یک هفته پس از رأی‌گیری ۱۵ تیر و شرکت بیش از ۳۰ میلیون و ۵۳۰ هزار نفر در انتخابات ریاست‌جمهوری، در روز ۲۲ تیر طی حکمی از سوی «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور منتخب، «محمدجواد ظریف» به عنوان رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم معرفی شد؛ شورایی که تاکنون از سوی هیچ‌یک از رؤسای‌جمهور پیشین شکل نگرفته بود و از همین رو با موافقت و مخالفت چهره‌ها، طیف‌ها و احزاب سیاسی مختلف مواجه شد.
ظریف که سابقه هشت سال مسئولیت وزارت خارجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم را بر عهده داشت و عملکرد او طی این مدت بعضاً با انتقاداتی مواجه بود، در دوران تبلیغات انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری، پزشکیان را در برنامه‌های تبلیغاتی تلویزیونی و در جمع هواداران همراهی می‌کرد. او پنج روز بعد از انتصاب خود به عنوان رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم، در تاریخ ۲۷ تیر اسامی اعضای این شورا را اعلام کرد؛ فهرستی ۳۱ نفره متشکل از ۲۸ آقا و ۳ خانم که البته عمده افراد حاضر در آن متعلق به طیف اصلاح‌طلبان بودند. محمدجواد آذری‌جهرمی، نورالدین آهی، رحمت‌الله بیگدلی، علی تاجرنیا، احمد ترک‌نژاد، سمیه توحیدلو، محمدرضا جلایی‌پور، محسن حاجی‌میرزایی، الیاس حضرتی، هادی خانیکی، علی ربیعی، محسن رنانی، محمد رهبری، فیاض زاهد، علی شکوری‌راد، ابراهیم شیخ، سیدرضا صالحی امیری، محمد صدوقی، علی طیب‌نیا، محمدجواد ظریف، امین عارف‌نیا، علی عبدالعلی‌زاده، حسین عبده تبریزی، عباس عبدی، رئوف قادری، محمد قائم‌پناه، محمد کبیری، حسین مرعشی، شهیندخت مولاوردی، مصطفی مولوی و فاطمه مهاجرانی، اعضای شورای راهبری انتخاب اعضا کابینه دولت چهاردهم را تشکیل می‌دهند.
طبق اعلام شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم، تعداد قابل توجهی از نخبگان از سوی نهادهای جامعه مدنی، احزاب و شخصیت‌ها برای مسئولیت در هیئت دولت چهاردهم نامزد شده و مشخصات و برنامه آنها برای رسیدگی به کمیته‌ها ارسال و تدابیر گوناگونی برای پیشگیری از پنهان‌کاری، تبانی و تعارض منافع در روند بررسی و پیشنهاد نامزدها اندیشیده شده است؛ همچنین سنجه‌های وتویی در بررسی نامزدها، به معنای اعتقاد به قانون اساسی و اسناد بالادستی، اشتهار به پاکدستی، صداقت، شجاعت و عقلانیت، نگرش ملی به دور از گرایش‌های قومی، مذهبی، جناحی و منطقه‌ای و همراهی و وفاداری به گفتمان و رویکرد رئیس‌جمهور، نشان‌‌دهنده گرایش اعضای شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم در پیشنهاد اعضای دولت آینده است.
رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم طی روزهای گذشته با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری رسانه ملی، ضمن تشریح روند فعالیت این شورا گفت: «ما در واقع یک بازوی مشورتی هستیم و شأن آقای پزشکیان هم اجل از این است که تحت فشار دیگران تصمیمی بگیرد. ما هم حد خود را می‌دانیم و سازکار را هم به شکلی فراهم کردیم که امکان فشار آوردن کسی یا جریانی در این روند وجود نداشته باشد و آقای پزشکیان هم تصمیم نهایی را در زمینه وزرا اتخاذ می‌کند.»
ظریف همچنین با بیان اینکه تلاش می‌شود از ظرفیت اقوام و گروه‌هایی که تا کنون حضور کمتری در دولت داشتند و از ظرفیت جوانان و زنان، بیشتر استفاده کنیم، گفت: «۶۰ درصد افرادی را که سابقه عضویت در دولت نداشته باشند، در اولویت قرار می‌دهیم؛ قرار است از ظرفیت وزرای سابق هم در مشاوره به وزارتخانه‌ها استفاده کنیم؛ ما به تجربه هم توجه می‌کنیم؛ اما در روند انتخاب وزرا، سابقه حضور در دولت یک امتیاز منفی است؛ این برای آن است که یک خون و نگرش جدید وارد دولت شود. همچنین سعی می‌کنیم ۶۰ درصد وزرا، زیر ۵۰ سال داشته باشند و ۶۰ درصد وزرا، سابقه وزارت نداشته باشند.»
طبق اعلام ظریف، اسامی وزرا و معاونان پیشنهادی شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم تا روز سوم مرداد نهایی می‌شود و در اختیار رئیس‌جمهور قرار می‌‌گیرد و این پزشکیان خواهد بود که نظر نهایی را نسبت به افراد منتخب کارگروه‌های شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم اعلام می‌کند.
اما همانگونه که بیان شد، شیوه کار شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم، موافقان و مخالفان جدی و سرسختی دارد.
از یک سو، موافقان تشکیل شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه دولت چهاردهم، با فرض نگاه فراجناحی این شورا بر این باورند که وجود چنین شورایی و ارزیابی کامل و همه‌جانبه گزینه‌های مدنظر کابینه دولت جدید، هم می‌تواند مسیر اخذ رأی اعتماد وزرا در مجلس را هموار کند و هم موجب کارآمدی دولت آینده شود.
از سوی دیگر، هرچند مسعود پزشکیان در اقدامی متفاوت از دیگر رؤسای‌جمهور سابق، شورای راهبردی متشکل از کمیته‌های مختلف را برای بررسی گزینه‌های وزارت تشکیل داده و به دنبال آن است تا طی روندی شفاف کابینه خود را تشکیل دهد؛ اما این موضوع نیز سبب نشده است که «سهم خواهی» از دولت پزشکیان کنار گذاشته شود؛ تا آنجا که این روزها از گوشه و کنار و از سوی چهره‌های شاخص سیاسی جناح‌های مختلف نسبت به این موضوع و تحت فشار قرار دادن رئیس‌جمهور منتخب هشدارها و توصیه‌هایی مطرح می‌شود.
منتقدان فهرست اعلامی از سوی ظریف بر این نکته تأکید دارند که حضور نداشتن هیچ‌یک از اعضای دولت «شهید رئیسی» در فهرست شورای راهبری و قرار گرفتن نام برخی افراد در این فهرست همچون برخی بازداشتی‌های فتنه و آشوب سال ۱۳۸۸ (شورش علیه جمهوریت و انتخاب مردم)، برخی افراد مطرح‌شده در پرونده فساد کرسنت و بعضی از افراد دچار سوء‌مدیریت در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، موجب سرخوردگی مردم شده است. همچنین این دسته از منتقدان معتقدند در شرایطی که مردم انتظار روی کار آمدن کابینهای را دارند که آنها را از شرایط سخت اقتصادی و معیشتی عبور دهد و مسیر خدمت، وفاق و همدلی دولت شهید رئیسی را ادامه دهد، شاهد هستیم که برخی احزاب، جریان‌ها و چهره‌های سیاسی که در ایام تبلیغات انتخاباتی کنار پزشکیان ایستادند، به صرافت افتاده‌اند تا «سهم» خود را از کابینه چهاردهم بگیرند.
برخلاف اینکه رئیس‌جمهور منتخب به کرّات در میتینگ‌های انتخاباتی و همچنین در مناظره پایانی اعلام کرده بود که هیچگونه تعلق خاطری به حزب و جناح خاصی ندارد و اهل هیچ طیف سیاسی و حزبی نیست، انتشار فهرست اعضای شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه دولت چهاردهم نشان داد که بیشتر این افراد، از اعضای جبهه اصلاحات هستند؛ موضوعی که با واکنش‌های منفی تحلیل‌گران سیاسی مواجه شد و ادعای فراجناحی بودن دولت چهاردهم را زیر سؤال بر‌د.
«مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور منتخب نیز عصر روز ۲۹ تیر با توجه به انتقادات مطرح‌شده نسبت به رویه فعالیت شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در شورایی که برای انتخاب اعضای دولت تشکیل شده است شاخص‌هایی تعیین شده و قرار است هر کسی وزن بیشتری دارد بالا بیاید. بنده به تمام افراد از جمله آقای قالیباف، رضایی و حتی جلیلی هم گفته‌ام پیشنهادهای‌شان را معرفی کنند. البته در نهایت همه باید در قالب یک تیم با هم کار کنیم؛ بنابراین هماهنگی درون دولت از یک طرف و بین دولت و سایر ارکان حکومت از طرف دیگر باید در انتخاب همکاران مورد توجه قرار گیرد.»
در پایان و با توجه به موارد مذکور، روشن است که با نزدیک شدن به موعد تنفیذ و تحلیف رئیس‌جمهور منتخب و پس از آن اعلام اسامی وزرای پیشنهادی به مجلس، روزبه‌روز بر سهم‌خواهی‌ها و کشمکش بر سر قدرت میان مدعیان برخی جریان‌ها و طیف‌ها افزوده خواهد شد؛ اما امید می‌رود که رئیس‌جمهور منتخب با در نظر گرفتن ظرفیت‌های موجود در همه طیف‌ها و جناح‌های سیاسی و بدون مسامحه و رودربایستی، این معرکه‌های سهم‌خواهی را بر هم بزند و کابینهای کارآمد، متخصص و متعهد را تشکیل دهد.
