افزایش همبستگی ملی با سفرهای استانی

* جناب آقای دکتر افروغ، ضمن خوشامدگویی برای حضور در نمایشگاه مطبوعات و با توجه به عضویت شما در کمیسیون فرهنگی مجلس، فضای مطبوعات کشور خصوصا در 2 سال اخیر که دکتر احمدی‌نژاد در راس مدیریت اجرایی کشور قرار گرفته‌اند را چگونه ارزیابی می‌کنید. آیا در حال حاضر مطبوعات مستقل در کشور ما وجود دارند و اگر این‌طور است نقش این مطبوعات مستقل در روند جریانات حاکم در کشور چیست و چه سهمی را بر عهده دارند؟

** من واقعا متوجه نمی‌شوم که نشریه مستقل چیست. یا نشریه وابسته کدام است! یعنی اگر نشریه‌ای وابسته به یک جریان سیاسی یا وابسته به یک حزب بود اشکال دارد و یا اگر وابسته به هیچ گروه و جریان و حزبی نبود لزوما بگوییم مستقل است و به هر حال قابل تقدیر؟!

به‌نظر من اصولا این‌گونه ارزیابی‌ها غلط است. بالاخره جایی است که گروه به معنای متعارف سیاسی آن شکل گرفته مانند اینکه یک حزب، یک جریان یا یک تشکل ایجاد شده و برای خود یک ارگان هم دارد. یک جاهایی هم هنوز این گروه‌ها شکل نگرفته‌اند، یا نیم‌بند هستند و فقط عده‌ای دور هم جمع شده‌اند و یک مرام و مسلک و ایدئولوژی واحدی را دنبال می‌کنند و به‌گونه‌ای آرای خودشان را منعکس می‌کنند.

حتی آنهایی که می‌خواهند منعکس‌کننده و نیازهای متنوع اقشار مختلف باشند و تنها دغدغه این را ندارند که معرف موضع خودشان باشند، آن هم یک کار تشکیلاتی است که یک فکر خاصی پشت آن قرار دارد.

واقعا نمی‌فهمم مستقل یعنی چه؟ مگر آنکه آن را به معنای دولتی و غیر دولتی بدانیم.

* منظور ما از جریانات اطلاع‌‌رسانی مستقل، مطبوعاتی هستند که اگرچه وابسته به گروهی خاص باشند، اما در عرصه اطلاع‌رسانی و سئوال از مسئولان، بدون در نظر گرفتن قیدوبندهای سیاسی خاص و بدون نگاه حزبی و فارغ از زدوبندهای سیاسی رایج، آزادانه و با نگاهی منصفانه و دقیق واقعیت‌ها را منعکس نمایند.

** پس بنده اینگونه جواب می‌دهم که در عین حال که روزنامه‌های حزبی را نفی نمی‌کنم، البته معتقد هستم که اگر بتوانیم بر حسب کار ویژه‌هایی که برای مطبوعات ذکر کرده‌اند از جمله اینکه معرف نیازهای مختلف، گروههای مختلف و اقشار مختلف باشند که این مطلوب است ولی این همه ایده‌آل ما نیست! امکان‌‌پذیر هم نیست برای اینکه اگر ما توسعه سیاسی را می‌خواهیم، یعنی تحقق فرایند تفکیک، یعنی گروه‌های مختلف شکل بگیرند در عین حال که هر گروهی نیز برای خود منافع و نیازهایی دارند و ممکن است بخشی از نیازهای خود را بخواهند از طریق جریده منتشر کنند. به نظر من این هم بخشی از توسعه سیاسی است و هیچ اشکالی ندارد و فقط باید دقت داشت که نباید فضا انحصاری باشد، فقط نباید در اختیار 2 حزب قرار گیرد، فقط نباید یارانه‌ها در اختیار عده‌ای خاص قرار بگیرد. این قسمت است که محل اشکال است.

رسانه‌های ما نباید دولت ساخته باشند و اگر هم قرار است رسانه‌ای دولتی باشد، امکانات و فرصت‌هایی در اختیار آنها قابل مقایسه با بقیه رسانه‌ها نباشد.

* با توجه به صحبت‌هایی که فرمودید، در حال حاضر فضای حاکم بر مطبوعات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فضای موجود در 2 سال گذشته نسبت به دولت اصلاحات تفاوتی داشته است؟

** به طور کلی عرض می‌کنم که از یک جهاتی، گذشته قابل دفاع‌تر بود و از یک جهاتی شرایط کنونی قابل دفاع‌تر است. احساس می‌کنم که در گذشته فضای بازتری بود و همه به راحتی می‌توانستند حرف‌های خود را بزنند اما امکانات و فرصت‌ها و امتیازات به یک سمت‌وسوی خاصی هدایت می‌شد. وقتی توسعه سیاسی مطرح می‌شد، یک توسعه سیاسی بومی نبود! وقتی حقوق شهروندی مطرح می‌شد، یک حقوق شهروندی جامعی نبود و یک وجه تقلیل‌گرایانه‌ فردی داشت. این آزاردهنده بود! اما فضای عمومی مبسوطی بود. بالاخره همه می‌توانستند حرف‌های خود را بزنند حال این نشریه نشد، یک نشریه دیگر.

الان یک مقداری، جریان اصول‌گرای جدیدی که شکل گرفته، می‌خواهد آن نگاه یک سویه را نداشته و یک نگاه جامعه‌نگر داشته باشد و سمت‌وسوها به سمت نگاه‌های تقلیدانگارانه نیست. ولی آن فضای باز را هم شاهد نیستیم، آن فضای انتقادی را هم شاهد نیستم و به تدریج اصل آزادی در حال تحت‌الشعاع قرار گرفتن است. من احساس می‌کنم که یک فضای خودسانسوری عمومی و اجتماعی حکم‌فرماست. خیلی‌ها مطالبی را می‌خواهند بزنند اما احساس می‌کنند که نباید زد! من شخصا معتقدم که خیلی مطالبی هستند که می‌توان براساس آنها نقدهای زیادی را مطرح کرد، اما شاهد این نقدها نیستیم. یک نکته‌ای که همیشه گفته‌ام اینکه بنده احساس می‌کنم در مواجهه با جریان قبلی که گرایش زیادی به آزادی‌های فردی داشت، ما در دوره حاضر گرایش زیادی به حقوق اجتماعی و اقتصادی و تا حدی امنیتی داریم و اینها به قیمت نادیده گرفتن آزادی‌های فردی تمام می‌شود؛ این به نظر من قابل قبول نیست و اصلا با فلسفه وجودی انقلاب اسلامی ناسازگار است و با شرایط یک جامعه سالم ناسازگار است. به هر حال ما باید نگاه جامعی داشته باشیم، هم به آزادی‌ها و حقوق فردی و هم به آزادی‌ها و حقوق گروه‌های اجتماعی و هم آزادی‌ها و حقوق اجتماعی افراد در سطح جامعه توجه داشته باشیم.

* جناب آقای دکتر می‌خواستم نقدی را نیز به عملکرد خود شما به عنوان عضو کمیسیون فرهنگی مطرح کنم. در مدت 3 سالی که شما ریاست کمیسیون فرهنگی را بر عهده داشتید، همان استراتژی فرهنگی که از دولت انتظار داریم در کمیسیون فرهنگی چقدر به آن پرداخته شد؟

در همین مواردی که قبل به آن اشاره کردیم حوزه‌های سینما، ‌مطبوعات و ایجاد فضای گفت‌وگو و نقد آزادانه و منصفانه، چند طرح تدوین کردید؟ به‌نظر بنده فقط پرداختن به دو طرح مد لباس و ازدواج جوانان ناکافی به نظر می‌رسد.

** عرض می‌شود که در کل، کمیسیون فرهنگی 11 طرح ارائه کرده است و این در حالی است که در دولت فعلی لایحه‌ای ارائه نشده است و در دولت قبلی دو سه لایحه‌ای بود که به آن اشاره می‌کنم.

ما از این 11 طرح که دادیم، فقط 2 طرح نهایی شد که یکی از آنها توسط رئیس‌جمهور ابلاغ و دیگری ابلاغ نشده است در مورد لوایح دولت قبلی یکی در مورد انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات بود که لایحه‌ای بود که دولت قبلا آورده بود و ما در دستور کار قرار داده‌ایم و هم شور اول را به تصویب رساندیم و هم شور دوم را در جلسه علنی مطرح کردیم که دیگر از عهده ما خارج است.

لایحه دیگر که سپس توسط دولت پس گرفته شد و به‌جای آن 2 تن از نمایندگان آن را به صورت طرح درآوردند، بحث دفاع از حریم خصوصی افراد بود که اینها هم مربوط به آزادی‌های اساسی بود.

* آقای افروغ شما به عنوان یکی از اصولگرایان منتقد دولت شناخته شده‌اید، اما از شما می‌خواهم نقاط مثبت دولت نهم را از نگاه خودتان در چند جمله برای ما بگویید.

** در مورد دولت نهم باید بگویم که دولت نهم با پارادایم عدالت‌خواهی بر سر کار آمده که البته این پارادایم فعلا گفتمان رایج است حداقل در الفاظ عدولی دیده نمی‌شود اما در تحقق آنها حرف و حدیث دارم. نکته دوم اینکه سفرهای استانی ایشان یک همبستگی اجتماعی ایجاد می‌کند و آن فاصله بین دولتمردان و مردم را کم می‌کند و دولتمردان را دست‌یافتنی می‌کند که این هم یکی از نقاط قوت دولت است. در سیاست خارجی بنده این وجه فعال بودن این امر را می‌پذیرم و بارها هم گفته‌ام که دولت در این زمینه منفعل نیست و فعال است اما توصیه به نگاه‌ها و تدابیر حکیمانه‌تری را داشته و دارم، اینکه مثلا در موضوع نفی هولوکاست به نظرم موضع‌گیری خوبی نبود و نه به لحاظ نتیجه که مبنایی اشکال داشت، یعنی قرار نیست تصمیمی از مبنا اشتباه بگیریم که نتایج خوبی هم دربر ندارد.

* فضای کنونی مجلس را چگونه می‌بینید و در مورد انتخابات هم بحث ائتلاف اصولگرایان را یک تاکتیک می‌بینید یا یک استراتژی و اینکه آیا سرانجام به نتیجه می‌رسد و نهایی می‌شود؟

** به شما عرض می‌کنم که بنده توقع داشتم که مجلس هفتم با توجه به آن موج اصولگرایی و عدالت‌خواهی که شکل گرفت، روی همان موج حرکت کرده و به جلو بیاید. اما یک دفعه بعد از استقرار دولت نهم عدول کرد! عقب‌نشینی این جریان اصولگرا و انتقادی به تضعیف دولت منجر شد. درست که در حال حاضر جریان احساسی بسیار غلیظ است و کسی این حرف‌ها را نمی‌پذیرد، اما آینده قضاوت خواهد کرد که این به ضرر دولت است که ما دست دولت را باز بگذاریم که هر کاری بکند و یک همنوایی مطلق داشته باشیم یعنی چه؟ خوب پس مجلس را تعطلیل کنید و بگویید چون دولت خدمتگزار است و انگیزه‌های خدمت دارد، بگذارید دستش باز باشد، مبسوط الید باشد! پس شما چه کاره‌اید؟ در راس بودن مجلس چه می‌شود؟

به نظر من این دو سال اخیر و خصوصا یک سال گذشته عملکرد قابل قبولی برای مجلس و دولت نیست.

در مورد ائتلاف عرض ‌کنم که امیدواریم به هر حال اصول‌گرایان لیست و یا لیست‌های خوبی بدهند. در مورد جبهه متحد اصولگرایان هم بنده روند مطلوبی نمی‌بینم. از روز اول هم میانه و ارتباطی با اینها نداشتیم، به این معنا که نه سراغ ما آمدند و نه ما اقبالی به آنها داشتیم. بنابراین بارها گفته‌ایم که آنها لیستی خوب و واقعی و با معیارهای اصول‌گرایی منتشر کنند و اگر این‌طور شد ما داعیه دادن لیست نداریم. اما حسب وظیفه‌ای که داریم و آن نه وظیفه‌ای سیاسی صرف است بلکه وظیفه‌ای اصولگرایانه و حقیقت‌گرایانه است، ممکن است ما هم لیستی بدهیم و به پیروزی آن هم کمتر توجه کنیم. بیشتر برای این‌که این علم برافراشته بماند و یک خودکشی دسته‌جمعی صورت نگیرد و این‌که سه گروه دور هم جمع شوند و بگویند %95 اصلا قابل قبول است؟ هرچند گروه می‌توانند دور هم جمع شوند اما لطفا میزان مشخص نکنند و نگویند %95، %10 یا %100 مقداری متواضعانه‌تر برخورد کنیم و این به اخلاق و اصول انقلاب نزدیک‌تر است.

* فکر می‌کنید گفتمان بعدی که در آینده دور یا نزدیک مطرح می‌شود، در ذیل همین گفتمان عدالت‌خواهی صورت خواهد گرفت یا حرف جدیدی مطرح خواهد شد؟

** پیش‌بینی بنده این است که همین گفتمان عدالت‌خواهی است منتها با یک رویکرد جامع. یعنی اینکه این عدالت ابعاد سیاسی و فرهنگی هم دارد و انشاءالله به سمتی می‌رویم که به حقوق شهروندی هم نگاهی جامع و در ذیل نگاه جامع به عدالت داشته باشیم.

* جناب آقای دکتر افروغ، از حضور شما و از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.

** من هم از شما تشکر می‌کنم.