از تعطیلی سفارت انگلیس تا تداوم نامه‌نگاری‌های ایران و آمریکا

دیپلماسی ایرانی در سال 90 با تحولات جدی در عرصه بین الملل مواجه بود که در برابر برخی از این تحولات، سیاست فعالی داشت و کارنامه مثبتی از خود بر جای گذاشت اما در برابر برخی دیگر هنوز موفقیتی حاصل نکرده و انتظار می رود در برخوردهای آتی خود با این تحولات سیاست عقلایی تری را در پیش گیرد چراکه این گمان وجود دارد که تحولات اخیر به نوعی مقدمه یک فشار مضاعف و متفاوت بین المللی علیه ایران باشد و بر همین اساس، دستگاه دیپلماسی کشورمان نیازمند تغییر برخی رویه ها و اقدامات خود نسبت به مقابله با این فشارهاست. در حال حاضر، ایران در مواجهه با نظام بین الملل با چالش ها و مشکلات فراوانی دست به گریبان است که بسیاری از این مباحث نشات گرفته از سیاست خارجی نامتوازن دستگاه دیپلماسی است.

سیاست‌های هسته‌یی ایران و شاخ و شانه کشیدن‌های غرب

روند بومی سازی دانش هسته یی در ایران فراز و فرودهای بسیاری داشته است. کشورهای غربی هرازگاهی با به میان کشیدن بخشی از این مطالعات ادعایی خود، عرصه را بر دیپلماسی ایرانی تنگ می کنند هرچند که با توافقات به عمل آمده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 90، بخشی از این ابهامات در قالب اجازه بازدید بازرسان آژانس از سایت نظامی پارچین حل و فصل شود. یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در نخستین گزارش سال 2012 خود از برنامه های هسته یی ایران، مدعی شد سایت نظامی پارچین محل انجام عملیاتی است که از دید بازرسان آژانس نگرانی هایی نسبت به انجام آنها وجود دارد. با وجود آنکه آژانس بین المللی انرژی اتمی پیش از این در سال 2005، در دو مقطع زمانی امکان بازدید از پارچین را پیدا کرده بود اما با این حال ادعا می کند این سایت نظامی محل انجام برنامه های غیرمتعارف هسته یی است.

آمانو با طرح این بحث جنجال برانگیز در نشست ماه جاری آژانس عرصه را برای یکه تازی های کشورهای غربی نسبت به ارسال مجدد پرونده هسته یی ایران به شورای امنیت سازمان ملل مهیا و زمینه را برای صدور پنجمین قطعنامه ضدایرانی فراهم ساخته بود که با انتشار بیانیه نمایندگی دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص امکان مجدد بازرسی ها از سایت پارچین توانست این خیال باطل را محو و نابود کند. علاوه بر این، پس از ارسال نامه سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی کشورمان به کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر آمادگی ایران برای از سرگیری مجدد گفت وگوهای هسته یی با گروه 1+5 و پاسخ مثبت مذاکره کننده ارشد این گروه با درخواست ایران، جو جامعه بین الملل نسبت به ایران اندکی تلطیف شد و حتی کشور ترکیه که روابطش با ایران به دلیل برخی اختلاف نظرها پیرامون وضعیت سوریه کم رنگ شده بود پیشنهاد کرد نشست ایران و 1+ 5 در خاک این کشور و در شهر استانبول برگزار شود که این پیشنهاد با استقبال مقامات تهران همراه شد. یک سال پیش هم ایران و 1+5 آخرین دور از مذاکرات هسته یی را در همین شهر برگزار کرده بودند هر چند این مذاکرات بدون حصول نتیجه نهایی پایان یافته بود. صاحب نظران معتقدند سفر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، به ایران در نخستین روزهای فروردین 91 پیرامون این موضوع و گفت وگو راجع به دیگر موارد اختلافی دو کشور خواهد بود.

ادعای نقض حقوق بشر در ایران و تقابل تهران و سازمان‌های بین‌المللی

انتشار گزارش جنجال برانگیز احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در رابطه با وضع حقوق بشر ایران یکی دیگر از موضوعات جنجال برانگیز دیپلماسی ایران در سال 90 بود که با واکنش شدید مقامات تهران همراه شد. برخی نمایندگان مجلس چون حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیته حقوق بشر مجلس آن را در راستای ادعاهای نخ نماشده غرب دانستند.

احمد شهید نخستین گزارش خود را از وضع حقوق بشر ایران در حالی منتشر کرد که تهران اجازه سفر و بازدید از ایران را به او نداده بود. رضا اسلامی یکی از اساتید دانشگاه در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی تاکید کرد اهمیت گزارش احمد شهید از این نظر است که وی به هر حال گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر است و در سازمان ملل موقعیت ممتازی دارد. از این جهت سازمان ملل و نهادهای بین المللی دولتی و غیردولتی همگی به گزارشی که او منتشر می کند توجه می کنند. بنابراین، این گزارش، گزارش مهمی است.» احمد شهید چندماه پس از رسانه یی شدن گزارش خود در اسفندماه 90 آن را در شورای امنیت سازمان ملل طرح کرد که این اقدام او بار دیگر با انتقاد مسوولان ایرانی مواجه شد.

موضوعی که سخنگوی کمیته حقوق بشر مجلس آن را در راستای اهداف غرب قلمداد کرده و اظهار می دارد: «گزارش اخیر احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل، در امور ایران ارزش حقوقی و قانونی ندارد.» حسین نقوی حسینی با بیان اینکه بسته بودن فضای رسانه یی امریکا اجازه تحقیق درباره تعداد روزنامه نگاران زندانی در این کشور را نمی دهد، تصریح می کند: «احمد شهید در حالی ادعای بازداشت گسترده روزنامه نگاران را در ایران مطرح کرده که خود امریکایی ها برای بازداشت فعالان صلح طلب شبانه به خانه های آنها یورش بردند: ما نیز نسبت به چگونگی برخورد آنها با روزنامه نگاران منتقد ابراز نگرانی می کنیم.»

مقامات ایران می گویند: «امریکایی ها در سال جاری ایران را متهم به دست داشتن در طرح ترور سفیر عربستان در واشنگتن کردند و برای آنکه موجی که با توسل به سناریوی طرح ترور سفیر سعودی به راه افتاده، فروکش نکند، به سناریوی قدیمی یعنی برنامه هسته یی ایران متوسل شدند تا همچنان تهران را در صدر اخبار جهان حفظ کنند.» انتشار گزارش احمد شهید، فرافکنی های غرب نسبت به نقش داشتن ایران در قضیه ترور سفیر عربستان و انتشار گزارش فصلی آمانو در سال 2011، سه ضلع مثلثی بودند که توسل به آنها بهانه یی برای طرح پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل محسوب می شد. همزمان با به راه افتادن دامنه انتقادات از نظام های پادشاهی کشورهای منطقه، شیعیان بحرین نیز دست به تظاهراتی گسترده زدند که توسط مقامات این کشور سرکوب شد.

البته تضییع حقوق شیعیان بحرین با انتقاد شدید مقامات ایرانی همراه بود. مقامات جمهوری اسلامی معتقد بودند خواسته بحق شیعیان بحرین نباید از سوی عمال حکومتی آل خلیفه و سعود سرکوب شود. اما به نظر می رسد این انتقادها به مذاق خاندان آل سعود و آل خلیفه خوش نیامد که در همراهی با کشورهای غربی توطئه یی نمایشی به راه انداختند و ایران را متهم به نقش داشتن در ترور سفیر عربستان در واشنگتن کردند. براساس ادعای مقامات غربی شاخه برون مرزی سپاه پاسداران که به نام سپاه قدس شناخته می شود در این توطئه نقش داشته است. اریک هولدر، وزیر دادگستری امریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی مدعی شد امریکا یک ایرانی را دستگیر کرده است که به دست داشتن تهران در تلاش برای ترور سفیر عربستان در واشنگتن اعتراف کرده است.

وی مدعی شد این فرد به همراه یک ایرانی دیگر اماکن و مناطقی را که سفیر عربستان در آن تردد می کرد، زیر نظر گرفته بودند تا بتوانند در یک فرصت مغتنم نقشه خود را اجرا کنند. سپس هم با به راه انداختن یک دادگاه نمایشی به محاکمه این افراد پرداختند این در حالی است که به باور تحلیلگران به دلیل عدم غنای این ادعا افکار عمومی جامعه از کنار این موضوع براحتی عبور کرد و وقعی به آن ننهاد.

 تنش‌های روابط ایران و انگلیس و تحریم نفتی و بانکی ایران از سوی اروپا

در حالی که امریکایی ها تلاش می کردند تا ایران را متهم به ترور سفیر سعودی کنند در سوی دیگر این کره خاکی انگلیسی ها تحریم بانکی ایران را در دستور کار خود قرار دادند و این طرح را با اکثریت آرا در مجلس قانونگذاری خود تصویب کردند. نمایندگان مجلس ایران نیز برای مقابله با این طرح خواستار تقلیل روابط دیپلماتیک تهران-لندن شدند این در حالی است که سفارتخانه های ایران و انگلیس در لندن و تهران از چندماه قبل بدون حضور سفیر به کار خود ادامه می دادند. مدت ماموریت سفیر ایران در انگلیس به پایان رسیده بود و سفیر پیشین انگلیس نیز پس از اظهارات مداخله جویانه در حوادث انتخابات ریاست جمهوری سال 88 اقدام به ترک تهران کرده بود. البته رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت امور خارجه در همان مقطع زمانی با رد تقلیل روابط ایران و انگلیس گفته بود که لندن سفیر خود را در تهران معرفی کرده است و ما نیز به زودی سفیر خود را در لندن تعیین خواهیم کرد.

اما با تصویب طرح مجلس برای تقلیل رابطه تهران-لندن، خانه ملت به دولت دو هفته مهلت داد تا سفیر انگلیس را از ایران اخراج کند. ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس نیز در یک اقدام مقابله به مثل اظهار داشت که سفارت ایران در لندن تا 48 ساعت آینده بسته خواهد شد. همزمان با طرح مجلس برای تعطیلی سفارت انگلیس برخی از دانشجویان ایرانی برای ساعاتی سفارت بریتانیا را تسخیر کردند که این اقدام آنها با واکنش شدید اتحادیه اروپا مواجه شد و تحریم های نفتی و بانکی ایران را که یکی دیگر از موارد مناقشه برانگیز سیاست خارجی ایران بود در دستور کار خود قرار دادند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا در راستای حمایت از سیاست های دولت انگلیس و اعمال فشار بیشتر بر ایران برای وادار کردن این کشور به صرف نظر از برنامه هسته یی خود، با اعمال تحریم تدریجی بر نفت ایران و بانک مرکزی موافقت کردند. طی آخرین نشست سفرای کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل، توافق اصلی درباره اعمال تحریم بر نفت ایران حاصل شد و در نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا این توافق نیز رسما به تایید اعضا رسید. کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان این نشست گفت هدف از افزایش تحریم های بانکی و نفتی ایران ترغیب این کشور برای حضور در پای میز مذاکره است. طبق توافق اعضای اتحادیه اروپا، از این پس انعقاد هرگونه قرارداد جدید از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا با بخش نفتی ایران ممنوع خواهد بود و تمامی قراردادهای جاری میان اروپا و بخش نفت ایران نهایتا تا اول ژوئیه لغو خواهد شد.

احضار سفرای اروپایی اقدام دیگر ایران برای مقابله با تصمیم غیرمنطقی اعضای اتحادیه سبز نسبت به تحریم صنعت نفت جمهوری اسلامی بود. پس از این احضار، گمانه زنی های متفاوتی درباره آنچه در جلسه میان نمایندگان وزارت خارجه ایران و سفیران شش کشور اروپایی که نقش عمده یی در تحریم نفتی ایران داشتند مطرح شد اما، یک روز پس از آن وزیر صنعت اسپانیا به تشریح مفاد جلسه و شروط ایران برای فروش نفت به اروپا پرداخت و از آنچه در این جلسه گفته شد، پرده برداشت و اعلام کرد در این دیدار نماینده ایران برای ادامه صادرات نفت خود به اروپا سه شرط تعیین کرده است.

خوزه مانوئل سوریا گفت: ایران با احضار سفرای شش کشور اروپایی از جمله اسپانیا و ایتالیا به عنوان شروط خود برای ادامه صادرات نفت به این کشورها خواستار تضمین دریافت پول نفت صادراتی خود، انعقاد قراردادهای بلندمدت سه تا پنج ساله و برداشتن هرگونه حقی برای الغای قراردادهای نفتی از سوی این کشورها با استناد به شرایط فورس ماژور شده است. به گفته وی، ایران با فروش نفت خود به اروپا براساس قراردادهای کوتاه مدت مخالفت کرده است. براساس تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران کشورهای اروپایی از اوایل تیر سال آینده نمی توانند نفتی از ایران وارد کنند. پالایشگاه های اروپایی در این مدت فرصت دارند تا تاسیسات خود را برای واردات نفت از کشورهای دیگر هماهنگ کنند. ضمن اینکه با سپری شدن فصل سرما ضرورت استفاده از نفت در اروپا کاهش می یابد.

مسدود کردن تنگه هرمز و بالا گرفتن دامنه تخاصمات ایران و غرب

مقامات ایران همچنین تهدید کردند که تحریم نفت این کشور را با بستن تنگه استراتژیک هرمز پاسخ خواهند داد. این تهدیدها بارها و بارها از سوی برخی از مقامات نظامی کشور مطرح شده بود اما زمانی که محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس جمهور گفت که ایران در شرایط اضطرار ناچار به مسدود کردن این تنگه است ابعاد جدی تری به خود گرفت و با واکنش مقامات غربی همراه شد. اسراییلی ها به بهانه تهدید تمامیت ارضی خود از سوی ایران، اظهارات مقامات جمهوری اسلامی نسبت به مسدود کردن تنگه هرمز را دستاویز جدیدی برای دستیابی به نیات خود قرار دادند و از امریکا و اروپا نیز خواستند که آنها را همراهی کنند اما به نظر می رسد که امریکایی ها با گوشزد کردن عواقب جبران ناپذیر حمله به ایران تلاش می کنند که اسراییل را از چنین اقدامی باز دارند.

از دیدگاه ایالات متحده فعلازمان درستی برای شروع یک جنگ دیگر نیست. چنین اقدامی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در امریکا برای مردم قابل قبول نیست. از طرفی عواقب اقتصادی شروع جنگی دیگر توسط امریکا در منطقه فاجعه بار خواهد بود چرا که چنین جنگی قیمت نفت را بالاخواهد برد و امریکا را که بدهی های بالایی دارد در وضع بدتری قرار خواهد داد. ایالات متحده برای اینکه فشارهای اسراییل برای حمله به ایران را کاهش دهد و این رژیم را آرام کند اعلام می کند که شاید از راه قطعنامه و تشدید تحریم ها بتوان بر ایران تاثیر گذاشت. اوباما این موضوع را در دیدار اخیر با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل که برای شرکت در نشست آیپک به واشنگتن سفر کرده بود مطرح کرد.

البته واضح است که تهران برنامه های هسته یی خود و غنی سازی اورانیوم را با وجود همه اقدامات تنبیهی غرب ادامه می دهد این بحثی است که مقامات کشورمان بارها برآن تاکید کرده اند. ادعای نقش داشتن ایران در انفجار سفارتخانه های اسراییل در هند و تایلند نیز یکی دیگر از تنش های دیپلماسی ایرانی در سال جاری بود. پس از وقوع انفجار در دهلی نو و خنثی سازی بمب کارگذاشته شده در خودروی سفارت اسراییل در تفلیس، مقامات تل آویو با طرح این ادعا که نوع بمب و نحوه انجام عملیات، مشابه عملیات های ترور دانشمندان هسته یی ایران بوده است، تهران را به تلاش برای انتقام گیری متهم کردند. همچنین وقوع این انفجار در سالگرد شهادت عماد مغنیه، موجب شد از دست داشتن نیروهای حزب الله لبنان در این انفجار سخن به میان بیاید.

در گزارش های منتشره از سوی مقامات گرجی، بمب خنثی شده، یک نارنجک بوده که در کیسه یی پلاستیکی قرار داشته و زیر خودرو انداخته شده است: به عبارت دیگر، این طرح ترور هیچ مشابهتی با مورد دهلی نو نداشته است. درباره انفجار بانکوک نیز که در آن دو بمب مغناطیسی، به صورت اتفاقی در یک خانه منفجر شدند، مدارک منتشره از سوی پلیس تایلند، نشان می دهد که میزان ماده انفجاری به کار رفته در آن، بیشتر از بمب منفجر شده در دهلی نو بوده و در آن گلوله انفجاری نیز به کار رفته است: نکته جالب تر آنکه زمان آنها، کمتر از حد معمول (پنج ثانیه) بوده است.

مناقشات تهران – آنکارا در سایه تحولات سوریه

استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در استان دیار بکر و حمایت از مخالفان دولت اسد از جمله نکات مناقشه برانگیز روابط ایران و ترکیه بود. مقامات تهران اظهار داشتند که سپر دفاع موشکی در ترکیه در واقع برای دفاع از اسراییل است، در واقع به نام ناتو و به کام تل آویو است. ترکیه نباید اجازه می داد چنین سپر موشکی ای در خاکش استقرار یابد. جمهوری اسلامی آنقدر توانمند است که امکان مقابله با هر نوع تهدیدی را دارد، هشدارهای ما در آن زمان مبنی بر اشتباه استراتژیک دانستن استقرار این سپر دفاعی در خاک ترکیه هم از این جهت بود که به روابط دو کشور و حتی روابط ترکیه با سایر کشورهای منطقه سایه نیندازد.

به نظر می رسد روابط تهران-آنکارا از تحولات منطقه نیز تاثیر گرفته است. ایران از سوریه حمایت قاطع می کند در حالی که ترکیه پس از آغاز ناآرامی ها در این کشور موضع دوستانه و استراتژیک خود را با دمشق تغییر داده و این سبب شده تا این تیرگی بر روابط ایران و ترکیه نیز اثر بگذارد. مقامات ایران نگرانی خود را نسبت به مواضع ترکیه مخفی نمی کنند. آنها از مواضع ترکیه در قبال سوریه پس از تحولات این کشور شوکه شده اند به ویژه اینکه گمان می کردند آنکارا می تواند با تشکیل محوریتی با ایران، عراق، سوریه و لبنان و تقویت آن در منطقه سدی در برای اهداف اسراییل و امریکا بسازد.

نامه‌نگاری‌های تهران - واشنگتن در سال 90 دو سره شد

بررسی سیاست خارجی ایران در سال 90 بی توجه به روابط تهران - واشنگتن خالی از لطف است. در این سال روابط دو کشور مجددا تب کرد: تهران خواستار گفت وگوهای بدون پیش شرط واشنگتن شد و امریکا نیز ایران را متهم به وقت کشی در همراهی با خواسته های جهانی کرد. پس از ارسال نامه های محمود احمدی نژاد برای باراک اوباما، رییس جمهور امریکا ترجیح داد به جای رییس دولت نامه های خود را به مقصد بیت رهبری ایران ارسال کند. پیام های تبریک نوروزی اوباما برای ملت ایران که دو سال پیاپی ارسال شد، زمینه این تحلیل را فراهم آورد که می توان به تغییر رویکرد امریکا در برابر ایران امید داشت هرچند مقامات ایرانی تاکید کردند که عملابازخوردی از این تغییر در سیاست های امریکا مقابل ایران دیده نشده است.

در دیدگاه ایدئولوژیک دولت های ایران پس از انقلاب که بر مبنای ضدغربی و ضداسراییلی بنا شده اند، نقطه اشتراکی نیز در رابطه با ایستادگی در برابر امریکا وجود دارد. امریکایی ها نیز در مقابل رفتارهای تنش گونه خود را به سه دسته تنش های فیزیکی یا نظامی، تنش های لفظی و تنش های تحریمی تقسیم کرده اند و در قالب بعدی نیز رفتارهای مسالمت جویانه یا دیپلماتیک را که در قالب پیشنهاد مذاکره، پیام تبریک، ارسال نامه یا عذرخواهی دیپلماتیک بروز می یابد پیگیری می کنند.

علاوه بر نامه پرسر و صدایی که امریکایی ها برای رهبر معظم انقلاب اسلامی ارسال کرده اند، گفته شد یک نامه نیز توسط سوزان رایس، نماینده امریکا در سازمان ملل به محمد خزاعی، نماینده ایران داده شده است. دو نامه و یک تلفن، راه های ارتباطی امریکایی ها برای ایجاد ارتباط با ایران بوده است. یک نامه از طریق «سوزان رایس» به محمد خزاعی، نماینده ایران در سازمان ملل داده شده است که ظاهرا برای دولت فرستاده شده و نامه دیگری نیز از سوی سفیر سویس به ایران داده شده که احتمالااین همان نامه یی است که رسانه های غربی، مدعی هستند اوباما برای مقام معظم رهبری فرستاده است.

البته براساس اظهارات یکی از مقامات وزارت امور خارجه «کانال سومی» نیز در میان بوده است که به نظر می رسد اشاره به گفت وگوی تلفنی جلال طالبانی، رییس جمهوری عراق، با مقامات ایران باشد. سی ان ان فاش کرد که در نامه به رهبر معظم انقلاب، امریکایی ها درخواست خود برای داشتن یک خط ارتباطی با ایران را یک بار دیگر مطرح کرده اند. رییس ستاد مشترک ارتش امریکا پیش از این گفته بود برقراری این خط ارتباطی می تواند از ایجاد یک تراژدی غمبار برای منطقه و جهان جلوگیری کند.

اوباما در آخرین پیامی که برای مقامات ایرانی ارسال کرده است، صراحتا خواستار گفت وگوی مستقیم و بی واسطه شده است. علی مطهری، چهره شاخص اصولگرای مجلس با طرح این موضوع اظهار داشت: «در این نامه هم گفته شده بستن تنگه هرمز خط قرمز ما است و هم اینکه درخواست مذاکره مستقیم کرده اند.» وی متذکر شد: «اوباما در این نامه برای مذاکره و حل و فصل اختلافات فی مابین اعلام آمادگی کرده است هر چند قسمت اول این نامه از موضع تهدید و قسمت دوم هم از موضع دوستی و مذاکره است.»

فرکانس‌های مثبت تهران - واشنگتن از راه‌اندازی سفارت مجازی تا آزادی اتباع آمریکایی

البته تمایل امریکایی ها برای ارتباط با ایران تنها به نامه نگاری محدود نشد. در همین راستا وزارت خارجه امریکا، رسما سفارت مجازی خود در تهران را افتتاح کرد. افتتاح سفارت مجازی امریکا در تهران به همراه ایجاد یک خط تلفن اضطراری بین مقامات ایران و امریکا، مجموعه کارهایی بود که از نزدیک به دو ماه پیش در دو سطح دیپلماسی عمومی و دیپلماسی متعارف در دستور کار وزارتخانه های خارجه و دفاع ایالات متحده امریکا قرار گرفت.

بر پایه این گزارش، در راستای انجام این برنامه نخست دیوید پترائوس، فرمانده سابق نیروهای امریکایی در خلیج فارس، پیشنهاد برقراری یک خط تلفن اضطراری بین ایران و امریکا، برای تماس رهبران دو کشور در شرایط اضطراری را داد: خط تلفنی که مشابه آن در زمان جنگ سرد بین امریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق برقرار بود. اما گام دوم امریکایی ها در این زمینه، ایجاد یک سفارتخانه مجازی در ایران بود. امریکایی ها این کار را در راستای دیپلماسی عمومی و به عنوان ابزاری که در واقع آن را نفوذ بر مردم کشور های گوناگون می نامند، مطرح کردند. البته داستان سال 90 روابط ایران و امریکا به همین جا ختم نمی شود.

در این سال ایران علاوه بر آزادی اتباع امریکایی که از طریق مرز عراق به صورت غیرقانونی وارد ایران شده بودند، درخواست تجدید نظر در حکم اعدام امیر میرزا حکمتی را نیز پذیرفت. «شین بائر»، «جاش فتل» و «سارا شورد» ژوئیه 2009 توسط نیروهای انتظامی ایران در مرز کردستان عراق بازداشت شدند. اگرچه امریکایی ها در تمام این مدت ادعا کرده اند که این سه نفر غیرعمدی وارد خاک ایران شده اند اما مقامات سیاسی و قضایی ایران همواره تاکید کرده اند که آنها با برنامه ریزی وارد این کشور شده بودند و جاسوس هستند.

سارا شورد سپتامبر گذشته با دستور بازپرس پرونده و موافقت دادستان تهران از زندان آزاد شد. در آن زمان، دادسرای تهران اعلام کرد، بازپرس پرونده در پی ارائه ضمانتنامه بانکی دال بر تودیع وثیقه این متهم (سارا شورد) مراتب را به دادستان تهران اعلام و پس از اخذ موافقت دادستان، دستور آزادی نامبرده را صادر کرده است. سارا شورد پس از آزادی از زندان به مقامات سفارت سویس در ایران به عنوان حافظ منافع امریکا تحویل شد و به امریکا رفت، اما پرونده او همچنان مفتوح است، اگرچه به نظر نمی رسد در دادگاهش حضور پیدا کند. در ادامه روند بررسی این پرونده، «شین بائر» و«جاش فتل» از سوی دادگاه انقلاب اسلامی تهران در ارتباط با ورود غیرقانونی به خاک ایران، هر یک به تحمل سه سال حبس و به اتهام جاسوسی هر کدام به 5 سال حبس محکوم شدند. پیش از اعلام حکم حبس برای این دو امریکایی، سفیر ایران در عراق درباره قوت گرفتن احتمال آزادی دو تبعه امریکایی خبر داده بود.

چندی بعد نیز محمود احمدی نژاد در گفت وگو با شبکه امریکایی ان بی سی اعلام کرد، دو تبعه امریکایی که به جرم جاسوسی در ایران بازداشت شده بودند، بر مبنای رافت اسلامی در روزهای آینده آزاد خواهند شد. ساعاتی بعد هم وکیل دو تبعه امریکایی از آزادی آنان در قبال وثیقه 500 هزار دلاری خبر داد. علاوه براین حکم اعدام امیر میرزا حکمتی، امریکایی ایرانی تباری که به جرم جاسوسی در ایران دستگیر شده بود در دیوان عالی این کشور نقض شد.

اگرچه اصول سیاست خارجی جزیی از اهداف و آرمان های نظام جمهوری اسلامی از بدو تاسیس تا کنون بوده است اما نحوه اجرای این اصول و زمان و شرایط پیگیری آنها تاثیر بسزایی بر منافع ملی به ویژه بخش اقتصادی این منافع گذاشته است. هنر دولتمردان و سیاستگذاران حاضر در دستگاه دیپلماسی کشور، توجه تمام و کمال به تامین این بخش از منافع ملی به عنوان پیش شرط اجرای بقیه اصول است.