شعارهای انقلاب اسلامی

زهره کریمان
انقلاب اسلامی بهمن ماه 1357 یکی از بزرگ‌ترین و مردمی‌ترین انقلاب‌های جهان است، انقلابی که موجب احیای بسیاری از ارزش‌های انسانی و اسلامی گردید.
برهم زدن ظلم و ستم یک سیستم کهنه پادشاهی و برقراری استقلال و آزادی مبتنی بر ارزش‌های دینی و مردمی از اهداف شکوهمند این انقلاب است.
یکی از علایم و ویژگی‌های هر انقلابی شعارها و نحوه گسترش و نشر آن در بین انقلابیون است. ایدئولوژی و ماهیت هر انقلابی در شکل ساده و عوامانه آن در شعارهای آن انقلاب تجلی پیدا می‌کند. مردم که بدنه انقلاب‌ها را تشکل می‌دهند به گونه‌ای منسجم و هماهنگ خواسته‌های روزمره و در عین حال پر محتوای خود را که زمینه‌ساز یک تحول عمیق سیاسی- اجتماعی است، در قالب شعارها بیان می‌دارند که البته محتوای این شعارها با توجه به میزان درک سیاسی و همچنین ماهیت خواسته‌های هر جامعه تفاوت دارد.(1) 
شاکله اصلی‌ این شعارها همان نوع بینش و تفکر رهبران انقلاب می‌باشد. اصولاً نوع شعارها همراه با جریان انقلاب شکل می‌گیرد و به شدت و ضعف آن پاسخ می‌دهد. در واقع ماهیت شعارها بیانگر مراحل خاص شکل‌گیری و قوام یافتن انقلاب است. شعارها براساس مراحل انقلاب به گونه‌های مختلفی مطرح می‌شوند.
در برخی شعارها از آغاز انقلاب و حتی قبل از آن به طور رسمی در تجمعات قانونی و از طریق بیانیه‌های رسمی و حتی در رسانه‌های گروهی مطرح می‌شوند که بر اصلاحات و تغییرات جزیی در ماهیت نظام سیاسی تاکید دارند. برخی دیگر از شعارها که همزمان با اوج گرفتن حرکت انقلابی سر داده می‌شوند ماهیت سلبی دارند و خواهان از بین رفتن رژیم سیاسی حاکم می‌باشند و در روزهای آخر پیروزی انقلاب نیز شعارهایی که ماهیت ایجابی داشته و بر تشکیل یک نظام سیاسی مطلوب تاکید داشتند در تظاهرات سر داده شدند.(2)
سر دادن شعارها در پیشبرد اهداف و تکمیل انقلاب کمک می‌کند. بیان کردن، ‌نوشتن روی دیوارها و پلاکاردها باعث پایداری و به ثمر رسیدن آن می‌شود.
این شعارها بیانگر احساسات و عواطف مردم و خواسته‌های آنان است. سیر شعارهای انقلاب اسلامی بیانگر آن است که مردم در چه زمانی چه چیزی را می‌خواسته‌اند.
«شعار اندیشه‌ای است که بر اثر گذشت زمان متین و محکم گشته و در نهضت، بر زبان توده مردم، ‌جاری می‌شود: در یک کلام شعار نمودار اندیشه مردم است.» (3)
یکی از ویژگی‌های بارز انقلاب اسلامی وحدت بسیار خوب گروه های گوناگون دخیل در انقلاب بود. مهمترین مساله که اغلب گروه‌ها بر آن اتفاق نظر داشتند سرنگونی رژیم ستم شاهی پهلوی بود. و همان طور که امام(ره) همیشه بر وحدت کلمه تاکید داشتند این انقلاب با بهترین نتیجه به ثمر رسید.
تمام انقلاب‌ها در پی هدف خاصی هستند. هدف اصلی انقلاب اسلامی، ‌استقلال،‌ آزادی و جمهوری اسلامی بود. شعارهای که مردم ایران در زمان انقلاب سر می‌دادند نشات گرفته از راه و اندیشه رهبران اسلامی که پیوسته در تمام طول تاریخ مردم را رهبری می‌کردند، از ظهور اسلام در ایران همواره این رهبران همگام با مردم و برای آنان قدم برداشتند. ریشه تمام شعارهای ما از کلمه «الله» گرفته شده، در واقع با بیان شعار «الله‌اکبر» و «لااله‌الاالله» مردم به وحدت و حقانیت رسیدند.
جان مایه انقلاب ایران نیز اسلام و مذهب تشییع است، ‌چون این انقلاب ماهیتاً از اسلام (مذهب- شیعه) متاثر شده یعنی محورهای اصلی انقلاب که همان حکومت اسلامی، رهبری و وحدت است هر سه بر پایه محور اسلام است.
در نهایت شعارها باید ویژگی‌هایی داشته باشند تا راه رسیدن به نتیجه مطلوب را هموار کنند. شعارها اگر با دقت ارایه نشود می‌تواند مقداری از نیروهای اجتماعی را به هدر داده و حتی جمعیت‌ها را به سوی مسیرهای انحرافی سوق دهد. بنابراین باید مهم، ریشه‌دار و دارای سوابق تاریخی جذاب و ساده باشند.(4)
همان طور که گفتیم شعارها در مقاطع خاص شکل می‌گرفتند. از زمان تشکیل دولت‌های بعد از هویدا، یعنی واقعه جمعه خونین (17 شهریور تهران) شعارها همزمان با حرکت‌ها شکل گرفته و هر روز پرمحتواتر و برنده‌تر می‌شد. شعاری که بعد از جمعه سیاه و اعتراض به دولت وقت که دولت شریف‌امامی بود. این گونه مطرح شده بود:
نه شریفی نه امامی
فقط یک خ... تمامی
درود بر خمینی
و یا روی دیوار نوشته شده بود.
ناشریف ضدامامی
نماینده فراماسونری در ایران
و یا با آزاد شدن زندانیان سیاسی شعار:
صلی علی محمد
یار امام خوش آمد
سیزده‌ آبان که مصادف با تبعید امام (ره) بود. مراسمی در دانشگاه برگزار شد که این مراسم با دخالت ارتش به خون کشیده شد و تعدادی از دانشجویان عزیز به شهادت رسیدند. بعد از این واقعه شعار مردم این بود.
دانشگاه، دانشگاه مزدور به خون کشیده
دانشجو، دانشجو در خون خود غلطیده
دانشجو،‌ دانشجو، شهادتت مبارک
دانشجو ما با تو هم پیمانیم
ما پیرو قرآنیم
بعد از واقع تاریخ 13 آبان شاه در یک مصاحبه تلویزیونی می‌گوید: من پیام شما را شنیدم و سعی می‌کنم اشتباهات گذشته را جبران کنم. و دولت شریف‌امامی جای خود را به نوکر بهایی به نام غلامرضا ازهاری می‌دهد. ازهاری که یکی از سران ارتش بود با یک دولت نظامی روی کارآمد. و دولت او نیز بسیار ضعیف عمل کرد. او مدعی بود که هیچ تظاهراتی بر پا نشده و این صدای شعارها مردم را عده‌ای خرابکار از طریق ضبط صوت در شهر پخش می‌کنند. شعار مردم در این زمان این بود:
ازهاری گوساله، ای سگ چهار ستاره، این ملتم نواره
نوار که پا نداره
ازهاری ازهاری
شنیدیم خیلی هاری
ازهاری ازهاری
می‌بندیمت به گاری
در 30 آبان 1357 به حرم مطهر امام رضا(ع) حمله نظامی می‌شود و از سوی رهبریت انقلاب 5 آذر عزای عمومی اعلام می‌شود شعارهای مردم در این رابطه چنین است:
مهدی(عج) بیا شاه مسلمان شده
قبر امام هشتم گلوله‌باران شده
مشهد مقدس را، گنبد حضرت را، مسجد کرمان را، رکس آبادان را، ژاله تهران را، شاه به آتش کشید، به آتشش می‌کشیم.
با شروع ماه خون و شهادت «محرم» انقلاب وارد مرحله پرتکاپوتر و پویاتری می‌‌شود.
اولین تظاهرات میلیونی مردم در روز تاسوعای حسینی در تهران چنان با صلابت برپا شد که رژیم از ترس جمعیت دست به هیچ اقدامی نزد.
در این روز عمده شعار مردم الله‌اکبر، ‌خمینی رهبر، لااله‌الاالله، نصر من الله و فتح قریب،‌ مرگ بر این سلطنت پرفریب بود.
در روز عاشوار و اربعین و 28 صفر هم به همین منوال بود.
با پیش‌رفت انقلاب اعتصاب‌ها نیز شروع شد. کارکنان شرکت نفت، رادیو تلویزیون، سازمان‌ها و کارخانه‌ها با همان وحدت که رهبرای اسلامی در پی آن بودند شکل گرفت و می‌رفت تا رژیم ستمشاهی هر چه سریعتر سرنگون گردد.
دیگر شعارهای آن روزگار عبارت بودند از:
مرگ بر شاه و یا ولیعهدت بمیرد شاه جلاد چرا کشتی جوانان وطن را
یا مرگ یا خمینی
 یا مرگ یا رهایی
تنها ره سعادت
ایمان، جهاد، ‌شهادت
تنها ره رهایی
جنگ مسلحانه
رهبران، رهبران
ما را مسلح کنید
رهبر ما خمینی
نهضت ما حسینی
و در روز ورود امام به میهن فریاد
خمینی، خمینی قلب ما باند فرودگاه تو
خمینی‌عزیزم بگو تا خون بریزم
شب تاریک ملت روز گردد
خمینی عاقبت پیروز گردد
خمینی عزیزم بیا تا گل بریزم
تا خون در رگ ماست
خمینی رهبر ماست
خمینی خمینی تو وارث حسینی
خمینی بت شکن خدا نگهدار تو
بمیر بمیر دشمن خونخوار تو
و همچنان که صفحه تقویم ورق می‌خورد انقلاب هم به مراحل پایانی و پیروزی نزدیک می‌شد، تا در روز 22 بهمن 1357 رژیم ستمشاهی فرو ریخت و مردم ایران با رهبری امام خمینی‌(ره) به این پیروزی بزرگ نایل شدند، ‌از جمله شعارهای مطرح شده در دوران انقلاب:
انقلابی‌ترین مرد جهان است آیت‌الله خمینی
او فرستاده صاحب زمان است آیت‌الله خمینی
رهبر جبهه آزادگان است آیت‌الله خمینی
پسرش کشته راه قرآن است آیت‌الله خمینی

برادر ارتشی تا کی برادرکشی
برادر ارتشی الهی زنده باشی
برای حفظ قرآن ارتش به ما بپیوند

قسم به خون شهدا
شاه ترا می‌کشیم
کاخ نیاوران را
به خاک و خون می‌کشیم
و بعد از پیروزی انقلاب این شعار مهم بر سر زبان‌ها افتاد.
در بهار آزادی
جای شهدا خالی