تراز منفی گاز؛ چالش جدی دولت در زمستان

در پی انتشار نامه جنجالی مهندس آقایی مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران خطاب به وزیری هامانه سرپرست وقت وزارت نفت توسط خبر گزاری فارس، موج جدیدی از هجمه خبری در خصوص تایید و یا تکذیب مستندات آن وبهمراه آن، انواع بهره برداری‌های سیاسی از آن، فضای رسانه‌ای کشور را اشغال کرد. برخی از رسانه‌ها ضمن اشاره به موضوع کمبود سوخت و بررسی عوامل بروز چنین شرایطی، علل اصلی را سناریویی از پیش طراحی شده توسط مخالفان رییس جمهور عنوان کردند و برخی دیگر با تکذیب اساس مطلب به تریبونی جهت تبلیغ برخی از مدیران رده‌های چندم وزارت نفت تبدیل شدند که البته بی تاثیر هم نبود. وزیری هامانه که مجموعه نفت از ابتدا وی را فردی خوش شانس در فرآیند وزیر شدن می‌دانستندهر گونه اقدام رسانه ایی را در خصوص این موضوع ممنوع اعلام کرد تا از پراکنده گویی‌ها جلوگیری شود.
کمبود سوخت اعم از گاز طبیعی، گاز مایع ویا نفتکوره به عنوان سه نوع سوخت اصلی مصارف خانگی، صنعتی ونیروگاهی در سال گذشته باعث شد تا علاوه بر بروز مشکلات جدی برای مردم بدلیل کمبود گاز، کشور در چندین نقطه با قطعی برق مواجه باشد. فضای رسانه‌یی ناشی از نگرانیها که با تناقض گویی‌های مسوولین دو وزارتخانه نفت ونیرو شدت یافته بود باعث شد تا دکتر احمدی نژاد در اولین جلسات هیئت دولت به وزارت نفت دستور دهد تا همه تلاش خود را برای رفع مشکل سوخت زمستانی مردم در اقصی نقاط کشور به کار گیرد.
رییس جمهور در این جلسه به تغییرات جوی در روزهای سرد سال اشاره کرد و در ادامه با استناد به گزارش‌های دریافتی از سازمان هواشناسی کشور درباره وضعیت زمستان امسال خاطر نشان کرد: امسال زمستان نسبتاً سردی در پیش داریم و مسئولان وزارت نفت باید با آمادگی قبلی تمامی توان خود را بسیج کنند تا در هیچ نقطه‌ای از کشور، مردم به لحاظ سوخت زمستانی دچار مشکل نشوند.
پیرو دستور رییس جمهور، جلسات هماهنگی کمیته مشترک سوخت بین دو وزارتخانه نفت و نیرو تشکیل شد. منابع آگاه هدف از تشکیل این جلسات را بررسی وضعیت تولید و همچنین هماهنگی بیشتر در خصوص توزیع سوخت در چهار ماهه آخر سال عنوان کردند.
چالش کمبود سوخت
همانگونه که گفته شد، چندی پیش خبرگزاری فارس اقدام به انتشار نامه‌ای کرد که نویسنده آن را مهندس آقایی مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و موضوع نامه را نگرانی این مدیر ارشد وزارت نفت از مشکل کمبود سوخت در زمستان امسال عنوان کرد و باعث شد تا توان مجموعه وزارت نفت جهت تکذیب و یا پاسخ به این نامه بسیج شود. بر پایه این خبر، آقایی که گفته می‌شود رابطه خوبی با وزیری هامانه وزیر نفت ومدیر عامل سابق شرکت ملی پالایش و پخش ندارد علیرغم اظهارات قبلی خود و سایر مقامهای ذیربط که مشکل سوخت زمستانی را انکار کرده بودند، طی یک نامه رسمی به سرپرست وزارت نفت، نگران کننده بودن وضعیت تأمین سوخت و خاموشی برق در نیمه دوم سال جاری را گوشزد کرده است.
محمد آقایی در ابتدای نامه خود در زمینه برنامه مصوب تأمین سوخت مایع نیروگاهها در سال 84 آورده است: براساس برنامه مصوب موازنه تولید، مصرف، واردات و صادرات فرآورده‌های نفتی هیأت مدیره شرکت ملی پالایش و پخش و بررسی توان تولید، واردات و انتقال، مقرر شده در سال جاری، مجموعاً پنج میلیارد لیتر نفت کوره و 5/1 میلیارد لیتر نفت گاز (مجموعاً 5/6 میلیارد لیتر سوخت مایع) به نیروگاههای کشور تحویل شود، که این میزان بیش از دو برابر برنامه مصوب سال 83 است.
بنا بر این نامه، وزارت نیرو طی مکاتباتی که با وزارت نفت انجام داده با استناد به اعلام شرکت ملی گاز مبنی بر عدم امکان تخصیص بیش از 40 میلیون متر مکعب گاز طبیعی در روز به نیروگاهها طی 5/. 4 ماه پایانی سال، درخواست تحویل 5/7 میلیارد لیتر نفت کوره و سه میلیارد لیتر نفت گاز (مجموعاً 5/10 میلیارد لیتر سوخت مایع) را در سال جاری کرده که از این مقدار تحویل 6/5 میلیارد لیتر آن را طی چهار ماهه پایانی سال ضروری اعلام کرده است.
آقایی در ادامه نامه خود به برخی محدودیتهای موجود در تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاهها اشاره کرده و آورده است: عدم تناسب ظرفیت ذخیره سازی نیروگاهها با مصرف آنها در ماههای سردسال، اولین محدودیت به شمار می‌رود. توضیح اینکه مجموع ظرفیت ذخیره سازی نیروگاهها 7/1 میلیارد لیتر نفت کوره و 7/0 میلیارد لیتر نفت گاز است در حالیکه مصرف ماهیانه سوخت مایع نیروگاهها درماههای پایانی سال به بیش از دو میلیارد لیتر بالغ می‌شود. ضمن اینکه میزان ذخیره سازی در برخی نیروگاهها بسیار نامناسب تر است. به رغم انجام مکاتبات و پیگیریهای زیاد طی دو سال اخیر، شرکت توانیر به دلایل مختلف نسبت به افزایش ظرفیت ذخیره سازی نیروگاهها اقدام نکرده است.
وی به عنوان دومین محدودیت، تأمین و انتقال گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی در ماههای سرد سال را آورده است.
به نوشته وی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی طی هشت ماهه اول هر سال هیچگونه محدودیتی در تأمین سوخت نیروگاهها ندارد ولی در ماههای پایانی سال از یک طرف با فصول حداکثر مصرف فرآورده‌های نفتی در سطح کشور و از طرف دیگر با درخواست افزایش غیر متعارف تحویل سوخت به نیروگاهها مواجه است.
معاون وزیر نفت در ادامه نامه خود در خصوص موازنه تولید، واردات و مصرف آورده است: در خصوص نفت گاز با توجه به مجموع سه میلیارد لیتر درخواست نیروگاهها، میزان کسری یا تفاوت تولید و مصرف کل کشور در سال جاری حدود 2/1 میلیارد لیتر است که جهت این حجم نفت گاز، با قطع صادرات و در صورت عدم مصرف بیش از برنامه اعلام شده و همچنین تسریع در آماده سازی مخازن نفت گاز نیروگاههای جدید، حداکثر تلاش لازم به عمل خواهد آمد تا از محل موجودی شرکت ملی پخش و انتقال این حجم فرآورده از سایر مبادی، در حد مقدورات و امکانات، تأمین و تحویل صورت گیرد.
بر اساس مندرجات گزارش آقایی، در زمینه نفت گاز ( گازوئیل) در ماههای مختلف و فصل سرد سال مشکل کمبود توزیع این فرآورده وجود دارد. به عنوان مثال در 15 روزه نیمه دوم آبان امسال، تولید مصوب پالایشگاه‌های کشور 84 میلیون و 400 هزار لیتر، مصرف عمومی 77 میلیون و 300 هزار لیتر، تحویلی به نیروگاه‌ها 14 میلیون و 100 هزار لیتر و کل مصارف 91 میلیون و 400 هزار لیتر پیش بینی شده است.
با توجه به این آمار در این مدت زمانی 10 میلیون لیتر کسری تولید نفت گاز خواهیم داشت. همچنین در آذر، دی، بهمن و اسفند ماه امسال با در نظر گرفتن تولید 84 میلیون و 400 هزار لیتری نفت گاز در این ماه‌ها و با توجه به مصرف این فرآورده، به ترتیب 12 میلیون و 900 هزار لیتر، 12 میلیون و 900 هزار لیتر، 7 میلیون و 600 هزار لیتر و 6 میلیون و 100 هزار لیتر کسری تولید نفت گاز در این ماه‌ها خواهیم داشت.
مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در مورد فرآورده نفت کوره نیز در نامه خود اعلام کرده است:
با توجه به تفاوت فاحش میزان درخواست و تولید و در نتیجه عدم امکان تأمین، وضعیت بسیار نگران کننده است. با فرض پر بودن مخازن نیروگاهها در پایان نیمه اول آبانماه، موازنه تولید، واردات و مصارف عمومی با در نظر گرفتن برداشت از موجودی شرکت ملی پخش و انتقال روزانه 10 میلیون لیتر از مبادی جنوبی طی نیمه دوم آبان لغایت پایان بهمن ماه که بافصول حداکثر مصرف فرآورده‌های نفتی نیز تقارن خواهد یافت، میزان کسری روزانه نفت کوره بین 2/9 تا 3/16 میلیون لیتر در روز خواهد بود. (برداشت و انتقال نفت کوره از مبادی جنوبی در ماههای پایانی سال گذشته به طور متوسط 8 میلیون لیتر در روز بوده است).
آقایی در ادامه بیان محدودیتهای تأمین گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی در ماههای سرد سال درنامه خود آورده است: مشکلات حمل و نقل جاده‌ای در فصول سردسال که با برف و یخبندان همراه است، جابه جایی این حجم عظیم از فرآورده‌های نفتی را با محدودیتهای فراوانی مواجه می‌سازد.
کارشناسان معتقدند با توجه به کسری تولید و واردات در برابر تقاضا جهت تامین سوخت مایع برای جایگزین کردن گاز درنیروگاهها با دو مشکل جدی محدودیت واردات و محدودیت ظرفیت انتقال مواجه هستیم. پایانه‌های وارداتی فراورده‌های نفتی کشور دارای ظرفیت محدود بوده و با توجه به نیاز کشور در بیشتر زمانها وظیفه واردات بنزین را به عهده دارد. اما محدودیت دوم عدم امکان انتقال سوخت مایع وارداتی از طریق خطوط لوله است چراکه مجموعه این خطوط به واردات بنزین و انتقال نفت خام اختصاص دارد و با توجه به عدم نوسازی و بازسازی، افزایش ظرفیت انتقال ریسک بسیار بالایی به همراه خواهد داشت. مسوولین شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران چاره ایی جز استفاده از روش حمل جاده‌ای ندارند.
بر اساس محاسبه کارشناسان این بخش جهت انتقال سوخت مایع مورد نیاز به بیش از۱۰۰۰۰ تانکر حمل سوخت مایع به صورت مداوم نیاز است که خود با دو مشکل فقدان این تعداد تانکر و همچنین محدودیت‌های حمل جاده ای، تصادفات، الزام تانکر‌ها به داشتن سیستم GPS و ترافیک جاده‌ای اشاره کرد.
آقایی در ادامه نامه خود تأکید کرده است: مصرف سوخت مایع در برخی نیروگاهها در هشت ماهه اول سال به رغم عدم محدودیت تأمین گاز طبیعی خارج از برنامه‌های مصوب و حتی برنامه‌های اعلام شده توسط وزارت نیرو صورت می‌گیرد، به طوری که از ابتدای سال جاری تا تاریخ 11/6/84 نسبت به مدت مشابه سال قبل 570 میلیون لیتر سوخت مایع بیشتر مصرف شده است.
مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در نامه خود تصریح کرده است: با توجه به مراتب فوق پیش بینی می‌شود در صورت عدم امکان افزایش تحویل گاز طبیعی به نیروگاهها در ماههای پایانی سال و یا کاهش مصارف عمومی گاز طبیعی، تأمین سوخت نیروگاهها به میزان درخواستی در چهار ماهه پایانی سال میسر نشود متأسفانه بروز خاموشی‌های گسترده قطعی خواهد بود.
به اعتقاد کارشناسان وزیری هامانه که در اولین روزهای انتخابش به عنوان سرپرست وزارت نفت با هجمه‌ای از انتقادات مواجه بود با گذشت زمان وبدست گرفتن راهبری جلسات کمیته سوخت وبهره گیری از مشاوران با تجربه‌ای چون ترکان (معاون سابق برنامه‌ریزی و مدیر عامل شرکت نفت و گاز پارس )، مهندس سروشی ( مدیر تولید شرکت ملی نفت) و دکتر مقدم (مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت نفت)، ابتکار عمل را بدست گرفت و توانست ظاهرا بخشی از نگرانی‌های رییس جمهور را مرتفع کند.
اما سوال جدی کارشناسان حوزه انرژی این است که اگر چه رییس جمهور دستور تامین سوخت زمستانی را صادر کرده است واین موضوع توسط نهادهایی چون شورای عالی امنیت ملی و کمیسیون انرژی مجلس پیگیری و نظارت می‌شود اما آیا در صورت بسیج همه امکانات دولت و بویژه دو وزارتخانه نفت ونیرو، می‌توان چالش جدی کمبود سوخت زمستان امسال را با حداقل هزینه ( کاهش سهم تزریق گاز به میادین نفتی )پشت سر گذاشت و یا همانند سال گذشته با قطعی‌های گسترده برق و کمبود گاز و سوخت مایع مواجه خواهیم شد؟
مهندس آقایی از نگاه توزیع معتقد است حتی درصورت وجود سوخت کافی بدلیل محدودیت انتقال، مشکل کمبود سوخت نیروگاهها همچنان جدی است.
بر اساس نظر کارشناسان حوزه انرژی علاوه بر مشکلات بخش تولید و توزیع گازمایع و نفتکوره در خصوص شبکه تامین و توزیع گاز طبیعی نیز در زمستان امسال با مشکلات جدی مواجه خواهیم بود.
یک منبع آگاه تولید روزانه گاز ایران را حدود 350 میلیون متر مکعب دانست و خاطرنشان کرد که در فرمول توزیع گاز کشور در هشت ماهه اول سال، به طور متوسط روزانه بیش از 100 میلیون متر مکعب گاز طبیعی به بخش نیروگاهی اختصاص می‌یابد ولی در چهار ماهه آخر سال این سهم به کمتر از 40 میلیون متر مکعب کاهش یافته و بدین ترتیب نیروگاههای کشور را با کمبود روزانه 60 میلیون متر مکعب گاز طبیعی ( معادل تقریبی 60 میلیون لیتر سوخت مایع ) در زمستان مواجه می‌سازد.
منابع آگاه تعلل شرکت ملی گاز ایران در راه اندازی پالایشگاه پارسیان با ظرفیت تولید روزانه 46 میلیون متر مکعب وپالایشگاه گازی تنگ بیجار با ظرفیت تقریبی 10 میلیون متر مکعب و همچنین تاخیر در ساخت و بهره برداری از ایستگاههای تقویت فشار بین راهی خطوط سراسری انتقال گاز رااز جمله دلایل تراز منفی تولید در برابر انتقال و مصرف گاز طبیعی عنوان می‌کنند.
گفتنی است در حال حاضر چهار خط سراسری اصلی انتقال گاز (IGAT) در کشور وجود دارد که توانایی انتقال روزانه 440 میلیون متر مکعب گاز را در روز دارد ولی به دلیل عدم احداث ایستگاههای تقویت فشارگاز، این ظرفیت تا 300 میلیون متر مکعب در روز کاهش یافته است.
تراز همیشه منفی
از جمله اصلی ترین انتقادات کارشناسان حوزه انرژی کشور در بخش تولید گاز از دولت اصلاحات عدم توجه به زیرساخت‌های تولید وعدم تناسب منطقی بین توسعه شبکه مصرف و تولید کشور است. شرکت ملی گاز ایران به عنوان متولی توزیع گاز کشور غیر هماهنگ با بخش تولید اقدام به توسعه شبکه مصرف کرده است حال آنکه یک پروژه پالایشگاهی تولید گاز در ایران بطور متوسط تا 10 سال به طول می‌انجامد.
جالب آنکه با وجود تراز منفی تولید در برابر مصرف و مخالفتهای اعضای کمیسیون انرژی مجلس به ریاست دانشیار با صادرات گاز، وزارت نفت در جستجوی بازار برای گاز طبیعی بوده و موضوع صادرات گاز به کشورهایی چون هند، پاکستان، چین و اروپا از جمله این تلاشها است. گفتنی است تنها مورد عملی صادرات گاز ایران به کشور ترکیه است که آنهم بار‌ها بدلیل کمبود گاز در شبکه سراسری و افت فشار شبکه با توقف مواجه بوده است و منابع آگاه از شکایت شرکت گاز ترکیه از طرف ایرانی خبر می‌دهند.
براساس رقم تولید گاز کشور در برابر رشد مصرف گاز پیش بینی می‌شود تراز تولید گاز کشور تا چند سال آینده همچنان منفی خواهد بود.
حوزه‌های مهم مصرف
حوزه‌های مهم مصرف گاز طبیعی را می‌توان به بخشهای خانگی، نیروگاهی، صنایع عمده و پتروشیمی و حوزه استراتژیک تزریق است.
نیروگاهها: بر اساس برنامه رشد سالانه تولید انرژی برق و احداث نیروگاههای جدید، تا سال 1390 حدود 80 درصد و از سال 1395 حدود 90 درصد سوخت مورد نیاز نیروگاههای کشور از گاز طبیعی تامین خواهد شد.
صنایع: بر اساس نتایج حاصل از مطالعات انجام شده و برآورد میزان رشد صنعت طی برنامه چهارم و رشد صنعتی کشور در سالهای آتی، میزان گاز مصرفی مورد نیاز خوراک و سوخت این بخش با فرض حداقل افزایش متوسط سالانه 7/6 درصد، طی بیست سال آینده مصرف گاز در صنایع کشور 7/3 برابر می‌شود.
خانگی و تجاری: با فرض پوشش 80 درصد کل خانوارهای موجود کشور ( شهری و روستایی ) تا سال 1400 میزان مصرف خانگی به همراه دو بخش بالا در سال 1385 به رقم 20/122 میلیارد متر مکعب، در سال 1390 به حدود 20/158 میلیارد متر مکعب و در سال 1400 به حدود 5/248 میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
تزریق: به اعتقاد کارشناسان مهندسی نفت تنها برای جلوگیری از افت فشار بیشتر مخازن و حفظ شرایط فعلی روزانه به 170 میلیون متر مکعب و یا سالیانه 62 میلیارد متر مکعب گاز نیاز است.
به این ترتیب پیش بینی می‌شود بر اساس چشم انداز بیست ساله گاز کشور تا سال 1400 رقم مصرف گاز کشور روزانه به حدود یک میلیارد متر مکعب برسد.
تولید صیانتی نفت وحل مشکل کمبود سوخت
چندی پیش جمعی از کارشناسان حوزه بالادستی نفت طی نامه ایی که توسط خبرگزاری فارس منتشر شد نسبت به غیر صیانتی بودن تولید نفت ایران هشدار داده و از سرپرست وزارت نفت خواسته بودند مشکل تامین سوخت را از طریق کاهش سهم گاز تزریق حل نکند. به گفته این کارشناسان بر اساس اصول مهندسی نفت در صورت عدم تزریق روزانه 200 میلیون متر مکعب گاز در مخازن نفتی کشور تا چند سال آینده، میادین نفتی دچار افت تولید شدید شده و خسارات جبران ناپذیری به تولید نفت کشور که اصلی ترین موتور حرکت اقتصاد کشور است وارد خواهد شد. به دلیل برنامه ریزیهای غلط مسؤلین گاها غیر متخصص وزارت نفت در طی دولتهای گذشته تولید از میادین نفتی کشور به شدت کاهش یافته است به نحوی که به عنوان نمونه میدان نفتی مارون با تولید یک میلیون بشکه نفت در گذشته به سختی امروز 300 هزار بشکه تولید می‌کند.
این گروه از مهندسین نفت در گفت و گو با ایسنا عنوان کردند در دولتهای گذشته جهت حل مشکل کمبود سوخت به عنوان ساده ترین روش سهم گاز تزریق را کاهش می‌دادند و به نظر می‌رسد این اقدام در زمستان امسال هم تکرار شود.
فقدان استراتژی توسعه در صنایع نفت و گاز کشور
گاز طبیعی به عنوان سوختی ارزان و پاک، از مهم‌ترین انواع حامل‌های انرژی در سالهای اخیر به شمار می‌رود. برخورداری این حامل از مزایای نسبی گوناگون از جمله ارزان بودن، آلایندگی کم محیط زیست، پایین بودن هزینه‌های فرآورش، پراکندگی منابع و باقی بودن ذخایر متنابهی از این حامل در دنیا از سویی و روند کاهشی ذخایر نفتی جهان از سوی دیگر، توجه بسیاری از کشورها و مصرف کنندگان عمده انرژی را به سوی خود معطوف داشته و موجب افزایش روزافزون سهم آن در سبد انرژی اولیه دنیا شده است، تا آنجا که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران در سال‌های آتی، گاز ارزش واقعی خود را در زمینه‌های مختلف تأمین انرژی نشان خواهد داد و تقاضا برای این حامل انرژی از سال 2002 تا 2025 رشدی معادل 70 درصد خواهد داشت و از 25/3 تریلیون متر مکعب به 51/5 تریلیون متر مکعب در سال مذکور خواهد رسید و به این ترتیب گاز انرژی برتر قرن 21 خواهد بود.
اولین بار مهندس زنگنه، وزیر نفت دولت سابق، ایران را بدلیل داشتن ذخایر عظیم گازی دارای تمدن گازی دانست. ایران دومین دارنده ذخایر گاز جهان پس از روسیه است. میادین گازی ایران در دو بخش مستقل و مشترک دارای چیزی حدود 812 تریلیون فوت مکعب (27. 5 تریلیون متر مکعب) گاز است.
بر اساس گزارش سالیانه شرکت انگلیسی بی پی BP در حالی که ایران دارای حدود 16 درصد از کل ذخایر گازی جهان است ولی میزان تولید گاز آن برابر با میزان تولید کشور انگلیس، یعنی 3درصد تولید جهانی است (350 میلیون متر مکعب در روز)، جالب آنکه میزان ذخایر گاز در جای ایران بیش از 47 برابر ذخایر گازی انگلیس، 17 برابر ذخایر گازی کانادا  (با سهم 6. 7 درصدی تولید گاز دنیا) و همچنین ۶ برابر ذخایر گازی کشور نروژ  (با سهم مشابه ایران در تولید جهانی) است.
بزرگترین میدانهای گازی ایران عبارتند از پارس جنوبی که به لحاظ زمین‌شناسی ادامه حوزه گازی گنبد شمالی قطر با ظرفیت (280 تا 500) تریلیون فوت مکعب (TCF)، میدان گازی پارس شمالی با ظرفیت 50(TCF)، منطقه گازی کنگان با ظرفیت 29(TCF)، منطقه گازی نار با ظرفیت۱۳ (TCF)، میدان گازی آغار و دالان با ذخیره گازی 8/12 (TCF)، میدان گازی کبیر کوه با ذخیره گازی 6/21 (TCF) و میدان گازی خانگیران در شمال شرقی کشور دارای ذخیره گازی 11 تریلیون فوت مکعب (TCF) بهمراه دهها میدان گازی دیگر است.
اما صنعت گاز کشور علیرغم داشتن چنین موقعیتی (رتبه دوم در جهان) به دلایل مختلف از جمله غالب بودن سایه نفت بر ساختار اقتصادی کشور، تاخیر در بهره‌برداری از ذخایر گازی و همچنین سرمایه‌گذاری محدود و خارج از چارچوب یک استراتژی کلان، به صنعتی پویا و توسعه یافته تبدیل نشده است، که البته از برون دادهای مهم این وضعیت، کمبود سوخت کافی در نیروگاهها، عدم تحقق برنامه‌های تزریق گاز در قالب برنامه‌های توسعه‌ای کشور و سهم بسیار اندک و ناپایدار ایران در حوزه صادرات جهانی گاز است.
فقدان استراتژی مشخص در توسعه این صنعت باعث شده است تا توان تولید گاز کشور متناسب با میزان مصرف رشد نیابد و تراز منفی تولید در برابر مصرف به چالش جدی دولت تبدیل شود.
چشم‌انداز مصرف گاز طبیعی تا سال 1400 نمایانگر آن است که میزان تقاضای گاز طبیعی برای مصارف تزریق در میادین نفتی، نیروگاهها، صنایع، خانگی و تجاری، حمل و نقل و صادرات به صورت خط لوله و LNG، که در سال 1380 معادل 4/ 120 میلیارد متر مکعب بوده است، در سال 1384 به رقمی معادل 146 میلیارد متر مکعب و تا سال 1400 به رقمی حدود 1/391 میلیارد متر مکعب در سال افزایش خواهد یافت.
جمع‌بندی این آمار و بیان آن به زبان ساده این است که در صورت عدم برنامه‌ریزی دولت در حوزه مدیریت انرژی کشور، این اهداف دست نیافتنی خواهد بود و نقاط مصرف در سالهای آینده نیز همچنان با چالش جدی کمبود عرضه در مقابل افزایش تقاضا مواجه خواهند بود.
با توجه به آنچه گفته شد چالش جدی دولت نهم در حوزه انرژی کشور به ویژه در بخش سوخت‌رسانی، عدم تناسب توسعه شبکه مصرف کشور متوازن با شبکه تامین است. کارشناسان معتقدند دولت باید در دو بخش برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت اقدام به توسعه ظرفیت تولید، کاهش مصرف از طریق صرفه‌جویی در مصرف گاز و همچنین افزایش راندمان کاری نیروگاهها و اقدامات مقطعی مانند واردات سوخت در جهت حل مشکل کمبود سوخت زمستانی اقدام کند.
این دسته از کارشناسان معتقدند جهت حل مشکل سوخت‌رسانی در سال جاری چاره‌ایی جز کاهش مصرف از طریق صرفه جویی و واردات گاز و سوخت مایع از کشور‌های شمالی نداریم. همچنین ایشان معتقدند شرکت ملی گاز ایران می‌تواند با تسریع در عملیات ساخت پالایشگاه گازی پارسیان و تنگ بیجار و همچنین عملیات احداث ایستگاههای تقویت فشار در مسیر خطوط سراسری انتقال گاز ظرفیت پالایشی و انتقال خود را افزایش دهند.
از جمله اقدامات بلند مدت نیز می‌توان به توسعه هر چه سریعتر فاز‌های پارس جنوبی تا 24 فاز به عنوان اولویت اول، توسعه میدان گازی پارس شمالی و میادین گازی دیگر مانند کبیر کوه به عنوان اولویت‌های بعدی، تسریع در پروژه‌های ذخیره‌سازی گاز در مناطق یورتشای ورامین و تلخه گرمسار با هدف اوج‌زدایی از مصرف گاز کشور اقدام کند.