جنگ یمن و نمایش سازمان ملل در ژنو/فرزان شهیدی

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: بحران یمن با فراز و نشیب های فراوان ادامه دارد. عربستان و همپیمانانش به بهانه بازگرداندن عبدربه منصور هادی، رئیس جمهور فراری و مستعفی یمن به قدرت از ششم فروردین ماه سال جاری تجاوز هوایی به خاک یمن (موسوم به طوفان قاطع) را آغاز کردند. در اثر این حملات وحشیانه هزاران غیرنظامی کشته و صدها هزار نفر آواره شده اند.

از طرفی عربستان قصد دارد یک منطقه ممنوعه نظامی در داخل مرزهای یمن ایجاد کند. بر اساس منابع سعودی، این منطقه ممنوعه مانع نزدیک شدن ارتش و نیروهای مردمی یمن به مرزهای عربستان سعودی تا شعاع پنج کیلومتری می شود و هدف آن ختثی سازی حملات یمنی ها جهت هدف قرار دادن پایگاه های نظامی سعودی در مرزهای عربستان است.

در طول این مدت راهکارهای سیاسی مختلفی برای حل بحران یمن ارائه شده است. در همین جهت مذاکرات ژنو با میانجی گری سازمان ملل از صبح دوشنبه آغاز شد. هیأت دولت مستعفی یمن که از عربستان سعودی عازم ژنو شده، یک هیأت 7 نفره شامل ریاض یاسین، مأمور تصدی منصب وزیر خارجه، احمد المیسری از رهبران سابق حزب کنگره مردمی، عزالدّین الاصبحی، وزیر حقوق بشر، عبد الوهاب الحمیقانی، دبیر کل حزب الرشاد، عثمان مجلی یکی از شیوخ سرشناس صعده، عبد العزیز الجباری، دبیر کل حزب عدالت و سازندگی و فهد سلیم کفاین، وزیر آب در دولت مستعفی هستند.

اما هیأت‌هایی که از داخل یمن به ژنو دعوت شده اند، عبارتند از: هیأت جنبش انصارالله و همپیمانان آن که متشکل از مهدی المشاط، حمزه الحوثی، علی العماد و عبد السلام جابر نماینده جنوب و عمار مرشد و عبدالملک الحجری دو نماینده حزب الکرامه می باشند. همچنین هیأت کنگره مردمی و همپیمانان آن متشکل از عارف الزوکا، ابوبکر القربی، قاسم سلام، عادل الشجاع، یاسر العواضی، فائقه السید و غالب المطلق از جنبش جنوب در این اجلاس شرکت دارند. قرار است بان کی مون دبیرکل سازمان ملل ابتدا با نمایندگان علی عبدالله صالح و سپس با هیات انصارالله گفت و گو کند. منابع مطلع همچنین از حضور منصور هادی در این نشست ها خبر داده اند.

نشست ژنو اما با کارشکنی سعودی ها آغاز شد و هواپیمای سازمان ملل حامل نمایندگان یمن از جمله انصارالله به جای ژنو در خاک جیبوتی بر زمین نشست. گفته می شود مقام های مصری تحت فشار عربستان مانع ورود این هواپیما به حریم هوایی کشورشان شدند. منابع نزدیک به هیأت انصارالله اعلام کردند که عربستان تلاش می کند با کارشکنی مانع حضور نمایندگان نیروی مقاومت مردمی یمن در مذاکرات ژنو شود. «محمد عبدالسلام» سخنگوی جنبش انصارالله تاکید کرد سازمان ملل باید درباره دلایل تعلل پرواز این هواپیما در جیبوتی و جلوگیری از هیات صنعاء برای شرکت در کنفرانس ژنو توضیح دهد.

چنین اقدامی ضمن آن که متضمن اهانت و تحقیر انصارالله به عنوان نمانیده بخشی از مردم یمن است، میانجی گری سازمان ملل و نماینده این سازمان در بحران یمن، اسماعیل ولد شیخ احمد، را نیز زیر سؤال می برد. در هر حال هیات 15 نفره صنعا موفق شد سه شنبه وارد ژنو شود.

هدف از مذاکرات ژنو ایجاد آتش بس و تسریع کمک های بشردوستانه به نیازمندان یمنی است. بان کی مون در افتتاحیه نشست ژنو از گروه‌های درگیر در این کشور خواست که برای بزرگداشت آغاز ماه رمضان دست کم به مدت دو هفته آتش بس برقرار کنند. به گفته او ۸۵ درصد از مردم یمن شدیدا نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند.

البته طرف‌های متخاصم یمنی، گفتگوهای ژنو را مذاکرات صلح نمی دانند و از آن با عنوان «نشست مشورتی» یاد می‌کنند. در عمل نیز نشست ژنو ناکام است، زیرا سعودی ها اعتقادی به راه حل سیاسی و گفت وگو میان گروه های داخلی یمن ندارند. اولویت عربستان در شرایط فعلی ادامه تجاوزات هوایی و زمین گیر کردن انصارالله است و اگر شعار راه حل سیاسی می دهد، آن را در جهت اهداف خاص خود و در حمایت یک جانبه از منصور هادی تعریف می کند.

منصور هادی این موضع عربستان را به خوبی بازتاب داده است. وی قبل از نشست ژنو در مصاحبه با تلویزیون العربیه گفت:‌ «مذاکره ای در کار نخواهد بود. فقط گفت وگویی درباره چگونگی اجرای قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت خواهد بود...» هادی با قاطعیت این مسأله را رد کرد که نشست ژنو با هدف آشتی ملی یا یافتن یک سازش سیاسی برای پایان مناقشه انجام می شود.

در واقع منصور هادی و حامیانش به ویژه عربستان، انصارالله را گروهی شورشی و کودتاگر می دانند که به هیچ وجه نمی توان با آنان مذاکره کرد و در نتیجه قائل به فشارهای سیاسی و میدانی جهت از میان بردن این جنبش مردمی هستند. هادی که هیچ جایگاهی در یمن برای خود نمی بیند به فرافکنی روی آورده و در مصاحبه خود بار دیگر ایران را به دخالت سیستماتیک در امور یمن از طریق حمایت از حوثی ها متهم کرد.

خالد محفوظ بحاح، نخست وزیر یمن هم در اظهاراتی و البته با لحنی ملایمتر در ریاض پایتخت عربستان، نقطه نظر مشابهی را مطرح کرد و گفت:«هدف نشست ژنو بازگشت مجدد دولت یمن سر کار است و وقتی چنین شد آن گاه همه جناح های سیاسی به میز مذاکره بازمی گردند تا فرآیند سیاسی از سر گرفته شود و پیش نویس قانون اساسی تصویب شده و انتخابات سازمان داده شود...»

این اظهارات در حالی بیان شده است که دبیر کل سازمان ملل با اعلام برنامه نشست ژنو از همه طرف ها خواسته بود بدون پیش شرط وارد ژنو شون، اما دولت مخلوع یمن و عربستان سعودی خواستار عقب نشینی حوثی ها و نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح از شهرهای اشغال شده از ماه سپتامبر به این سو هستند.

در مقابل، جنبش انصارالله ضمن تأکید بر مشروعیت مردمی خود، قطعنامه شورای امنیت را رد می کند و می گوید که دولت هادی مشروعیت خود را از دست داده است، لذا مذاکره برای بازگرداندن هادی به قدرت از نظر انصارالله فاقد موضوعیت است. واقعیت آن است که با توجه به ادامه موفقیت حوثی ها در حفظ مناطق اشغال شده، هادی برای مصالحه با نمایندگان حوثی ها و صالح تحت فشار بین المللی است.

با این همه، به رغم حملات وحشیانه سعودی ها، دستاوردهای میدانی انصارالله حوثی‌ها قابل توجه است. انصارالله با کمک کمیته های مردمی روز یکشنبه شهر الحزم مرکز استان الجوف در نزدیکی مرز عربستان سعودی را به طور کامل تصاحب کرد. الحزم در ۱۵۰ کیلومتری مرز عربستان قرار دارد و به گفته حوثی‌ها ورود آنها به این شهر بدون هیچ مقاومتی صورت گرفت.

در پایان باید گفت واقعیت امروز یمن با آنچه ریاض و متحدان غربی آن می خواهند، فاصله زیادی دارد. اکنون 80 درصد خاک یمن در دست جنبش مردمی انصارالله است و بیش از 85 روز زیر بمباران های بی وقفه عربستان و متحدانش مقاومت کرده اند. در این شرایط بحرانی، انصارالله به خوبی کشور را اداره می کند و هیچ اعتراضی وجود ندارد. اما طرف دیگر که خود را در بن بست سیاسی و میدانی می بیند، ضمن ادامه حملات نظامی، اصرار به اعمال فشار بین المللی در چهارچوب اجرای قطعنامه ای 2216 دارد.

نشست ژنو پرده ناکام دیگری از تلاش ها یک جانبه بین المللی است که متأسفانه واقعیت های یمن را نادیده گرفته و تحت تاثیر سیاست های زورگویانه قدرت های جهانی و متحدان منطقه ای آن ها عمل می کند. این گونه نشست ها گرهی از بحران یمن نمی گشاید و مطابق معمول شعارهای حقوق بشر و دموکراسی به محاق رفته است./