مسلمانان روهينجاي آسيبديده ميانمار كه شهرونديشان از جانب دولت انكار شده است در اردوگاههاي كثيف ساكنند و هدف حملات و خشونتهاي فرقهاي مرگبار قرار دارند. دولت ميانمار هم براي دامن زدن به اهانتها به اين گروه، به مقامهاي خارجي فشار ميآورد تا نامي از اين گروه نبرند و به نظر ميرسد كه اين روش تاكنون كارآمد بوده است.
به گزارش "ايسنا"، به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس، مقامهاي سازمان ملل ميگويند از به كار بردن نام مسلمانان در مجامع عمومي و براي جلوگيري از بروز تنش ميان بوداييها و مسلمانان ميانمار امتناع ميكنند و پس از آنكه جان كري، وزير امور خارجه آمريكا اخيراً با رهبران ارشد ميانماري ديدار كرد، يكي از مقامهاي ارشد وزارت امور خارجه آمريكا به خبرنگاران گفت: آمريكا فكر ميكند كه بايستي از به كار بردن نام روهينجا امتناع شود.
اين رويكرد باعث نارضايتي "توني خين" رئيس گروه فعال سازمان روهينجاي برمه در انگليس شده است به طوري كه وي گفت: دولت لندن بدون استفاده از نام روهينجا با سياست سركوب ميانمار همراهي ميكند. چگونه ميتوان از حقوق مردم روهينجا بدون استفاده از واژه "روهينجا" حمايت كرد؟
مقامهاي ميانمار، مسلمانان روهينجا را مهاجران غيرقانوني از بنگلادش ميدانند، نه يكي از 135 گروه قومي به ثبت رسيده در اين كشور.
تبعيض عليه اين اقليت مذهبي كه تخمينزده ميشود 3/1 ميليون تن باشند در حالي افزايش يافته كه ميانمار پس از چند دهه حكومت فونتا به يك كشور تقريباً آزاد بدل شده است. بيش از 140 هزار مسلمان روهينجا در اردوگاههاي پرجمعيت و از زمان آغاز درگيريها با بوداييها در دو سال قبل ساكن هستند؛ درگيريهاي مرگباري كه 280 كشته بر جاي گذاشت. نژادپرستي عليه روهينجا در ميانمار گسترش يافته و برخي از نشانهها حاكي از قتل عامل و نسلكشي آنهاست.
آمريكا از دولت ميانمار خواسته تا از روهينجاها دفاع كند. زمانيكه باراك اوباما، رئيسجمهوري آمريكا در كمتر از دو سال قبل به ميانمار رفت، به دانشجويان در دانشگاه يانگون گفت: هيچ بهانهاي براي اعمال خشونت عليه مردم بيگناه وجود ندارد. روهينجاها همانند شما آبرو و شرف دارند.
نه جان كري و نه تام مالينووسكي، فرستاده ويژه حقوق بشر به ويتنام در كنفرانسهاي خبري خود زمانيكه درباره اوضاع بحراني در استان راخين در غرب ميانمار سخن ميگفتند نامي از روهينجا نبردند. حملات اوباش بودايي به روهينجاها و ساير مسلمانان در اين استان غربي ميانمار به نواحي ديگر اين كشور آسيايي گسترش يافته و باعث بروز اين نگراني شده كه اصلاحات دموكراتيك نوپا در ميانمار احتمالاً با افزايش اين ناآراميها تضعيف شود.
يكي از مقامهاي وزارت امور خارجه آمريكا كه خواست نامش فاش نشود، گفت: موضع آمريكا اين است كه جوامع اقليتي و قوميتي در ميانمار را مجبور كند تا از نامي كه باعث درگيري ميشود، بپرهيزند البته سياست آمريكا در استفاده از نام روهينجا تغيير نكرده است.
كارمندان كمكهاي خارجي نيز در اين تنش گرفتار شدهاند. افراطگرايان بودايي منازل و دفاتر اين كارمندان را به اتهام اينكه به مسلمانان و به گروههاي كوچكتر بودايي بيخانمان در اين نواحي درگير كمك ميكنند، مورد حمله قرار ميدهند. پزشكان بدون مرز نيز كه در بهمن گذشته توسط دولت ميانمار اخراج شده بودند همچنان در انتظار بازگشت هستند.
اوضاع انساني در ميانمار وخيم است. سازمان ملل اعلام كرده كه تعداد زيادي از مردم در نواحي غربي ميانمار كه با قحطي و سوءتغذيه مواجه هستند بين اسفند تا تيرماه گذشته دو برابر شده و فرستاده ارشد حقوق بشر سازمان ملل يانگيلي، ماه گذشته اين اوضاع را تأسفبار خواند.
اين مقام مسئول گفت كه از جانب دولت ميانمار به وي گفته شده كه از واژه روهينجا استفاده نكند اگرچه وي به اين مسأله اشاره كرد كه تحت قوانين بينالمللي اقليتها حق اعلام هويت خود را بر مبناي مليت، قوميت، مذهب و شاخصههاي زباني دارند.
وزير ارتباطات ميانمار نيز در ايميلي به خبرگزاري آسوشيتدپرس نوشت، نام روهينجا هيچ گاه توسط شهروندان ميانماري پذيرفته نشده است. اين نام توسط يك جنبش جداييطلب به سالهاي 1330 ايجاد شده و سپس توسط فعالان در تبعيد براي اعمال فشار بر دولت فونتا در سالهاي 1370 در سازمان ملل استفاده شد.
بنا به گفته يك كارشناس تاريخ منطقه راخين، در حاليكه مرجعي براي استفاده از اين نام توسط يك نويسنده انگليسي در سال 1378 وجود دارد، استفاده از اين واژه توسط جامعه مسلمانان در راخين براي اعلام هويت خودشان كاملاً جديد است.
رهبران روهينجا مدعي هستند كه مردمانشان از نوادگان مسلمانان هستند كه پيش از حكومت استعماري بريتانيا و پس از جنگ 1302 بوده است. اشغالگري بريتانيا راه را براي مهاجرت مسلمانان بيشتر از بنگال باز كرد. قانون جديد ميانمار شهروندي كامل اين مسلمانان را كه نوادگان مسلمانان پس از 1302 هستند را رد ميكند.
مذاكره و مناظرات بر سر نام روهينجا يادآور اين است كه آيا ميانمار را بايد به اسم اكنونياش خواند يا برمه. ميانمار كمي پس از 1368 توسط رهبران نظامي به جاي برمه استفاده شد. واشنگتن همچنان در متون رسمي از واژه "برمه" استفاده ميكند اگرچه مقامهاي آمريكايي از واژه "ميانمار" نيز بهره ميبرند؛ نشانهاي كه به نظر عامل روابط واشنگتن با ميانمار است اما اگر بخواهيم از لحاظ معناشناسي به اين مسأله نگاه كنيم، مناقشات بالا ميگيرد.
اگر روهينجا خودشان را روهينجا معرفي كرده باشند از سرشماري بهار سال جاري ميلادي سازمان ملل حذف شدهاند. آنها با محدوديتهاي گسترده سفر، داشتن شغل، آموزش و اينكه چه تعداد فرزند داشته باشند مواجه هستند. آنها حتي از ورود به بنگلادش نيز منع شدهاند. كشوري كه از 1350 و در جريان سركوبها در ميانمار به آن گريختند.
خواه دولت ميانمار به دنبال تذكر باشد يا بخواهد از يك تقابل خشونتبار امتناع كند، كارمندان سفارتهاي خارجي و آژانسهاي كمكرسان در ميانمار به ندرت در مجامع عمومي از واژه روهينجا در روزهاي گذشته استفاده كرده و ممكن است تنها بگويند "مسلمانان". در تيرماه گذشته آژانس كودكان سازمان ملل (يونيسف) حتي به خاطر استفاده از واژه روهينجا در پي حضورش در راخين عذرخواهي كرد؛ اقدامي كه باعث انتقادهايي از جانب فعالان حقوق بشر شد.
ديويد ماتيسون، محقق ارشد ديدهبان حقوق بشر درباره ميانمار گفت: هر كدام از آژانسهاي كمكرسان يا اهداءكنندگان كه از اين واژه استفاده نميكنند نهتنها بنيادهاي اوليه حقوق بشر را زير پا گذاشتهاند بلكه بهزودي خودشان را نشان دادهاند كه اين رويكرد جايگاهي در پروژههاي مدرن حقوق بشر ندارد.