شکست دکترین جنگ پیشگیرانه

روزنامه آمریکایی "سن فرانسیسکو کرانیکل" در گزارشی تصریح کرد که جنگ عراق، دکترین جنگ پیشگیرانه جرج بوش، رئیس جمهوری آمریکا را تکه تکه کرده و باعث شکست کامل آن شده است.
"سن فرانسیسکو کرانیکل" نوشته؛ بوش متعهد شده هرگز هدف خود برای ایجاد دمکراسی در عراق را واگذار نخواهد کرد، ولی جهان سیاست خارجی در خارج از کاخ سفید دچار حیرت زدگی شده که چگونه می خواهد جنگ داخلی را که ممکن است به تمامی خاورمیانه نیز کشانده شود، مهار کند.
این روزنامه افزود: حتی بوش نیز به شرایط بد عراق اعتراف کرده و تحلیلگران تمامی طیف های سیاسی بر این عقیده اند که دکترین بوش، یعنی جنگ پیشگیرانه و از بین بردن ریشه های تروریسم از طریق کاشتن دمکراسی، شکست خورده و اهداف بزرگ بوش که حتی بسیاری از منتقدان کنونی وی نیز با آنها موافق بودند، به خاطر اشغال عراق، برای چندین دهه به عقب رانده شده است.
البته این در حالی است که با وجود تمامی انتقادات موجود، نه حزب دمکرات و نه هیچ یک از نخبگان سیاست خارجی، نتوانسته اند راه حل دیگری برای جهان پس از 11 سپتامبر ارائه کنند و به این ترتیب سیاست خارجی آمریکا دچار سرگردانی شده، زیرا هیچ کس نمی داند چگونه به بازی عراق پایان دهد و هیچ کس نمی داند چگونه با تروریست هایی که هیچ کشوری ندارند و با استفاده از قدرت نظامی متعارف نیز ضعیف نشده اند، یا رژیم های خطرناک، برخورد کنند.
به نوشته این روزنامه؛ آمریکا هم اکنون با دسته ای از گزینه های بد مواجه است. به گفته کارشناسان از بسیاری جهت ها، آمریکا نسبت به پیش از آغاز تهاجم به عراق در سال 2003 ضعیف تر و دشمنان آن قدرتمندتر شده اند؛ به گونه ای که شاید از نظر آمریکا، اگر غیر ممکن نباشد، سرنگون کردن یک رژیم دشمن در آینده نزدیک، بسیار دشوار خواهد بود، زیرا ارتش آن تحلیل رفته و موقعیت اخلاقی آن نیز کاهش یافته است.
سن فرانسیسکو کرانیکل می نویسد: در حال حاضر حتی خود دمکراسی نیز لکه دار شده و گاهی واژه دمکراسی به جای اینکه یادآور صلح و موفقیت باشد، یادآور خودروهای بمب گذاری شده و هرج و مرج است.
دیوید هالووی از مرکز امنیت و همکاری بین المللی در دانشگاه "استندفورد" آمریکا می گوید: افراد حاضر در داخل دولت آمریکا افتخار می کنند که می دانند چگونه از قدرت باید استفاده کرد، ولی در حقیقت استفاده از قدرت، دقیقا همان چیزی بود که آنها ثابت کردند استفاده موثر از آن را بلد نیستند.
به گفته وی؛ این در حالی است که حمایت های داخلی از بوش که عامل مهمی در سیاست های خارجی آمریکا است، به سرعت رو به کاهش است. محافظه کاران در مورد جنگ عراق دچار اختلاف شده اند و افزایش اختلاف میان جمهوریخواهان، ممکن است در صورت شکست این حزب در انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا، باعث طغیان در این کشور شود، به گونه ای که حتی حامیان اولیه جنگ عراق نیز هم اکنون نسبت به این وضعیت، ابراز نگرانی می کنند.
"مکس بوت" از افراد ارشد شورای روابط خارجی آمریکا که از حامیان جنگ عراق بوده است، می گوید: ما در عراق در حال شکست خوردن هستیم. این کشور به سمت جنگ داخلی پیش می رود و ظاهرا بوش نیز اقدامی در مورد آن انجام نمی دهد، این مسأله پیامدهای بسیار منفی در سراسر منطقه و حتی جهان خواهد داشت، زیرا این مسأله باعث کبود شدن چشم آمریکا و مشتی بر مدافعان دمکراسی در سراسر جهان بوده است.
به نوشته این روزنامه؛ با گذشت پنج سال از حمله عاملان گروه القاعده به سازمان تجارت جهانی، جهان بیش از پیش خطرناک شده است، به گونه ای که شروع جنگ داخلی در عراق این خطر را به وجود آورده که این جنگ به کشورهای دیگر منطقه نیز کشیده شود و این مسأله شوک نفتی بزرگی به غرب وارد کند.
"جوزف نای" استاد روابط بین المللی در دانشگاه"هاروارد" می گوید: حمایت افکار عمومی جهان از آمریکا به خاطر مقامات ارشد دولت بوش کاهش یافته و این مسأله باعث تضعیف توان واشنگتن شده، زیرا تاکید بوش بر استفاده از نیروی نظامی، در هیچ کجای جهان بیش از کشورهای اسلامی باعث از بین رفتن حسن نیت آمریکا و از بین رفتن احساس همدردی هایی که پس از حملات 11سپتامبر به وجود آمده بود، نشده است.
به گفته وی؛ رئیس جمهور آمریکا باید توانایی داشته باشد قدرت نظامی را با قدرت جلب رضایت دیگران ترکیب کند، بخصوص در مبارزه با تروریسم که همه چیز به توانایی در جلب افکار و قلوب میانه روها بستگی دارد. کلید موفقیت در دیپلماسی این است که بتوان میان دشمنان اختلاف انداخت، ولی بوش باعث متحد شدن آنها شده است. نای گفته: استفاده از انتخابات نیز نوشدارویی که بوش قول آن را داد، نبوده است، زیرا در انتخاباتی که در سرزمین های فلسطینی، مصر و لبنان برگزار شد، گروه های حماس، حزب الله و اخوان المسلمین که همگی از نظر آمریکا گروه های تروریستی هستند، به قدرت رسیدند. جهش لبنان به سمت یک دولت دمکراتیک جدید نیز به خاطر حمله اسرائیل خسارت دید و باعث افزایش حمایت ها از حزب الله شد.
"راند بیرز" از مقامات شورای امنیت ملی آمریکا که بخاطر جنگ عراق از سمت خود استعفا کرد، با اشاره به اینکه ناتوانی آمریکا در جلب حمایت بین المللی یکی از پرهزینه ترین اشتباهات جنگ عراق بوده است گفت: در پایان، ما به خاطر اینکه تعداد اندکی از کشورها از ما حمایت می کنند و نمی توانیم همه کار را به خودی خود انجام دهیم، ضعیف تر شده ایم.
وی تصریح کرد: من هیچ شکی ندارم که هر رئیس جمهوری در آمریکا بود، قطعا به افغانستان حمله می کرد، زیرا آمریکا در آن زمان از حمایت کامل سازمان ملل متحد برخوردار بود.
به گفته بیرز؛ آمریکا در آن زمان از یک فرصت واقعی برخوردار بود که چگونگی برخورد جهان با مسأله تروریسم را تغییر دهد، ولی آمریکا از این فرصت استفاده نکرد این در حالی است که هم اکنون عراق به محلی برای جذب و آموزش تروریست ها تبدیل شده و افغانستان نیز بار دیگر به خاطر قدرت گرفتن طالبان در جنوب این کشور از کنترل خارج شده است. "مایک مک فال" استاد علوم سیاسی در مؤسسه "هوور" در دانشگاه استنفورد می گوید؛ ترویج دمکراسی که کلید بوش برای تغییر خاورمیانه بود برای چندین دهه به عقب رانده شده است زیرا آمریکا زمانی به عنوان الگوی دمکراسی در جهان بود و برای بسیاری از فعالان دمکراسی در جهان عنوان یک مشوق تلقی می شد ولی امروزه شرایط تغییر کرده و قطعا در ارتباط بودن با آمریکا، یک عامل مثبت برای فعالان دمکتراتیک تلقی نمی شود بخصوص که ما در مصر و ایران شاهد این مسأله هستیم.
"لری دایموند" مشاور سابق دولت انتقالی آمریکا در عراق نیز که هم اکنون در مؤسسه هوور فعالیت می کند، با این مسأله موافق است.
به گفته او؛ در حال حاضر یک وجهه بسیار گسترده و بد از آمریکا رژیم‌های طرفدار آمریکا، همچون رژیم اردن، مراکش، مصر عربستان، قطر، کویت نیروهای دمکراتیک سکولار در منطقه وجود دارد و این مساله باعث روی کار آمدن و قدرت گرفتن نیروهای اسلام‌گرا و تقویت غریزه بسیاری از این رژیم‌ها برای مقاومت شده است.
"مایکل ماندبام" رئیس دانشکده سیاست خارجی مطالعات پیشرفته بین‌المللی در دانشگاه "جان هاپکینز" نیز معتقد است که مخرب‌ترین نتیجه جنگ عراق از بین رفتن حمایت افکار عمومی در داخل آمریکا بوده است.
به گفته او؛ وقتی ما در کاری موفق باشیم، می‌توانیم مردم را به خود جذب کنیم، ولی وقتی موفق نیستیم، عکس آن رخ می‌دهد و در عراق نیز ما هم اکنون موفق نیستیم.
سن فرانسیسکو کرانیکل می‌نویسد؛ البته این در حالی است که متحدان بوش مدعی هستند که آمریکا هنوز می تواند در عراق پیروز شود، ولی این اجماع کلی نیز وجود دارد که ادامه شرایط به شکل کنونی، جوابگو نخواهد بود، زیرا میزان کشتارهایی که طی دو ماه اخیر در عراق صورت گرفته، بیانگر کشته شدن سالانه 40 هزار جنگ داخلی است.
وی افزود: من همچنین کسانی را می‌شناسم که فکر می‌کنند ما باید کم کم به فکر خروج از عراق باشیم، ولی مشکل اینجا است که هیچ کس نمی‌داند آمریکا چگونه باید از عراق خارج شود.
سن فرانسیسکو کرانیکل به نقل از "چارلز کوپچان" از مقامات پیشین شورای امنیت ملی آمریکا در دولت بیل کلینتون، نوشت؛ هم اکنون سناریوی مشخصی وجود ندارد و این یکی از دلایلی است که جامعه سیاست خارجی آمریکا به یک موضع مشترک دست نیافته است، زیرا فقط گزینه‌های بد به مقدار زیادی وجود دارد.