پیام های سفر هیات آمریکایی به دمشق/فرزان شهیدی

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: در حالی که بحران سوریه چهارمین سال خود را پشت سر می گذارد، مواضع آمریکا علیه نظام این کشور همانند گذشته شفاف نیست. به همین دلیل مقامات کاخ سفید همچون گذشته از لزوم براندازی بشار اسد سخن نمی گویند و بلکه می توان گفت به شکل تلویحی و گاه صریح، حضور او را در رأس قدرت پذیرفته اند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا در آبان گذشته در حاشیه اجلاس «جی 20» در استرالیا در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا وی راه هایی برای حذف اسد در چارچوب گذار سیاسی در سوریه مدنظر دارد یا خیر، به سادگی گفت: «نه»!

بی تردید دو عامل مهم در عقب نشینی و تغییر مواضع غرب و خصوصا آمریکا نسبت به سوریه تاثیرگذار بوده است: برتری موازنه سیاسی و میدانی به نفع نظام، ظهور پدیده تروریسم با محوریت داعش.

سوریه با کمک متحدان خود به ویژه جمهوری اسلامی ایران، موفق شد مرحله خطر را پشت سر بگذارد و در شرایط فعلی در مقابل معارضان و تروریست ها دست برتر را دارد. انتخابات ریاست جمهوری در خردادماه گذشته، نظام سیاسی و ریاست جمهورس بشار اسد را تثبیت کرد و مشروعیت تازه ای به دولت دمشق بخشید. پیشروی ها و پیروزی های میدانی ارتش و نیروهای مردمی سوریه نیز موجب شد گزینه براندازی از طریق مبارزه مسلحانه به محاق رود و اکنون آن چه در میدان می گذرد تنها یک نبرد فرسایشی است که کفه مبارزه روز به روز به نفع نظام سنگین تر می شود.

ظهور گروه های تروریستی تکفیری به ویژه داعش نیز معادلات بحران را دچار تحول زیادی کرد. حامیان داعش پس از مدتی دریافتند که داعش اگر مهار نشود منافع خود آنان را نیز مورد تهدید قرار خواهد داد. به همین دلیل می توان گفت به رغم ضدیت شدید میان سوریه و جبهه ضدس��ری، داعش تبدیل به یک دشمن مشترک شده است که تا حد همکاری میدانی دو طرف علیه این گروه تروریستی پیش رفته است.

بر این اساس هفته گذشته برخی از منابع آگاه غربی، فاش کردند که یک هیئت مشورتی از آمریکا متشکل از 5 نفر که در کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته پیگری پرونده سوریه» کار می‌کنند، پس از هماهنگی قبلی (از طریق امان پایتخت اردن و دمشق) به سوریه سفر کرده است. شایان ذکر است کمیته پیگری پرونده سوریه نماینده چندین نهاد در داخل آمریکا است که از جمله آنها سازمان اطلاعات آمریکا، پنتاگون، اداره خاورمیانه وزارت خارجه آمریکا و دفتر امنیتی سفارت آمریکا در امان پایتخت اردن است.

اطلاعاتی از محتوا و پرونده‌هایی که در این سفر کاملا سری مطرح شده، منتشر نشده و تاکنون هیچ گونه موضع گیری رسمی در رد یا تایید این خبر ابراز شده است. ظاهرا هیئت آمریکایی تحت تدابیر شدید با مسئولان بارز امنیتی دیداری 7 ساعته برگزار کردند و پس از بازگشت از دمشق به اردن رفته و در آنجا شروع به آماده کردن یک گزارش ویژه کرده ‌اند.

با این حال، از ملاقات هیات آمریکایی با مقامات امنیتی سوریه می توان حدس زد یکی از محورهای مهم بحث، همکاری در مبارزه با داعش بوده است. در آن زمانی هم که ائتلاف ضد داعش شکل گرفت و آمریکا قصد بمباران مواضع داعش در سوریه را داشت، دولت سوریه مخالفتی نکرد و حتی گفته می شود میان دو طرف توافق ضمنی حاصل شد.

از طرفی برخی کشورهای عربی مانند اردن و امارات که نگران رشد تروریسم هستند، خواستار حل سیاسی بحران سوریه شده و پیشرفت در جنگ علیه تروریسم در سوریه را بدون مشارکت ارتش این کشور بعید می دانند. وساطت اردن برای ورود هیات آمریکایی به دمشق در همین جهت قابل ارزیابی است. شایان ذکر است اردن به رغم حضور در جبهه ضدسوری، در مقاطعی برای جلوگیری از ورود موج تروریسم به مرزهای خود، با سوریه همکاری داشته است.

در چنین شرایطی روسیه اعلام کرده است که در حال برنامه ‌ریزی برای میزبانی نشستی با حضور نمایندگان گروه‌های مخالف دولت سوریه با هدف از سرگیری مذاکرات صلح است. وزارت خارجه سوریه اعلام کرده است دولت این کشور حاضر است در اجلاس «مقدماتی و مشورتی» مسکو شرکت کند.

روسیه در این اقدام هم با جمهوری اسلامی هماهنگی داشته است و هم با آمریکا. روسیه در شرایط فشار و تحریم و رکود اقتصادی بسر می برد و برخی ناظران احتمال کوتاه آمدن مسکو از پرونده سوریه را در قبال غرب بعید نمی دانند، اما واقعیت آن است که چنین اقداماتی (مذاکره میان دولت سوریه و معارضان) سابقه دارد و از سوی متحدان سوریه، همواره بر راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه تاکید شده است.

از طرفی پذیرش سوریه جهت شرکت در مذاکرات مسکو، مشروط به حفظ تمامیت سوریه و احترام به اراده مردم این کشور است و این بدان معناست که دخالت خارجی در تعیین سرنوشت این کشور و جابه به جایی قدرت در این کشور مردود شمرده شده است. چنین نکته ای از سوی حامیان سوریه نیز بارها مورد تاکید قرار گرفته است.

در پایان باید گفت روند رو به ثبات بحران در سوریه به نفع نظام، موجب شده است جبهه ضدسوری و به ویژه ایالات متحده آمریکا در سیاست های خود در قبال دمشق بازنگری کنند. البته نمی توان گفت تغییر مواضع آمریکا در برابر سوریه و محور مقاومت، راهبردی است؛ بلکه واکنشی تاکتیکی و مقطعی است که شرایط خاص منطقه (پایداری و تثبیت نظام سوریه و ظهور جریان تروریستی داعش) آن را به کاخ سفید و متحدانش تحمیل کرده است./