نهادسازی موازی برای «امر به معروف»

گروه سیاسی: طرح حمایت از آمرین به معروف از پیچ اول رد شد، دیروز مجلسی‌ها کلیات این طرح را تصویب کردند؛ طرحی که به نظر نمی‌رسد تصویب جزییات آن هم به همین راحتی باشد. دولتی‌ها مهم‌ترین مخالفان این طرح بودند؛ مخالفتی آنقدر جدی که سبب شد تا مجید انصاری، معاون پارلمانی رییس‌جمهوری برای نخستین بار پشت تریبون مجلس برود و با طرحی مخالفت کند. موافقان این طرح هم البته همانقدر جدی هستند. ورود چهره‌های اصلی جریان منتقد دولت همچون احمد سالک و مرتضی آقاتهرانی به میدان موافقت با این طرح حکایت از همین جدیت داشت.

هر چند در نهایت رای موافق 156 نفر از مجموع 202 نماینده حاضر در جلسه به کلیات این طرح آن را از پیچ اول گذراند اما هنوز اما و اگرهای اصلی بر سر جزییات آن باقی مانده است. چه آنکه سابقه طرح‌های سیاسی و اجتماعی مجلس هم پیش روی موافقان طرح حمایت از آمرین به معروف قرار دارد. آنها به خوبی به یاد دارند که کلیات طرح اصلاح قانون احزاب هم به همین راحتی در صحن علنی رای آورد، اما اختلاف‌نظرهای عمیق بر سر جزییات آن طرح را به کمیسیون تخصصی خود برگرداند.

مجید انصاری، معاون پارلمانی رییس‌جمهوری هم البته در نطق مخالفت خود با کلیات این طرح خواست تا قبل از هر چیز یک بار دیگر طرح حمایت از آمرین به معروف به کمیسیون‌های قضایی و فرهنگی مجلس ارجاع داده شود. نبود ضابطه مشخص برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر محور مخالفت با این طرح بود. موافقان اما معتقد بودند که وضعیت فرهنگی جامعه آنقدر نگران‌کننده است که این طرح به خاطر برخی خلأ‌ها نادیده گرفته نشود. طرح حمایت از آمرین به معروف چیزی حدود پنج ماه پیش توسط مجتبی رحماندوست، نماینده تهران تهیه و بعد از آن کمیسیون مشترکی به ریاست مرتضی آقاتهرانی توسط کمیسیون‌های فرهنگی و قضایی مجلس تشکیل و مامور بررسی آن شد. دیروز از میان نمایندگان چهره‌هایی چون کمال الدین پیرموذن، مهرداد لاهوتی و حسین گروسی در مخالفت با این طرح صحبت کردند. اما مهم‌ترین مخالف آن دولت بود که مجید انصاری تصمیم گرفت تا شخصا به نمایندگی از قوه مجریه مخالفت با این طرح را اعلام کند.

در مقابل نمایندگانی چون احمد سالک، محمد دهقان و احمد آریایی‌نژاد ترکیب ناطقان موافق طرح حمایت از آمرین به معروف را تشکیل می‌دادند. مرتضی آقاتهرانی نیز در این میان به عنوان رییس کمیسیون مشترک بررسی این طرح دقایقی بعد از سخنان مجید انصاری دلایل خود را برای لزوم موافقت نمایندگان با طرح حمایت از آمرین به معروف بیان کرد. کمال الدین پیرموذن نماینده اردبیل در مخالفت با کلیات این طرح گفت: «این طرح باید قابلیت قانونی داشته باشد و خلأ قضایی را برطرف کند که اینگونه نیست.» وی افزود: «متاسفانه مواد این طرح خلاف اصل 75 قانون اساسی است و کار کارشناسی روی آن انجام نشده است.» پیرموذن البته در تذکری کنایه‌وار خطاب به نمایندگان خاطرنشان کرد: «ما می‌توانیم به جای اینگونه طرح‌ها به موضوعات دیگری همچون حمایت از حقوق شهروندی، کشته شدن دستفروش‌ها و موضوعات دیگر بپردازیم.»

مخالف بعدی کلیات این طرح «مهرداد لاهوتی» نماینده لنگرود بود که گفت: «نگرانی‌هایی وجود دارد که ما نباید از آن غافل شویم، خدای نکرده ما قانونی را وضع کنیم که بی‌نظمی در جامعه ایجاد کند. » وی اضافه کرد: «امروز فرد بسیجی که تحت پوشش پایگاه‌ها است یا ضابطین دادگستری که همان ماموران نیروی انتظامی هستند در مراجع قضایی مورد حمایت هستند و ما در این راستا قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی داریم که اختیاراتی را داده است از این رو نیاز به بیان اینگونه طرح‌ها نیست.» لاهوتی افزود: «ما نگرانیم در این طرح به برخی‌ها اختیاراتی داده شود که مشکلاتی را ایجاد کند.» حسین گروسی، نماینده شهریار نیز در مخالفت با کلیات این طرح گفت: «قطعا بحث امر به معروف و نهی از منکر جزو اعتقادات و ارکان نظام اسلامی است.

آنچه باعث مخالفت ما شده آن است که این طرح نقش نظارتی را تبدیل به نقش دخالتی در سایر دستگاه‌ها می‌کند.» وی نیز همچون پیرموذن معتقد بود که این طرح با اصل 75 قانون اساسی مغایرت دارد. اصل 75 قانون اساسی تصریح کرده است که «طرح‌های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان درخصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه‌های عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تامین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.»

معاون پارلمانی رییس‌جمهوری: طرح خلاف قانون اساسی است

مهم‌ترین مخالف این طرح اما دولتی‌ها بودند که مجید انصاری در جلسه دیروز به نمایندگی از آنها سخن گفت. یک سال بعد از شروع به کار دولت یازدهم این برای نخستین بار بود که مجید انصاری شخصا به نمایندگی از دولت با طرحی مخالفت می‌کرد. پیش از این اعلام نظر دولت درباره طرح‌ها در صحن علنی مجلس به عهده محمدرضا خباز بود.

شاید این نشانه جدیت دولت در مخالفت با این طرح باشد. مجید انصاری معتقد بود که طرح اولیه‌یی که نمایندگان با عنوان حمایت از آمرین به معروف داده بودند با طرحی که اکنون در دست بررسی مجلس قرار دارد، متفاوت بوده است. مجید انصاری در همین زمینه گفت: «دولت در آن زمان با کلیات طرح موافق بود و در جزییات نیز پیشنهادهایی داشت اما اتفاق‌هایی در کمیسیون در عنوان طرح و ساختار ایجاد شد که یکسری وظایف، مجازات‌ها و تشکیلاتی را به طرح اضافه کرد که این نیاز به کارشناسی بیشتری دارد.» معاون امور مجلس رییس‌جمهوری ادامه داد: «از این جهت ما اشکالاتی به این طرح می‌بینیم و از ریاست مجلس می‌خواهیم تدبیری در آن بیندیشد.»

انصاری اضافه کرد: «در این طرح ساختار و ستادی به عنوان ستاد امر به معروف و نهی از منکر مشخص شده که 17 عضو دارد که از این 17 عضو 11 عضو وزیر نیستند و علما، روسای سازمان‌ها و فرماندهان اعضای آن را تشکیل می‌دهند.» وی ادامه داد: «این ستاد مصوباتش برای سه قوه است و برای تمام دستگاه‌ها لازم‌الاجراست که این خلاف قانون اساسی است. چه طور مصوبات ستادی که ریاست آن را امام جمعه تهران برعهده دارد، برای سه قوه لازم‌الاجرا باشد؟» معاون رییس‌جمهوری تصریح کرد: «در بخشی از این طرح آمده است که در صورت عدم رعایت این مصوبات دستگاه‌ها مجازات می‌شوند.» انصاری یادآور شد: «اشکال دیگر این است که در این طرح آمده که از این پس مجوز تمام تجمعات توسط ستادی که در این طرح معرفی شده صادر می‌شود که این نیز خلاف قانون است زیرا وزارت کشور مجوز تجمعات را صادر می‌کند.» وی اضافه کرد: «اگر مشکل امنیتی در این راستا پیش بیاید چه کسی به مردم پاسخگو خواهد بود، این در حالی است که ما شاهدیم رییس ستاد، امام جمعه تهران است.» انصاری دیگر مشکل این طرح را اینگونه مطرح کرد: «در این طرح گفته شده اگر به درخواست سه نفر تقاضای اقدام جمعی صورت گیرد، ستاد باید تشکیل جلسه دهد و مجوز صادر کند.»

موافقان: فرهنگ نسبت به اقتصاد اولویت دارد

اما در مقابل این مخالفان، موافقینی هم بودند که خواست‌شان از نمایندگان رای دادن به کلیات این طرح بود. از جمله احمد سالک که معتقد بود: «امر به معروف و نهی از منکر برای سلامت جامعه و صیانت از آن از حیث روانی و معنوی اهمیت دارد. »

وی با بیان اینکه فرهنگ مهم‌تر از اقتصاد و صنعت است و در حال حاضر مظلوم واقع شده است، گفت: «یکی از اساسی‌ترین مسائل فرهنگی امر به معروف و نهی از منکر است که عدم توجه به آن آسیب‌ها و ضربات اجتماعی و فرهنگی سنگینی به جامعه وارد کرده است.» وی با بیان اینکه پس از 35 سال به موضوع امر به معروف و نهی از منکر بین دستگاه‌های اجرایی رد و بدل شد حالا کمیسیون فرهنگی آن را به قانونی تبدیل کرده است، توضیح داد: «وجود این قانون موجب تقویت ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر می‌شود.» احمد سالک معتقد بود که این طرح عجولانه نیست و کار کارشناسی گسترده‌یی روی آن انجام شده است.

دیگر موافق این طرح محمد دهقان، عضو هیات رییسه و کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس بود که گفت: «امر به معروف و نهی از منکر امری نیست که هم‌اکنون بخواهیم به خاطر وجود خلأ‌های اجرایی آن را نادیده بگیریم بلکه حدود این اصل باید توسط قانون مشخص شود.» وی با بیان اینکه علت کوتاهی مجلس در مورد تدوین قانونی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر به این دلیل بود که تاکنون شورای عالی انقلاب فرهنگی متولی این امر بوده است، گفت: «در حال حاضر مجلس احساس نیاز به تدوین قانونی برای امر به معروف ونهی از منکر دارد و با توجه به اینکه ایران کشور امر به معروف و نهی از منکر است شایسته نیست دچار افراط و تفریط شویم، بنابراین دو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس پس از بررسی‌های بسیار این طرح را ارایه دادند.»

وی با بیان اینکه در حال حاضر مسوولان و مردم دچار افراط و تفریط شده‌اند گفت: «در همه جای دنیا نظارت همگانی وجود دارد و با توجه به اسلامی بودن کشور ما این نظارت دو جانبه مردم و مسوولان باید پررنگ‌تر شود.» احمد آریایی‌نژاد، دیگر موافق این طرح هم با بیان اینکه در حال حاضر منکرات زیادی در جامعه شاهد هستیم که به دلیل نادیده گرفتن دستور در دین در توجه به امر به معروف و نهی از منکر است، گفت: «مخالفت و نگرانی‌های برخی افراد باعث از دست دادن زمان در مورد رفع مشکلات و منکرات جامعه شد و این مسائل به نظر حل ناشدنی می‌آید.»

وی که معتقد بود در شرایط فعلی آمران به معروف و ناهیان به منکر مظلوم واقع شدند، تاکید کرد که مجلس قصد دارد با این طرح این مظلومیت را از بین ببرد. او نیز چون احمد سالک گفت: «فرهنگ نسبت به اقتصاد اولویت دارد و باید به امر به معروف و نهی از منکر که خود جزیی از فرهنگ است و موجب تقویت آن می‌شود توجه کرد.» این موافق طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر با بیان اینکه در سفر به کشورهای مختلف باید قوانین آن را مورد توجه قرار داد، گفت: «در حال حاضر دغدغه ما مربوط به داخل است نه گردشگران خارجی، چطور می‌توان اسلام را در مملکت رعایت نکرد اما توقع داشته باشیم که گردشگران خارجی سفیر پیام اسلام و انقلاب به کشورهای خود باشند.»

تقاضای مرتضی آقا تهرانی از دولتی‌ها: با ما همکاری کنید

مهم‌ترین موافق این طرح هم البته مرتضی آقاتهرانی بود که قبل از رای‌گیری دقایقی درباره آن صحبت کرد. وی که رییس کمیسیون مشترک امر به معروف و نهی از منکر نیز هست، در این باره گفت: «امر به معروف جزو واجبات دین است، 36 سال از انقلاب می‌گذرد و زشت است که هنوز ما یک طرح درباره امر به معروف و نهی از منکر نداریم.» وی ادامه داد: «ما قبول داریم این طرح نقص‌هایی دارد ولی اینکه می‌گویند امنیت را به هم می‌ریزد جای تعجب دارد زیرا وزیر کشور و فرماندهان نظامی، عضو ستاد امر به معروف و نهی از منکر هستند.» نماینده تهران اضافه کرد: «از دولت می‌خواهیم به جای نقد با ما در این راستا همکاری کند.» رای‌گیری برای این طرح بلافاصله بعد از سخنان آقا تهرانی انجام شد و کلیات طرح حمایت از آمرین به معروف و ناهیان از منکر با 156 رای موافق، 23مخالف و هشت ممتنع از مجموع 202 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رسید.

با این حال این تازه آغاز راه تصویب این طرح است و بررسی جزییات آن زمانی خواهد بود برای بروز اختلافاتی جدی بر سر این طرح. چه آنکه تقریبا هیچ یک از طرح‌های مجلس از این قاعده مستثنا نیستند.