- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی رفع موانع پیشروی بازار سرمایه در ایران را در جهت اجرای سیاستهای کلی اصل چهل وچهارم قانون اساسی ضروری دانست به گزارش دفتر اطلاعرسانی مرکز پژوهشها دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز ضمن بررسی موانع توسعه و رونق بازار سرمایه در کشور تصریح کرد که اجرای هر چه بهتر سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی نیازمند یک بازار سرمایه قوی و قدرتمند است زیرا عرضه حجم بسیار بالایی از سهام بنگاههای دولتی که بر اساس سیاستهای ابلاغی باید از طریق بورس اوراق بهادار صورت گیرد و نیز قیمتگذاری سهام پایه بنگاهها همچنین واگذاری کلیه تصدیهای دولتی در موارد خارج از صدر اصل چهل و چهارم قانون اساسی تا پایان برنامه پنجم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی بدون داشتن یک بازار سرمایه قوی که بتواند از طریق تجهیز پساندازها به این کار سامان بخشد امکانپذیر نخواهد بود در حالی که بازار سرمایه در ایران به دلایل متعدد تاکنون جایگاه مناسب و شایسته خود را در زمینه تامین مالی سرمایهگذاریها نیافته است و در صورتعدم توجه به این بخش نباید انتظار داشت که سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی به گونهای مناسب اجرا شوند.
این گزارش میافزاید بررسی اطلاعات بازار سرمایه نشان میدهد که این بازار در سال 1384 سهمی معادل 14/19 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را داشته و سهم شرکتهای بورسی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی از 3/3 درصد در سال 1380 به حدود 4 درصد در سال 1384 رسیده است که این امر بیانگر سهم ناچیز این بازار در سرمایهگذاری و تشکیل سرمایه کشور است همچنین در سال 2005 بورس اوراق بهادار تهران در میان 51 بورس جهان به لحاظ رشد شاخصها رتبه 43 را از ان خود ساخته و از نظر ارزش بازار نیز بورس اوراق بهادار تهران در میان 51 بورس جهان که امار انها منتشر میشود به رتبه 50 رسیده است مرکز پژوهشها با اشاره به این که یک بازار سرمایه زمانی مطلوب تلقی میشود که انتقال وجوه را در زمانهای مختلف و بین افراد مختلف با سهولت و حداقل هزینه ممکن سازد ابزارهای متنوعی را برای مدیریت مالی فراهم کند تجمیع و تخصیص منابع مالی اعم از بزرگ و کوچک را میسر کند و اطلاعات کامل را در دسترس همه شرکتکنندگان در بازار قرار دهد اضافه کرده است در مجموع باید اظهار داشت که در این بازار باید رقابت وجود داشته باشد به گونهای که هیچیک از شرکتکنندگان در بازار قدرت تعیین قیمت را نداشته باشند و از حداقل ریسک نیز برخوردار باشند اما بازار سرمایه ایران فاقد این ویژگیهاست زیرا عوامل متعددی در عدم کارایی و مطلوب بودن ان نقش دارند.
این گزارش همچنین از عدم شفافیت و بهنگام بودن اطلاعات به عنوان مهمترین عامل اثرگذار در بورس نام برد و اضافه کرد اطلاعات هسته اصلی کارایی و مایه حیات بازار سرمایه است و تفسیر و سرعت انتشار ان نقش حساسی در کارایی بازار ایفا میکند به همین دلیل اطلاعات مهم باید توسط شرکتها بموقع به بازار سرمایه ارائه شود اطلاعات مهم و ضروری شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار شامل اطلاعات و گزارشهای سالانه شرکتها اطلاعات کوتاه مدت یا ماهانه و اطلاعاتی میشود که به طور یقین بر قیمت سهام شرکت و در نتیجه بر ارزش بازار اوراق بهادار تاثیر میگذارند علل عدم شفافیت ارائه اطلاعات نیز احتیاطهای مدیران در حفظ موقعیت شرکت پیچیدگی در قوانین مالیاتی کشور و ارائه گزارشهای خلاف واقع به دلیل کاهش بار مالیاتی شرکتها ساختار سیاسی خاص کشور و وجود سیستم قضایی ضعیف در کشور است.
مرکز پژوهشها از عدم وجود یا توسعه نیافتگی سازمانهای خود انتظام که از نهادهای نظارتی بازار سرمایه به شمار میروند به عنوان یکی دیگر از مشکلات نام برد و افزود انجمنهای حرفهای در قالب موسساتی همچون جامعه حسابداران رسمی انجمنهای وکلا شرکتهای سرمایهگذاری و صندوقهای بازنشستگی و کانون های معاملهگران اوراق بهادار و بورسها از جمله این نهادها هستند به عنوان مثال تشکیل بازارهای خارج از بورس از عمدهترین اهداف این کانونهاست این بازارها نقش بسزایی را در تسهیل مبادلات اوراق بهادار و جذب سرمایه بر عهده دارند اما به دلایل مختلف از جمله مقررات سخت و دست و پاگیر برقراری الزامات پذیرشی دشوار و عدم توانایی در براوردهکردن سلایق تمامی سرمایهگذاران از سوی بورسها بازارهای خارج از بورس با رشد بسیار زیادی مواجه شدهاند در کشور ما شرکتهای بسیاری وجود دارند که توانایی رسیدن و براوردهکردن الزامات پذیرشی بورسها را ندارند امارها نیز نشان میدهد که از مجموع بیش از 300هزار شرکت ثبت شده در کشور تنها کمتر از 500 شرکت در بورس اوراق بهادار پذیرش شدهاند و به این ترتیب اهمیت توجه به بازارهای خارج از بورس اشکار میشود.
همچنین محدودیتهای سرمایهگذاران خارجی برای ورود به بازار سرمایه در کشور بر هیچ کس پوشیده نیست از یک سو با توجه به حجم وسیع واگذاریها در قالب سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بالغ بر 150 میلیارد دلار تخمین زده میشود و از سوی دیگر ارزش بورس اوراق بهادار در ایران که در حال حاضر کمتر از 50 میلیارد دلار خجم معاملات سالانه سهام در سال 1384 کمتر از 6 میلیارد دلار بوده است میباشد لزوم توجه به جذب سرمایهگذاری خارجی در راستای اجرای این سیاستها را به عنوان یک ضرورت خاطرنشان میسازد زیرا بدون انجام این کار نمیتوان به اجرای دقیق این سیاستها امیدوار بود مرکز پژوهشها سپس از عدم تعامل سازنده با کشورهای دیگر وجود قوانین و مقررات دست و پاگیر عدم توسعه یافتگی بازارهای مالی عدم وجود امنیت و ثبات کافی برای سرمایهگذاران خارجی و امثال اینها به عنوان عمدهترین معضلات و محدودیتهای جذب سرمایهگذاری خارجی در کشور نام برده و اعلام کرده است به عنوان مثال سرمایهگذار خارجی بر اساس قانون مکلف شده ظرف حداکثر یک سال پس از اخذ مجوز نسبت به انتقال کل وجوه به داخل کشور اقدام کند و در صورت عدم انتقال کل وجوه به داخل کشور یا عدم سرمایهگذاری در بورس ظرف این مدت مجددا باید مجوز اخذ کند همچنین تملک اموال غیرمنقول توسط سرمایهگذاران خارجی ممنوع است که این مسئله نیز انگیزههای سرمایهگذاران خارجی را کاهش میدهد علاوه بر این برای سرمایهگذاری خارجیان در سهام شرکتها در بورس سقف 10 درصدی تعیین شده است.
مرکز پژوهشها از عدم وجود فرهنگ غنی سهامداری در بازار سرمایه به عنوان دیگر مشکلات پیشروی بورس نام برد و افزود اصلاح ساختار نظارتی و اجرایی تزاید و تنوع واسطههای مالی تعمیق بورس اوراق بهادار و دیگر اهداف توسعه بازار سرمایه بدون توجه به بسط و گسترش فرهنگ و ارتقای دانش عمومی مرتبط با ان امکانپذیر نخواهد بود مسائلی همچون ایجاد وقفه در فعالیت بورس اوراق بهادار به دلیل جنگ تحمیلی گسترش شدید اقتصاد دولتی در سالیان پس از انقلاب اسلامی توجه اندک رسانهها به بسط فرهنگ سهامداری و نبود اموزش مناسب در سطوح دانشگاهی بازار سرمایه را در ایران به پدیدهای ناشناخته تبدیل کرده است به گونهای که در حال حاضر بر اساس امار حدود 2/3 میلیون نفر از جمعیت کشور در بورس اوراق بهادار سهامدار هستند اما از این تعداد فقط بین 3 تا 10 درصد یعنی حدود 100 تا 300 هزار نفر در این بازار فعال هستند و از حقوق خود اگاهی دارند و نوسانات بسیار زیاد در بورس اوراق بهادار نیز به خوبی رفتار غیرحرفهای و ناپخته فعالان بازار را عیان میکند در حال حاضر هم که دولت به دنبال اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی است و سهام برخی از شرکتها را در قالب سهام عدالت بین مردم توزیع کرده اما در این رابطه اطلاعرسانی کافی از سوی دولت صورت نگرفته و بسیاری از مردم و حتی مسئولین هنوز نمیدانند فرایند واگذاری این سهام چگونه است و برخی از افراد انها را به منزله کوپنی میدانند که هر چند ماه یکبار سودی را عاید انها میسازد.
مرکز پژوهشها ادامه داده است سهم بالای اشخاص حقوقی و نهادهای دولتی و شبه دولتی از بازار سرمایه از دیگر مشکلات بورس است به گونهای که در طول چند دهه گذشته همواره شرکتها و موسسات دولتی بیشترین سهم را در معاملات بورس اوراق بهادار به خود اختصاص دادهاند در حالی که به عنوان بازارساز وارد بازار شدهاند اما به جای تثبیت بازار با اقدامات اگاهانه و غیراگاهانه بر اشفتگی بازار سرمایه دامن زدهاند در بحث ساختار بازار نیز مشکلاتی وجود دارد بر اساس قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1/9/1384 سازمان بورس و اوراق بهادار موسسهای عمومی غیردولتی تعریف شده است که دارای شخصیت حقوقی ومالی مستقل است اما اعضای هیئت مدیره این سازمان توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار و با پیشنهاد رییس شورا که وزیر امور اقتصادی ودارایی است انتخاب میشوند با توجه به اینکه موسسه مزبور غیردولتی است انتخاب اعضای هیئت مدیره توسط یک شورای دولتی و با پیشنهاد یک وزیر به عنوان رییس شورا عملا ان را از حالت غیر دولتی بودن خارج میکند.
در مورد شورای عالی بورس و اوراق بهادار نیز باید گفت که این شورا دولتی است و از انجا که بخش اعظم معاملات بورس اوراق بهادار نیز توسط نهادها و شخصیتهای حقوقی دولتی و یا وابسته به دولت انجام میشود و یا اینکه بیشتر شرکتها و موسسات پذیرفته شده و یا فعال در بورس اوراق بهادار دولتی هستند شورای مزبور نمیتواند نقش خود را به عنوان حمایت کننده و تضمین کننده سلامت بازار به خوبی انجام دهد عدم شکلگیری تشکلهای خود انتظام از قبیل کانونهای کارگزاران بازارگردانان مشاوران ناشران و نیز که در قانون پیشبینی شدهاند از جمله دیگر ضعفها است تشکیل شرکتهای تامین سرمایه صندوقهای بازنشستگی و سرمایهگذاری نیز از دیگر مواردی است که هنوز با جدیت دنبال نشدهاند این گزارش میافزاید از دیگر مشکلات پیش روی بازار سرمایه در کشور نارسایی و یا نبودن قوانین مناسب و در مواردی پیچیدگی و ابهام در انهاست که این مسئله نه تنها در مورد بورس اوراق بهادار بلکه در بسیاری از مسائل دیگر نیز وجود دارد برای نمونه مقررات مربوط به شرکتهای سهامی در قانون تجارت بسیار ناقص است به گونهای که مردم اطمینان کافی برای خرید سهام شرکتها را ندارند دستکاری در بازار و قیمتها از جمله معضلات دیگری است که بازار سرمایه را تهدید میکند موضوع دستکاری در بازار سرمایه در جهت منافع فردی همواره مطرح بوده و شدت و ضعف ان بسته به تکامل بازارها از منظر وجود قوانین مناسب ضد دستکاری و ابزارهای نظارتی متفاوت است.
طبق این گزارش دستکاری به وسیله انتشار اطلاعات گمراه کننده و یا شایعات ساختگی قیمت اوراق بهادار دستکاری بر مبنای عمل و دستکاری بر مبنای معامله از شایعترین انواع دستکاری در قیمت ها هستند و با این وصف در بازار سرمایه ایران و در قانون بازار اوراق بهادار ساز و کارهای بازدارنده دستکاری قیمتها قوانین ضد دستکاری و فریبکاری وجود ندارد عدم تنوع ابزارهای مالی چیرگی شبکه بانکی در کشور ما بر بازار سرمایه تعداد اندک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار عدم گسترش شبکههای الکترونیکی در بازار سرمایه مدیریت دولتی و نوپایی سازمان بورس و اوراق بهادار در مقایسه با نظام بانکی و عدم حضور مدیران حرفه ای در این مجموعه و کوچک بودن ابعاد نیز یکی از دیگر مشکلاتی است که بازار سرمایه ایران و اجرای سیاستهای کلی اصل 44 را تهدید میکند.
