلامی تنها در سایه عزم و بسیج ملی برای جهش صارات غیر نفتی تحقق مییابد که تضمینکننده توسعه پایدار و حیات اقتصادی و عدالت اجتماعی است.
کشاورزی
در زمینه تولید محصولات کشاورزی نیز تحولات قابل توجهی پدید آمد. بخش کشاورزی در حال حاضر تامینکننده یک چهارم تولید ناخالص داخلی نزدیک به یک سوم اشتغال و چهار پنجم نیاز غذایی و یک سوم ارزش صادرات غیر نفتی است.
کشاورزی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رغم همه تنگناهایی که وجود داشت رشد و توسعه پیدا کرد و در سال زارعی 1376-77 بالغ بر 11/9 میلیون تن گندم و 3/3 میلیون تن جو و 2/7میلیون تن شلتوک برنج، 3/4 میلیون تن سیب زمینی، 1/2 میلیون تن پیاز تولید شد. این در حالی است که پیش از انقلاب در سال 1356 تنها 1/1 میلیون تن شلتوک برنج 900 هزار تن جو، 5/1 میلیون تن گندم و هزار تن سیب زمینی و هزار تن پیاز تولید میشود.
توزیع درآمد
مطابق آخرین آمارهای مربوط به توزیع درآمد در سالهای 1356.1357 ده درصد از ثروتمندترین مردمان ایران نسبت به ده درصد فقیرترین آنها به ترتیب 32/16 برابر و 24/16 برابر اختلاف درآمد داشتند که شکاف بسیار بالایی را نشان میدهد اما این رقم با اقدامات انجام شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی به 02/6 برابر کاهش یافته است.
سایر دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی
1- خلع ید خاندان پهلوی و هزار فامیل اشرافیت کهن از اقتصاد کشور
2- خلع ید ایادی ملکهای استعماری از اقتصاد کشور
3- تصویب قانون کار و تلاش در جهت ارتقای منزلت و جایگاه کارگران
4- تلاش در جهت رسیدن به خود کفایی در زمینههای مختلف
5- لغو حاکمیت شرکتهای چند ملیتی بر اقتصاد کشور
6- ملی شدن بانکها، صنایع مادر و زیربناهای اقتصادی کشور
7- اجرای طرحهای بزرگ صنعتی مادر و تلاش در جهت تغییر نظام تک محصولی و در نتیجه افزایش سهم صادرات غیر نفتی
8- پرداخت دیون خارجی به جای مانده رژیم پیشین در شرایط انقلاب، جنگ تحمیلی و محاصره اقتصادی
9- شکوفایی استعدادها و نبوع مردم در زمینههای صنعتی و علمی
10- مبارزه با مصرفگرایی بی منطق
11- کاهش سطح ضربهپذیری اقتصادی کشور با عبور از دشوارترین تنگناهای اقتصادی
12- خلع ید از صهیونیستها در اقتصاد کشور
13- توجه به عمران وآبادانی و نوسازی روستاها و نقاط محروم.