در ادامه اجرای سیاست گسترش و تعمیق روابط چندجانبه با همسایگان و کشورهای منطقه، هفته گذشته «دکتر ابراهیم رئیسی» رئیس دولت سیزدهم به پاکستان و سریلانکا سفر کرد. برگزاری دیدارهای رسمی دوجانبه، نشست مشترک هیئتهای عالیرتبه و امضای ۱۳ سند همکاری بخشی از برنامهها و دستاوردهای این سفر به شمار میآید. در بحبوحه تنشهای منطقه غرب آسیا که همچنان پس از گذشت هفت ماه ادامه دارد، سفر رئیسجمهور ایران بسیار حائز اهمیت ارزیابی میشود.
انتقام سخت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از تروریستهای مستقر در منطقه بلوچستان پاکستان و همچنین بخشهایی از عراق و سوریه که در زمستان سال گذشته انجام شد، موجب شد تا برخی به اشتباه چنین تصور کنند که روابط دوجانبه ایران با کشورهای منطقه و همسایگان، به ویژه دو کشور پاکستان و عراق رو به تیرگی نهاده و در نهایت انزوای سیاسی ایران را محتمل میدانستند. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران با اجرای عملیات وعده صادق به همگان نشان داد، در بحث تأمین امنیت و تأمین منافع ملی با جدیت کامل هر آنچه نیاز است انجام میدهد.
از سوی دیگر، سنگاندازیهای ایالات متحده در روابط میان ایران و کشورهای همسایه در جریان سفر چند روزه دکتر رئیسی به پاکستان و سریلانکا کاملاً مشهود بود. همزمان با سفر دکتر سیدابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری اسلامی ایران به پاکستان، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر پاکستان را به تحریمهای اقتصادی و سیاسی تهدید کرد. در همین باب سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی پیرامون سندهای همکاری دوجانبه به امضا رسیده میان ایران و پاکستان، گفت: «احتمال تحریم کشورهایی که به دنبال همکاریهای تجاری با ایران هستند، وجود دارد.»
این درحالی است که این رویکرد یکجانبه و همیشگی آمریکا مبنی بر تلاش برای جلوگیری از روابط کشورها با جمهوری اسلامی ایران واکنش شدید کاربران شبکههای اجتماعی در پاکستان را به دنبال داشته است. البته مسئولان لشکری و کشوری دولت جمهوری اسلامی پاکستان نیز به دلیل آگاهی از زمینههای همکاری میان ایران و پاکستان و همچنین با توجه به تأمین منافع ملی خود سعی کردند این پیام روشن را به آمریکا و سایر کشورهایی که به دنبال تنشزایی و اختلال در مسیر همکاری کشورهای منطقه با پاکستان هستند، ارسال کنند که پاکستان به دنبال همکاری و مشارکت اقتصادی و امنیتی است، نه تنشزایی. در همین باره وزیر دفاع پاکستان با اشاره تلویحی به آمریکا که به تازگی در زمینه تقویت همکاریهای تهران و اسلامآباد ابراز نگرانی کرده است، گفت: «ما اهمیتی به مخالفتهای خارجی نمیدهیم، لذا اگر کسی در پی سفر حجتالاسلام و المسلمین رئیسی دچار دردی شده، ما دوایی برای درد آنان نداریم.»
با وجود این سنگاندازیهای تکراری آمریکا، مقامات ایران و پاکستان با هدفگذاری تجارت سالانه ۱۰ میلیارد دلار در جریان سفر آقای رئیسی و هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی به اسلامآباد چندین تفاهمنامه همکاری در بخش تجاری، از جمله ایجاد مناطق آزاد تجاری در مرزهای مشترک را به امضا رساندند.
از نکات جالب توجه آنکه پیوند و علاقه دیرینه و اشتراکات گوناگون فرهنگی، اجتماعی و دینی پاکستانیها با کشورمان سبب شد تا مردم پاکستان استقبال گرم و ویژهای از رئیسجمهور و هیئت همراه به عمل آورند. آذینبندی خیابانهای لاهور و کراچی با پرچم ایران و نصب عکسهای رهبر معظم انقلاب و رئیسجمهور کشورمان از دیگر نکات جالب توجه این سفر است.
ضمن اینکه در کنار اشتراک علقههای فرهنگی و اجتماعی میان دو کشور، عوامل ژئوپلیتیکی و جغرافیایی نظیر برخورداری از مرز مشترک حدود یک هزار کیلومتر، سرمایه و ظرفیتی ارزشمند برای گسترش روابط تهران و اسلامآباد به شمار میآید.
همچنین رویکرد دو کشور در ضدیت و مخالفت با رژیم صهیونیستی، عضویت دو کشور در سازمان شانگهای و تلاش پاکستان برای عضویت در بریکس فرصتهای تهران و اسلامآباد را برای هماهنگی بیشتر در عرصههای بینالمللی افزایش داده است. برای ایران نیز در دوران پسا وعده صادق رویکرد توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی و همکاریهای بینالمللی برای افزایش توان و قدرت چانهزنی در زمینه مسائل و موضوعات منطقهای و بینالمللی راهبرد عقلانی و درستی به شمار میرود که اجرای این راهبرد با سفر رئیسجمهور به دو کشور مهم پاکستان و سریلانکا کلید زده شد.
نکته حائز اهمیت دیگر اینکه سفر رئیسجمهور محترم کشورمان به اسلامآباد پاکستان، پیشبینی نادرست برخی کشورهای منطقه و تحلیلگران در خصوص ایجاد چالش در روابط دو کشور پس از پیروزی حزب مسلم لیگ در انتخابات پاکستان را بیش از پیش آشکار کرد. اظهار رضایت مسئولان پاکستانی از سفر چند روزه حجتالاسلام رئیسی به پاکستان و بیاهمیت دانستن فتنهانگیزیها و تفرقهافکنیهای برخی در بلاد دیگر مؤید این کلام است.
توافق در زمینه موضوعات تجاری و اقتصادی به ویژه مسئله تجارت آزاد و هدفگذاری برای افزایش حجم تجارت رسمی دو کشور از حدود پنج میلیارد دلار به ده میلیارد دلار از مهمترین موضوعات این سفر بود. افزون بر این، طرفین معتقدند اقتصادی کردن مرزها و گسترش بازارچههای مرزی و ایجاد گذرگاههای بیشتر در مرز موجب توسعه منطقه شده و رفاه مردم ساکن در مرزها افزون بر ایجاد درآمد پایدار، از راهکارهای بنیادین و مهم مبارزه با تروریسم است.
«ایجاد مناطق آزاد تجاری در گذرگاههای مرزی مشترک»، «همکاری در بخش سینما و رسانه»، «همکاری در بخش بهداشت دامی»، «همکاریهای امنیتی»، «همکاری در بخش تعاون و رفاه اجتماعی»، «همکاری در بخش استاندارد» و «همکاری در بخش حقوقی و معاضدت قضایی در امور مدنی و تجاری» از مهمترین اسناد همکاری میان ایران و پاکستان بود که از سوی وزرای راه و شهرسازی، دادگستری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، جهاد کشاورزی و رؤسای سازمانهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و استاندارد با همتایان پاکستانی به امضا رسید.